19.11.2014 Views

ФИЛОЛОГИЯЛЫК (ЕРИ

ФИЛОЛОГИЯЛЫК (ЕРИ

ФИЛОЛОГИЯЛЫК (ЕРИ

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

серия ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ 105<br />

8ДМ№Ш8июав ш ш )ш &ешюе91ншвбавюо«вшошш)шоай108а88шзжмош«мно<br />

М.С. Каган бул арада адамныц «хомо сапиенстан» (кабглетп адам), «хомо<br />

фабер» (жетЦцфуий) жене т.б. - ал «хомо агенс» (эрекет efynii адам) деп<br />

апмастыруды усынды [43,89]. «Руханилык ней 1зпл1к, эдемшк пен жаксылык<br />

тербелю1 адамды нэзне тормен коршаган; когамдык ошрде тек зат пен тауар<br />

ауысуы гана емес, ец алдымеы идеялар, мамандык, шеберлжтэж1рибелер1мен,<br />

сез1мд1к yjiriJiepiMEH де ауысу толастамак емес. Мадениет игшктерш жас<br />

нересте анасыныц ак сутш емш, оныц алди жырымен cesiM дариясына<br />

шомылып кана адамдык касиеттерд1 бойы на ciHipe бастайды» - деген сездщ<br />

жаны бар [44,35]. Рухани мэдениет - кейб1р мадениетганупп»1лар мэдениеттщ<br />

ер TypiH атап, оларды тек кана загтык жэне рухани мэдениетке жаткызуга<br />

болмайтыны да болады дейд1. «Разнообразна и богата духовная культура<br />

народа, составной частью которой являются многообразные формы народного<br />

поэтического творчества - фольклор, включающий в себя сказки, предания,<br />

легенды, песни, поговорки, загадки. Особое место занимают в поэтическом<br />

творчестве казахов героический и социально - бытовой эпос, айтысы.<br />

Эпический жанр, выступающий способом изустной передачи межпоколенной<br />

информации, возник в древности, втечение столетий обогащался, развивался<br />

и в основном отобразил условия кочевого быта, патриархально - родового<br />

уклада предков» - дейд! [45, 101].<br />

Ата - бабамыз калыптастырган заттык жене рухани мэдениеттщ<br />

6ip бели! уакыттыц тезше шыдап, келеад урпакка ете багалы жэне асыл<br />

мура ретшде калды. Бундай мадениет - «мэдени мура» - деп аталады.<br />

«Мурагерлш> —ултгы 6ipiKTiperiH ете мацызды фактор. Ол —елд1 киын<br />

жагдайда уйымдастырады. Ахметьянов: чуваиггар мен татарлардыц эпосы<br />

мен муралары езара байланысы жок жэне Т1лд1к материапдарды аз беред1<br />

ек&l Ce6e6i, шуваштар да, сол сиякты татарлар да ез1нщ улттык эпосын<br />

иеленбегенш ехашшпен еске алады. Бул дегешм!з, тур1ктердщ эпикалык<br />

поэмалары рулык - тайпалык белййспен байланысты болган, Ад тайпалык<br />

одак татарлар мен шуваиггарда ез1шц кунын XIV - XV гасырларда - ак<br />

жойган екен. Рулык- тайпалык курылымныц бузылуымен 6ipre о дуниеге<br />

рульщ дэстур болып саналган ата - бабаныц е р л т н жырлайтындарда<br />

Kerinri. К^ьшшак эпосы тек кана Kepnii татарларда - ногайларда, башкурт<br />

пен казактарда гана сакталышы. Ci6ip татарларында «Едне» жыры сакгалса,<br />

жалпы TypKUiiK эпос «Алпамыс» татар мен шуваиггарда кыска гана карасез<br />

улг1 сымагы гана табылады екен [46, 184-185]. «Мэдени мурадан» баска,<br />

мэдени статикага «мэдени ареал» угымы да юред1. «Мэдени ареал» - эр турл1<br />

мэдениегпц inii№H ец мацызды сипатгары 6ip - 6ipine уксас болып табылып<br />

жататын географиялык аймак. Элемд1к масштабта мэдени мурагерлж<br />

«мэдени эмбебапты» —шыгарады. «Мэдени эмбебап» - нормы, кундылык,<br />

ереже, дэстур, касиет булар географиялык орынга, тарихи уакытка жэне<br />

когамныц элеумегпк курылымына тэ>елд1 емес. Американдык антропологтар

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!