23.09.2013 Views

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

omanistikuli wyaroebi unda gamoviyenoT, iseve, rogorc es axali saerToevropuli <strong>samarTlis</strong><br />

Seqmnisas xdeba. Tanamedrove <strong>samarTlis</strong>agan gansxvavebiT, sasamarTlo gadawyvetilebebis safuZvelze<br />

Seqmnili romauli iurisprudencia, konsultaciebis formiT ganxorcielebul Tavisufal saqmianobas<br />

warmoadgenda; igive iTqmis saerTo <strong>samarTlis</strong> ganmmartebelTa da komentatorTa (consiliatores) naSromebzec.<br />

samarTalmcodneobis SemoqmedebiTi Tu sainterpretacio bunebis mixedviT, ganasxvaveben<br />

Tanamedrove iuridiul sistemaTa daxurul da Ria formebs, anu erTmaneTisagan unda gaimijnos erTi<br />

ram: ra principiTaa Seqmnili samarTali _ cocxali (precedentuli), Tu werilobiTi formiT (erT<br />

krebulSi sistemurad Camoyalibebul normaTa wesiT). <strong>samarTlis</strong> Ria tipis nimuSia anglo-saqsonuri<br />

precendentuli <strong>samarTlis</strong> sistema, xolo samoqalaqo kodeqsebSi asaxuli samarTali _ daxurul<br />

models ganekuTvneba. aRniSnuli gansxvaveba am ori sistemis erTmaneTisagan mkveTrad gasamijnad ar<br />

gamodgeba, vinaidan, dResdReobiT, sakanonmdeblo samarTali orive sistemas iyenebs; garda amisa, es<br />

ori sistema yovelTvis verc warsulis mkacrad istoriul kriteriumebs daeyrdnoba.<br />

romauli iurisprudencia gamudmebiT uwyobda xels <strong>samarTlis</strong> SemoqmedebiT ganviTarebas da<br />

sxvadasxva iuridiul sistemaze udavo gavlenas axdenda. Sesabamisad, ufro mizanSewonilia samoqalaqo<br />

kodeqsebisa da anglo-saqsonuri `saerTo <strong>samarTlis</strong>~ mimarTeba <strong>romis</strong> samarTalTan, cal-calke<br />

ganvixiloT.<br />

$1. samoqalaqo kodeqsebi<br />

kanonis winaSe moqalaqeTa Tanasworobis Sesaxeb bunebiTi <strong>samarTlis</strong> Teoriis mimdevarTa doqtrina<br />

da maTi postulatebi, samoqalaqo kodeqsebis Seqmnasa da gamocemas uwyobda xels. 1804 wels napoleonis<br />

samoqalaqo kodeqsis SeqmniT sakodifikacio saqmianobam safrangeTSi umaRles dones miaRwia<br />

(Tumca, msgavsi samoqalaqo kodeqsebi manamde bavariasa da prusiaSic arsebobda). safrangeTis revluciis<br />

periodSi, samoqalaqo kodeqsis avtorebma uari ganacxades oTx, maTi azriT, Zalzed kazuisturad,<br />

an piriqiT, abstraqtulad Sedgenil proeqtze. or ukiduresobas Soris miRweuli komp<strong>romis</strong>is<br />

Sedegad, franguli samoqalaqo kodeqsi sakanonmdeblo teqnikis nimuSadaaa miCneuli, romelic,<br />

mogvianebiT, sxva qveynebis samoqalaqo kodeqsTa misabaZ magaliTad iqca. frangulma kodeqsma zegavlena<br />

moaxdina aramxolod evropis, aramed amerikis kodifikaciebzec. napoleonis kodeqsi mTlianad<br />

<strong>romis</strong> <strong>samarTlis</strong> principebs efuZneboda, ramac misi warmateba ganapiroba. XIX saukunis didma frangma<br />

iuristebma obrim da rom, iurisprudenciisa da doqtrinis urTierTzemoqmedebis dadgeniT, axali<br />

kanonmdebloba Zalze gonivrulad da gabedulad ganmartes.<br />

1900 wlamde germaniis samoqalaqo sjuldeba ZalaSi ver Sedioda istoriuli skolis winaaRmdegobis<br />

gamo. germanuli samoqalaqo sjuldeba pandeqtistikis yvelaze srulyofili da damaxasiaTebeli qmnilebaa,<br />

romelic Seiqmna <strong>samarTlis</strong> istoriuli skolis saqmianobis miwuruls da <strong>romis</strong> <strong>samarTlis</strong><br />

dasasrulze miuTiTebs. kodeqsis zogadma nawilma da iuridiuli garigebis doqtrinam mniSvelovani<br />

zegavlena moaxdina Tanamedrove civilistikaze.<br />

$2. inglisuri samarTali. saerTo samarTali da samarTlianobis samarTali (common law and equity)<br />

<strong>samarTlis</strong> am sistemisaTvis niSandoblivia gansakuTrebuli da specifikuri Taviseburebebi, riTac<br />

igi arsebiTad gansxvavdeba kontinenturi samarTlebrivi sistemebis romanistuli tradiciebisgan.<br />

aRniSnuli sistemiT, erTmaneTisagan ganaszvaveben sakanonmdeblo samarTalsa (Statute law) da precedentul<br />

samarTals (Common law).<br />

XI saukuneSi normanTa Semosevis Semdeg, roca inglisis dampyrobelma _ uiliamma qveyanaSi batonymuri<br />

sistema da centralizebuli administracia SemoiRo, dasabami mieca saerTo <strong>samarTlis</strong><br />

(Common law) istorias. samarTlebrivi reformebis gansaxorcieleblad, arsebuli <strong>samarTlis</strong>a da<br />

marTlmsajulebis dacvis uflebamosilebani mefem sakuTar Tavze aiRo. sasamarTlo xelisuflebis<br />

centrs warmoadgenda samefo karis sasamarTlo (Curia regis), sadac xdeboda adgilobriv sasamarTloebSi<br />

ganxiluli saqmeebis gadasinjva. mefis sasamarTlo xelisufleba xorcieldeboda Serifis,<br />

anu im moxelis mier, romelic sasamarTlo-administraciuli funqciebiTa da gamsvleli sasamarTlo<br />

sxdomebis (Justice in Eyre) warmarTvis uflebiT iyo aRWurvili. samarTalwarmoeba sasamarTlo<br />

brZanebebis (writs an brevia) sistemiT xelmZRvanelobda. brZaneba iyo pergamentze, tipuri da mkacrad<br />

gansazRvruli formulebis gamoyenebiT, lakonurad Sedgenili gansakuTrebuli werilobiTi sabuTi,<br />

romelic miiReboda samefo kancelariaSi. formulaTa Sesadgenad gansazRvruli krebulebiT xel-<br />

40

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!