You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
серия ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ 105<br />
8ДМ№Ш8июав ш ш )ш &ешюе91ншвбавюо«вшошш)шоай108а88шзжмош«мно<br />
М.С. Каган бул арада адамныц «хомо сапиенстан» (кабглетп адам), «хомо<br />
фабер» (жетЦцфуий) жене т.б. - ал «хомо агенс» (эрекет efynii адам) деп<br />
апмастыруды усынды [43,89]. «Руханилык ней 1зпл1к, эдемшк пен жаксылык<br />
тербелю1 адамды нэзне тормен коршаган; когамдык ошрде тек зат пен тауар<br />
ауысуы гана емес, ец алдымеы идеялар, мамандык, шеберлжтэж1рибелер1мен,<br />
сез1мд1к yjiriJiepiMEH де ауысу толастамак емес. Мадениет игшктерш жас<br />
нересте анасыныц ак сутш емш, оныц алди жырымен cesiM дариясына<br />
шомылып кана адамдык касиеттерд1 бойы на ciHipe бастайды» - деген сездщ<br />
жаны бар [44,35]. Рухани мэдениет - кейб1р мадениетганупп»1лар мэдениеттщ<br />
ер TypiH атап, оларды тек кана загтык жэне рухани мэдениетке жаткызуга<br />
болмайтыны да болады дейд1. «Разнообразна и богата духовная культура<br />
народа, составной частью которой являются многообразные формы народного<br />
поэтического творчества - фольклор, включающий в себя сказки, предания,<br />
легенды, песни, поговорки, загадки. Особое место занимают в поэтическом<br />
творчестве казахов героический и социально - бытовой эпос, айтысы.<br />
Эпический жанр, выступающий способом изустной передачи межпоколенной<br />
информации, возник в древности, втечение столетий обогащался, развивался<br />
и в основном отобразил условия кочевого быта, патриархально - родового<br />
уклада предков» - дейд! [45, 101].<br />
Ата - бабамыз калыптастырган заттык жене рухани мэдениеттщ<br />
6ip бели! уакыттыц тезше шыдап, келеад урпакка ете багалы жэне асыл<br />
мура ретшде калды. Бундай мадениет - «мэдени мура» - деп аталады.<br />
«Мурагерлш> —ултгы 6ipiKTiperiH ете мацызды фактор. Ол —елд1 киын<br />
жагдайда уйымдастырады. Ахметьянов: чуваиггар мен татарлардыц эпосы<br />
мен муралары езара байланысы жок жэне Т1лд1к материапдарды аз беред1<br />
ек&l Ce6e6i, шуваштар да, сол сиякты татарлар да ез1нщ улттык эпосын<br />
иеленбегенш ехашшпен еске алады. Бул дегешм!з, тур1ктердщ эпикалык<br />
поэмалары рулык - тайпалык белййспен байланысты болган, Ад тайпалык<br />
одак татарлар мен шуваиггарда ез1шц кунын XIV - XV гасырларда - ак<br />
жойган екен. Рулык- тайпалык курылымныц бузылуымен 6ipre о дуниеге<br />
рульщ дэстур болып саналган ата - бабаныц е р л т н жырлайтындарда<br />
Kerinri. К^ьшшак эпосы тек кана Kepnii татарларда - ногайларда, башкурт<br />
пен казактарда гана сакталышы. Ci6ip татарларында «Едне» жыры сакгалса,<br />
жалпы TypKUiiK эпос «Алпамыс» татар мен шуваиггарда кыска гана карасез<br />
улг1 сымагы гана табылады екен [46, 184-185]. «Мэдени мурадан» баска,<br />
мэдени статикага «мэдени ареал» угымы да юред1. «Мэдени ареал» - эр турл1<br />
мэдениегпц inii№H ец мацызды сипатгары 6ip - 6ipine уксас болып табылып<br />
жататын географиялык аймак. Элемд1к масштабта мэдени мурагерлж<br />
«мэдени эмбебапты» —шыгарады. «Мэдени эмбебап» - нормы, кундылык,<br />
ереже, дэстур, касиет булар географиялык орынга, тарихи уакытка жэне<br />
когамныц элеумегпк курылымына тэ>елд1 емес. Американдык антропологтар