B410186201_LI170_mrc.pdf

umpars)fcribere viderentur. Illi enim
fiue contemncntes hanc quae primo difcitur
vocabulorum cognitioncm, fiuc ad
fuum offïcium non pertinere rati, fiueetiam,
quod vero fimilius eft, nullam ingenij
laudem fperantes è rc tam humili & ab
omni oftentationc procul pofita, fe toros
in enodandis altioribusquxftionibusinueftigandifqueabftrufioribus
iuris ciuilis
locis dediderunt, inftituti fui ratione non
fatis perpenfa. Meminifle enim debuerât
cum vulgares ciuitatis confuetudines deferiberein
animo habcrent.fe quoque hominibus
vulgaribusplebeifque,necadeo
in fecretioribus iuris ciuilis artibus verfatis
fcribere.Nequetamcn ego inficias iuerim
iuris municipalis interpretatronemè
prxclaris ac prope diuinis iurifconfultorum
refponfis petendam, imô vero ius ipfum
municipale ex veteris iurifprudentiç
fontibus omnino hauriendum acerrime
contëdcrim.Hinc enim vera iuftitiacimago
de prompta eft pendétque tota. Qjii
enim primi ftatuta condidcre,confuetudinéfveintroduxcrc
eos fané nô fine magna
ratione que iuftitiaipfa eft,feciflecredendum
eft. Qjiac fi aliquando cum ex-à
prefsis confultorum refponfis ckcôftitutionibus
pugnare videbuntur,non ideo
tamen aequitati refragari ftatim dixerimus
: fed exiftimemus oportet ex temporum
varietatc,rerum quoque vicifsitudinem
fuccefsifT&.cuiusnouaerationes nouis
legibus feredis caufas dederunt. Ndrri
StapudRomanos fixas refixâfqueleges
fub eadem fere tempora,Gracchorum hiftoria
teftatur, ckinnumeri prope rerum
geftarum feriptores memorie prodiderût.
Sed haeclicet verifsima fint,mihi tamen
haud quaquam perfuadebunt, vreos audiendos
putem, quiquicquid opinionum
vel finuofarum quaeftionum in cuolucndis
gloffatorum rhapfodiis, & aliis id gcnus
confiliorum & commêtariorum plaiï
ftris, offenderint, id omne pro interprétatione
nobis obtrudunt. Eft enim modus
in rébus certiq; fines, quos vitra citrique
nequit confiftere re&um*-
Nunc igitur,vt ad rem propius âccedamus,
quoniam hoc toto opère de interpre
tatione côfuctudinum afturi fumuS,quid
ineaconfiderandnm fequendûmquc fit,
non inconcinh'c praelibandum videtur: Si
prius rationes illas, quibus meam hanc o-t
peram damnari poffe initio diximus,paucis
diluero. Acprimùmquidemnihil no­
P R AE F A T I O.
bis obefle poteft, quôd idiomate vulgari
deferipta fint hxc iura. Certum quippe
eft quam plurima in lege municipali reperiri
vocabula,apcrtaquidemperfe,& clara,
quorum tamen vis fine multa interpre
tatione dignofci non poteft. In his enim
abftrufa & fecreta delitefeit fignificatio,
vtteftatur Bald.[in 1. maximum vitium.
C .de lib. praet. col.3.] Exemplo res elucefcet.Demus
confuetudinem verbis Gallicis
ita conceptam. Gardianus pupilli nobilis(quem
tutorem Latini appellamus)
ratione gardiae fru&us facit fuos. Q_uis
nefcitquid fignificet fru£tus?verum, quae
fru&us appellatione veniant, ignorant
multi. Et vox illamulta eget interpretatione.Sed
& inhac re virorum illuftrium
exemplo non caremus. Qjuis enim nefeit
prxtorum & œdilium edi&a, vernacula
Romanorum lingua populo propofita
fuifle? Atquinofter Vlpianus, iurifeonfultorum
facile princeps, ad cdi&û libros
83.fcripfit: & Iulianus Paulus hbros