23.09.2013 Views

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

wevrebi iyvnen: beriTidan, profesori doroTeusi (Dorotheus) da konstantinopolidan, profesorebi<br />

anatoliusi (Anatolius), Teofilusi (Theophilus) da kratinusi (Cratinus). TanaSemweebad maT 11 iuristi<br />

daeniSnaT. sami wlis ganmavlobaSi komisiam waikiTxa da Seiswavla 1535 wigni, iuridiul TxzulebaTa<br />

teqstebiT, romelTa safuZvelzec Seadgina 50 wignis anTologia, romelic 432 Tematur Tavad daiyo.<br />

digestebSi mocemulia amonaridebi 38 iuristis 275 Txzulebidan, romelTaganac, TiToeul<br />

amonaridSi, miTiTebulia Txzulebebis avtorTa saxelebi.<br />

VI. <strong>romis</strong> samarTali da misi recefcia evropaSi<br />

ramdenime saukunis manZilze evropa gansakuTrebul geografiul da politikur realobad yalibdeboda.<br />

mTlianobaSi, esaa romauli, qristianuli da germanuli kulturis elementebis erTianoba,<br />

rac qmnis im fenomens, romelic evropad iwodeba. cnebis TvalsazrisiT, esaa istoriisa da kulturul-politikur<br />

ideaTa erTiani qmnileba, romelic Sua saukuneebSi Caisaxa. 800 wels <strong>romis</strong> papma<br />

leon III-m, Sobis dResaswaulze, frankTa mefe Sarl didi imperatorad akurTxa. erTgvarad, politikuri<br />

da iuridiuli TvalsazrisiT, es faqti evropis imperiuli ideebis realizebas niSnavda.<br />

Sua saukuneebis axali politikuri wyobis mkvidri sayrdeni Zala iyo imperatoris (monarqis) xelisufleba<br />

(regalis potestas) da <strong>romis</strong> papis saRvTo Zalaufleba (sacrata auctoritas). dasavleT imperiis<br />

aRdgenis Semdeg, msoflioSi Tanaarsebobda sami civilizacia: dasavlur-qristianuli, bizantiuri da<br />

islamuri. berZnul filosofiasa da qristianul sarwmunoebasTan erTad, erT-erTi faqtori <strong>romis</strong><br />

samarTali iyo, romelic evropis kulturis erTian ideas qmnida. evropis aRmosavleT nawilSi romanistuli<br />

tradiciis aRdgena ukavSirdeboda imperator iustinianes Corpus luris Civilis-s. XII saukunidan,<br />

kodeqsis gavrcelebiT, ase vTqvaT, <strong>romis</strong> samarTali meored daibada. evropis dasavleTSi <strong>romis</strong><br />

<strong>samarTlis</strong> SenarCuneba vesTguTebis samarTalma (Lex Romana Wisigothorum) anu alarixis kodeqsma<br />

(Breviarum Alaricanum) (506 w.) da vesTgoTurma kanonmdeblobam ganapiroba. evropaSi, XII saukuneSi,<br />

<strong>romis</strong> <strong>samarTlis</strong> recefcia mniSvnelovanwilad boloniel glosatorTa saqmianobam da maT mier<br />

<strong>samarTlis</strong>, rogorc imperiuli <strong>samarTlis</strong>, gaidealebam ganapiroba. maTi azriT, saRvTo <strong>romis</strong> imperia<br />

<strong>romis</strong> uSualo memkvidre da uflebamonacvle iyo. evropisaTvis <strong>romis</strong> <strong>samarTlis</strong> gacnobisa da regionSi<br />

misi gavrcelebis mizniT, garkveuli saqmianoba kanonistebma (kanonikuri <strong>samarTlis</strong> avtorebma)<br />

ganaxorcieles, komentatorebma ki _ zogad-evropuli samarTli SeimuSaves.<br />

$1. glosatorTa saqmianoba<br />

glosatorebi iyvnen Tavisufali xelovnebis skolis maswavleblebi, sadac gramatikasa da ritorikasTan<br />

erTad, isini iurisprudenciasac aswavlidnen. am saxeldebas dasabami mieca terminidan<br />

`glosa~, rac iustinianes Corpus Iuris Civilis teqstTa velebze gakeTebul SeniSvnebsa da axsna-ganmartebebs<br />

niSnavda.<br />

iuridiuli codnis Seswavlas safuZveli `xelovnebis magistrma~ (magister artium) irneriusma (daax.<br />

1055-1130 ww.) Cauyara. digestebis aRmoCenis Semdeg, <strong>samarTlis</strong> Seswavla man codnis damoukidebel sferod<br />

aqcia, xolo sqolastikuri logikisa da gramatikis wesebis gamoyenebiT, mas samecniero xasiaTi<br />

SesZina. ubralo xelovnebis skolaSi dasabami mieca cnobil kerZo saswavlebels _ boloniis universitets,<br />

sadac evropis sxvadasxva qveynis studentebi iuridiul ganaTlebas iRebdnen. boloniis<br />

universitetSi romauli kulturis idea da <strong>romis</strong> <strong>samarTlis</strong> imperiuli koncefcia aRorZinda. <strong>romis</strong><br />

imperiis uSualo memkvidresa da uflebamonacvles _ dasavleTis imperias _ unda exelmZRvanela<br />

ideiT: samarTali erTia, radgan erTia imperia _ unum esse ius, cum unum sit imperium.<br />

irneriusis memkvidreebad oTxi doqtoria miCneuli: bulgarusi, martinusi, hugo da iakobi. Glossa<br />

Magna/Ordinaria anu `didi (Cveulebrivi) glosa~ ki akursiusma Seadgena.<br />

rogorc Zvel romSi, ise Sua saukuneebSi iuristi rigiTi moqalaqe, kerZo piri, iyo. Tumca, am ori<br />

periodis iuristebi erTmaneTisgan socialuri warmomavlobiTa da maT mier gamoyenebuli meTodebiT<br />

gansxvavdebodnen. mcodne romaeli iuristi rCevebs aZlevda romael moqalaqeebs, konsultacias<br />

uwevda pretorebsa da sxva magistratebs da ase qmnida samarTals; amis Semdeg, mas iwvevdnen princefsis<br />

samsaxurSi, riTac igi oficialuri piri xdeboda. glosatori iyo maswavlebeli, romelic<br />

ganviTarebuli iuridiuli sistemis ararsebobisa da adgilobrivi statusebis usistemo gamoyenebis<br />

36

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!