23.09.2013 Views

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

xelmZRvanelobiT. komisiis mizani iyo <strong>samarTlis</strong> normebis mowesrigeba da maTSi sicxadis Setana.<br />

daaxloebiT orwliani muSaobis Semdeg, komisiam Seqmna Leges duodecim tabularum (XII dafis kanonebi),<br />

romelTa votireba moxda centurialur komiciebSi, qr. Sobamde 449 wels. Leges duodecim tabularum iqcnen,<br />

Semdgomi periodis, romauli samarTalganviTarebis ZiriTad safuZvlad, «mTeli sajaro da kerZo<br />

<strong>samarTlis</strong> wyarod» (fons omnis publici privatique … iuris » _ Livius, 3,24,6). uamravi Cveuleba (mores) da kuriatuli<br />

kanoni (leges regiae) iqna sistematizirebuli da werilobiTi formiT dafiqsirda, sayovelTao<br />

mniSvnelobis, erTgvarovan sajaro kanonSi (lex publica). yvela norma, romelic ar Sevida kodeqsSi,<br />

CaiTvala Zaladakargulad da gauqmda.<br />

Leges duodecim tabularum (XII dafis kanonebi) sistematizirebulia Tematuri principiT:<br />

I-II-III dafebi awesrigeben samoqalaqo process, pirTa statusebs, ufleba da qmedunarianobis<br />

safuZvlebs;<br />

IV-V dafebi ixilaven saojaxo da memkvidreobiTi <strong>samarTlis</strong> sakiTxebs, mamis xelisuflebis<br />

safuZvlebs;<br />

VI-VII dafebi Seicaven sanivTo da valdebulebiTi <strong>samarTlis</strong> normebs;<br />

VIII-IX dafebi awesrigeben sisxlis samarTlebriv urTierTobebs, danaSaulsa da sasjelis dadgenis<br />

safuZvlebs;<br />

X dafa exeboda sakraluri ritualebis mowesrigebas. Tumca, maleve gairkva, rom kanonmdeblebma ver<br />

gaiTvaliswines, sazogadoebrivi cxovrebis yvela sferoSi, momxdari cvlilebani da saWiro gaxda<br />

kidev ori dafis damateba. ase Seiqmna XI da XII dafebi, romlebSic Sevida pirveli aTi dafisaTvis<br />

gaTvaliswinebuli cvlileba-damatebebi.<br />

komisiis mier Sedgenili kanonebi, komiciebSi votirebis Semdeg, amotvifres spilenZis dafebze (firfitebze)<br />

da gamofines forumze, sayovelTao gacnobis mizniT. am aqtiT xazi gaesva normatiuli sistemis<br />

erTianobasa da pozitiur samarTalSi daZleul gaurkvevlobas.<br />

Cvenamde moRweulia rogorc amonaridebi XII dafis kanonebidan, ise maT safuZvelze Sedgenili sarCelebis<br />

formulebi. qr. Sobamde III-II saukuneebis mijnaze kanonTa teqsti da legis actiones gamoaqveyna<br />

seqstus eliusma, romlis naSromi safuZvlad daedo Semdgomi periodis filologiur da iuridiul<br />

komentarebs. Leges duodecim tabularum (XII dafis kanonebi)-is Sesaxeb Cveni codna ganmtkicebulia Zveli<br />

drois mecnierTa da iuristTa naSromebiT, kerZod: markus tulius ciceronis (Cicero), plinius ufrosis<br />

(Plinius), titus liviusis (Livius), dionise halikarnaselis (Dionysius) da sxvebis TxzulebebiT.<br />

Tu sazogadoebisaTvis mniSvnelovani yvela wesi kanonis saxes miiRebda, <strong>samarTlis</strong> garkveulobis<br />

idea ganuxorcielebeli darCeboda. XII dafis kanonebiT ikrZaleboda, samomavlod, iseTi saxis sakanonmdeblo<br />

iniciativa (rogatio), romelic iqneboda mimarTuli kanonis gverdis avlisa da, calkeul<br />

pirTa sasargeblod, gansakuTrebuli normebis (privilegium) misaRebad.<br />

XII dafis kanonebi pozitiuri <strong>samarTlis</strong> Secvlis sakanonmdeblo procedurasac iTvaliswinebda.<br />

titus liviusis redaqciiT, Cvenamde moRweul XII dafis kanonebis Tanaxmad, `rac ar unda daadginos<br />

xalxma sabolood, es iqneba dadgenili samarTali.~ am dadgenilebiT naTelia, rom yoveli axali<br />

kanoni Zvels ki ar auqmebda, aramed, pirvel yovlisa, icavda arsebul (moqmed) kanons, romlis gauqmebasac<br />

iseTive procedura esaWiroeboda, rogoric misi miRebisaTvis iyo dadgenili. <strong>romis</strong> samar-<br />

TalSi XII dafis kanonebi ZiriTad sakanonmdeblo aqtad rCeboda, amitom mas, sagangebo dazustebis<br />

gareSe, xSir SemTxvevaSi ubralod `leges~-ad ixseniebdnen; mogvianebiT, swored XII dafis kanonTa<br />

interpretaciis safuZvelze daixvewa da ganviTarda ius civile, ris gamoc, romauli saTemo-samarTlebrivi<br />

sistema formalurad mTlianad am kodeqss daefuZna.<br />

momdevno anu respublikis periodSi kanonebisaTvis xmis micema komicebSi xdeboda. Ius civile-sagan<br />

gansxvavebiT, maT leges rogatae ewoda da isini 1. an reagirebas axdendnen farTod gavrcelebul<br />

16

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!