mimoxilvaTu zedapiruli wylebis monitoringis istorias gadaavlebT Tvals,SeamCnevT, rom warsulSi zedapiruli wylebis monitoringis programebiprocesTa mmarTvelebsa da gadawyvetilebaTa mimReb pirebs didiraodenobis daumuSavebel masalas awvdidnen da saWiro informacia xSiradarasakmarisi iyo. dRes, rodesac wyalTan dakavSirebulma problemebmaufro didi mniSvneloba SeiZina, codna gaizarda da politikur procesebSiwylis sakiTxebi metad prioritetuli gaxda, dadga zedapiruli wylebismonitoringis ganviTarebisadmi ufro gulisxmieri midgomebis dro. cxadia,unda Seiqmnas adekvaturi informaciisa da monacemebis saTanado gacvlispirobebi, raTa moxdes rogorc procesebis mmarTvelTa, asevegadawyvetilebis mimRebTa yoveldRiuri Sromis mxardaWera. <strong>mtkvris</strong>SemTxvevaSi, mdinaris auzis teritoriasTan dakavSirebuligadawyvetilebebis mimRebma pirebma reagireba unda moaxdinon wylismenejmentis cvlilebebze da gamowvevebze, romlebic saxelisufleboreformebis, ekonomikuri ganviTarebis, decentralizaciis, garemosgadagvarebis, klimaturi da mniSvnelovani socialuri cvlilebebisSedegad wamoiWra. am situaciis kvaldakval, monitoringis praqtikuladganmaxorcielebeli pirebi, swori gadawyvetilebebis misaRebad,uzrunvelyofilni unda iyvnen arsebiTi, mowesrigebuli monacemebiTa dasruli informaciiT. Tumca, xSir SemTxvevaSi, SeiniSneba komunikaciisdeficiti, erTis mxriv _ procesTa mmarTvelebsa da gadawyvetilebismimRebTa, meores mxriv ki – wylis xarisxis monitoringis eqspertTa Soris.amis erT-erTi mTavari mizezi isaa, rom zedapiruli wylebis xarisxismonitoringis programebi ar Seiswavlis wylis sistemebs im masStabiT,romelic relevanturia gadawyvetilebis mimRebTaTvis da, amdenad, aferxebsinformaciis gacvlas procesTa marTvisa da monitoringis jgufebs Soris.aucileblia marTvis, gadawyvetlebis miRebisa da monitoringis procesebsSoris ukeTesi integraciis uzrunvelyofa ufro farTo menejmenturisistemis farglebSi, romelic daefuZneba orive mxarisaTvis erTnairadgasageb integrirebul enas.amrigad, <strong>mtkvris</strong> monitoringis proeqtma unda SeimuSaos saxelmZRvaneloprincipebi, romelic zedapiruli wylebis monitoringis praqtikosebsgadawyvetilebis mimRebTa moTxovnebTan da monitoringis programebis miermowodebul monacemebsa da informaciasTan daakavSirebs. saxelmZRvanelodokumenti cikluri monitoringis bazazea agebuli (ix. nax. 1).aseve, wylis xarisxis monitoringisadmi integrirebuli midgomis midgomissademonstraciod, warmodgenilia evrokavSiris wylis CarCo direqtivis(wCd -s) danarTi V-is mier gansazRvruli zogierTi principi.zedapiruli wylebis monitoringis programis Seqmisa Tu ganaxlebis drosavtorebma unda gaiTvaliswinon, rom zedapiruli wylebis monitoringi,erTis mxriv, rTuli da kompleqsuri samuSaoa, meores mxriv ki programagasagebi da mimzidveli unda iyos gadawyvetilebis mimReb im pirTaTvis,romlebic programis dafinansebas apireben.aqedan gamo<strong>mdinare</strong>, monitoringis praqtikosebma unda gaarkvion,ra saxis informacia sWirdebaT2
gadawyvetilebis mimReb pirebs. (sainformacio moTxovnebi da gamoyenebagadawyvetilebis mimReb pirTaTvis t) da, amave dros, mkveTradgamoxaton zedapiruli wylebis xarisxis monitoringis programis dizainis(monitoringis dizaini t) teqnikuri aspeqtebi (xarisxis menejmentisaRWurvilobis CaTvliT)gadawyvetilebis mimReb pirTa sainformacio moTxovnebi da gamoyenebamonitoringispraqtikosTamier gadawyvetilebis mimRebi pirebisaTvis yvelaze xSirad dasmuliSekiTxvebi, romlebic saxelmZRvaneloSi detaluradaaganxiluli, Semdegia:1. ra aris gadawyvetilebis mimRebTaTvis mTavari sakiTxebi damoTxovnebi da rogor unda iyos isini integrirebulizedapiruli wylebis xarisxis monitoringis arsebul programaSi(sadac is arsebobs)?2. saxeldobr, vin unda iyos informaciis adresati, raTa igi swored impirebamde mivides, vinc gadawyvetilebis misaRebad saWiro poziciasflobs?3. relevanturia Tu ara miwodebuli informacia?4. romelia informaciis miwodebis swori saSualebebi (instrumentebi dameTodebi)?5. rogoria wylis problemebis politikuri mniSvneloba qveyanaSi darogor aris formulirebuli wylis problematika?6. wylis xarisxis produqtebi saTanadod mimzidvelia da RirebulidamfinansebelTaTvis?7. rogoria zedapiruli wylebis xarisxis monitoringisaTvis saWiromosalodneli xarjebi?mosazrebebi monitoringis dagegmvis Sesaxebzedapiruli wylebis xarisxis monitoringis dagegmva sakmaod rTuli dakompleqsuri amocanaa, romelic moiTxovs iseTi sferoebis CarTulobas,rogoricaa wylis politika, wylis menejmenti, wylismecniereba, statistika, hidrologia, garemosdacviTi mecnierebani daekonomika.zogadad, zedapiruli wylebis xarisxis monitoringis dagegmva mimarTuliunda iyos mTavari sakiTxebisa da informaciuli moTxovnebisaken. Tumcasanam monitoringis praqtikosebi zedapiruli wylebis xarisxismonitoringis programis Seqmnas daiwyebdnen, pasuxi unda gaeces SekiTxvaTamTel rigs, maT Soris:1. rogoria mdinaris flora da biota?2. wylis xarisxis romeli elementebi unda klasificirdes da rogor?3. rogor xdeba zedapiruli wylebis xarisxis elementebis sinjebisaReba?4. sad unda moxdes am sinjebis aReba?5. sandoobis ra done moeTxoveba monitoringis mier mowodebulstatistikur Sedegebs?3