23.09.2013 Views

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

senatSi princeps-oba (pirveli) uboZes. qr. Sobamde 27 wlis 13 ianvars, senatis sazeimo sxdomaze, oqtavianem<br />

ganacxada, rom amieridan igi daasrulebda mSvidobismyofel misias, uars ityoda saxelmwifo<br />

saqmeebze da mTel Zalauflebas romael xalxsa da mis senats gadascemda. senatis daJinebuli<br />

moTxovniT, oqtavianem `gulmowyaleba gamoiCina~ da, konsulobis SenarCunebasa da gandgomili provinciebis<br />

dasamorCileblad miniWebul sagangebo imperium-ze, Tanxmoba ganacxada. senatma mas Augustus<br />

wodeba mianiWa, ris Sedegad oqtavianes Imperator Caesar Augustus-s uwodebdnen. Imperator samxedro<br />

meTaurs niSnavda (am wodebiT legionebi mxedarTmTavars mimarTavdnen). Caesar _ misi Sviladamyvanis,<br />

iulius keisris saxeli iyo. Augustus _ <strong>romis</strong> axaldamaarsebeli, anu axali romulusi (qalaqis<br />

daarsebasTan dakavSirebuli religiuri rituali augustum, augurium) iyo. senatis mier miRebul politikuri<br />

gadawyvetilebebze Tavad avgustusi werda: `amieridan, sakuTari auctoritas wyalobiT, me yvelaze<br />

maRla videqi, Tumca Cemi potestas, magistraturaSi moRvawe, kolegebis Zalauflebas ar aRemateboda~.<br />

swored auctoritas wyalobiT, anu yvelas mier aRiarebuli piradi prestiJis da ara potestas, anu<br />

magistratis xelisuflebis safuZvelze, miRweul iqna komp<strong>romis</strong>i mmarTvelobis axal, avtoritarul<br />

wessa da saxalxo-aristokratiul-respublikur reJims Soris. T. momzenis mtkicebiT, principati, rogorc<br />

orxelisuflebianoba, iyo iseTi reJimi, romlis drosac Zalaufleba gamijnuli iyo princefssa<br />

da senats Soris. yovelive aqedan gamomdinare, avgustuss saukeTeso wesrigis fuZemdebeli (optimi<br />

status auctor) uwodes.<br />

saxelmwifo xelisuflebis axali mowyobis pirobebSi princefss imperium proconsulare maius et infinitum da<br />

tribunicia potestas mieniWa. pirveli wodebiT jaris uzenaesi mxedarTmTavroba da saimperio provinciebis<br />

mmarTvelobis ufleba igulisxmeboda. Tribunicia potestas-iT ki, princefss magistratebis mier gamocemul<br />

nebismier aqtze, veto (intercessio) dadebis SesaZleblobas da plebsis saxalxo krebebis mowvevis<br />

uflebas (ius agendi cum plebe) aniWebda. mogvianebiT, qr. Sobamde 44 w. keisris mibaZviT, oqtavianem<br />

plebsis tribunis Tanamdebobaze, dadgenili proceduris gareSe, sakuTari kandidatura wamoayena.<br />

Tumca markus antoniusis protestis gamo, tribunis Tanamdebobaze oqtavianes uari eTqva. qr. Sobamde<br />

36 w. oqtavianes plebsis tribunis RvTaebrivi xelSeuvaloba (sacrosanctitas) mieniWa, xolo 30 wels _<br />

tribunis samisdReSio Zalaufleba (tribunicia potestas vitalicia). man tribunis uflebamosilebas SeuTavsa<br />

prokonsulis Tanamdeboba (imperium proconsulare), riTac dairRva uZvelesi da myarad moqmedi principi:<br />

erTi piris xelSi samoqalaqo (imperium domi) da samxedro (imperium militiae) xelisuflebis SeTavsebis<br />

dauSvebloba. romSi Sesvlis dros, prokonsulebisagan gansxvavebiT, princefss jaris sardlobis<br />

uflebamosilebis moxsna ar moeTxoveboda. tiberiusis droidan moyolebuli, princefsis tribunis<br />

xelisufleba imperiis mTel teritoriaze gavrcelda. qr. Sobis II saukunidan tribunebs aRar irCevdnen.<br />

Tumca, cnobebi am Tanamdebobis Sesaxeb IV da V saukuneebSi gamocemul imperatorTa konstituciebSia<br />

SemorCenili.<br />

Sidasaxelmwifoebrivi wesrigisa da simSvidis damkvidrebis Semdeg, avgustusis moRvaweobiT, dasabami<br />

mieca provinciebis romanizaciis xangrZliv process. egvipte man romaeli xalxis xelisuflebas dauqvemdebara,<br />

xolo egviptis mmarTveloba sakuTar Tavze aiRo. <strong>romis</strong> moqalaqis (civis romanus) sapatio<br />

mdgomareobisa da misi uflebebis gaTvaliswinebiT, <strong>romis</strong> moqalaqis tolfas uflebebs provinciis<br />

mcxovreblebs avgustusi individualurad aniWebda, provinciebSi ki <strong>romis</strong> msgavs mmarTvelobis sistemas<br />

amkvidrebda. yvelaze mdidar provinciebs, maTi Semorigebis sababiT, princefsi uSualod saku-<br />

Tar xelisuflebas uqvemdebarebda (saimperatoro provinciebi), xolo danarCeni provinciebi senatis<br />

administraciul daqvemdebarebaSi (senatis provinciebi) rCebodnen.<br />

provinciebis pirvel saxeobas avgustusis legati-propretorebi (legati Augusti pro praetore) marTavdnen,<br />

meore saxeobas _ prokonsulebi. Tumca, yvela maTgans Tanamdebobaze princefsi niSnavda. municipaluri<br />

mmarTvelobis reJimsac (municipia) romauli struqtura hqonda: magistratebi, senati, komiciebi. municipaluri<br />

sabWoebi (ordo decurionum) 100 wevrisagan Sedgeboda. isini yofili magistratebis<br />

rigebidan airCeodnen. saqmianobis kolegialuri wesiT warsamarTavad magistratebs municipiebSi erTi<br />

wlis vadiT irCevdnen.<br />

principatis periodSi imperiuli biurokratia Camoyalibda. princefsma sakuTari uflebamosilebani,<br />

ierarqiulobis mixedviT, Tanamdebobis pirebs gadasca, romlebic, saqmianobis safasurad, gasamrjelos<br />

iRebdnen. yvelaze didi gavleniTa da ZalauflebiT pretorebi sargeblobdnen: 1. samxedro<br />

funqciebiT aRWurvili, praefectus praetorio imperatoris pirad gvardias sardlobda; 2. romSi poli-<br />

50

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!