verdwenen huizen, tufstenen torens en houten straten ... - De Mars

3 Rozengracht. Archeologische resten en historie per perceel
(zie voor de ligging van de perceelnummers afbeelding 7 en 9)
F 717:
In het meest westelijke perceel, F 717 5 zijn twee parallelle muren (S 1-2) gevonden
met een tussenafstand van ca. 1,05 m. Vijflagenmaat van beide muren is 38 cm, de
dikte van de muren is 29 cm, inclusief bepleistering. Tussen beide muren bevindt zich
een keldervloer van kloostermoppen. De wanden zijn bepleisterd. De keldervulling
bevat veel baksteenpuin, stuckalk en hout. Ten oosten van S 2 bevindt zich eveneens
een puinvulling, met onder meer baksteen, mortel en grijze golfpannen. De oostzijde
van deze muur is eveneens bepleisterd. Er is hier sprake van twee kelders naast elkaar.
Afbeelding 10: het keldertje S 1
en S 2 met puinvulling in het
zuidprofiel.
Gezien het feit dat perceel F
717 op de kadastrale minuut
van 1832 over het tracé van
de stadsmuur loopt moet de
stadsmuur ter plekke reeds
voor die tijd (deels) gesloopt
zijn. Het pand zelf moet
gezien de
verpondingsnummers zeker
17 e -eeuws zijn geweest, maar
is mogelijk zelfs deels
middeleeuws. Het
merkwaardige van het perceel
is dat het zowel binnen als
buiten de stadsmuur ligt. De voorgevel ligt binnen de muur en volgt de rooilijn van de
belendende pandjes. De achterwand zal de stadsmuur geweest zijn. Dit maakt het tot
een zeer klein pandje. Op een gegeven moment moet er echter een deel van de
stadmuur zijn weggebroken en is men aan de andere kant van de muur, op het talud
van de Molenbeek (Berkel), verder gaan bouwen. In de eerste helft van de 18 e eeuw
lezen we dat op perceel F 717 een ware huisjesmelker actief is: het pand is opgesplitst
in zes huishoudens, waarvan er één door de eigenaar Gerrit Kolckman zelf bewoond
wordt, vermoedelijk het oorspronkelijke huisje aan de straat. In 1794 zijn dit nog twee
huishoudens en in 1801 nog maar één. In 1807-1808 is er achter de tuin van het pand
sprake van een Hehkersmolen (een eekmolen, waar eikenschors werd gemalen voor
de productie van looizuur dat weer nodig was voor de leerproductie) en een nieuw
aangelegde leerlooierij, en in 1833 is er zelfs sprake van twee looierijen.
Waarschijnlijk ging het om een op waterkracht aangedreven eekmolen. Op een 17 e -
eeuwse pentekening is inderdaad een molen op deze plek getekend (zie afbeelding
11). Kort voor 1877 zijn de leerlooierijen opgeruimd in het kader van de aanleg van
de nieuwe ontsluiting van het Stationsplein. Er werd een nieuwe verbindingsstraat
aangelegd over de Berkel naar de Barlheze. De nieuwe brug stond tot de sloop in
1953 bekend onder de naam Pont Neuf (zie afbeelding 8).
5 De letter F slaat op de kadastrale sectie ‘binnenstad’.
15