verdwenen huizen, tufstenen torens en houten straten ... - De Mars

Op de plattegrond van Blaeu vinden we een Apensterttoren met trapgevel (zie
afbeelding 14). Een interessant gegeven is dat er ook een 19 e -eeuws schilderij bestaat
waarop een toren met trapgevel aan de Rozengracht is afgebeeld. Het is een doek van
de Haagse schilder Samuel Leonardus Verveer (1813-1876, zie afbeelding 21). 11 Het
schilderij lijkt een collage te zijn van schetsen die in Zutphen zijn gemaakt, maar die
op een willekeurige wijze (in Den Haag?) zijn gecomponeerd. Deze werkwijze is bij
19 e -eeuwse Romantische schilders niet vreemd. Het ging om de compositie en niet
om de werkelijkheid. Of hierbij een oude schets van de Apensterttoren gebruikt is valt
niet te zeggen, maar geheel uit te sluiten is het o.i. niet.
Afbeelding 21: S.L.Verveer: Vue sur la rivière Berkel à Zutphen. (1857). Op de achtergrond
zijn de stadswatermolens getrouw weergegeven, zo weten we uit de foto’s die van het complex
bewaard zijn gebleven. Mogelijk dat ook de bebouwing rechts, de noordelijke straatwand van
de Rozengracht, getrouw is weergegeven. In dat geval beschikken we over een gedetailleerd
beeld van de bebouwing van F 712-717. De Apensterttoren was reeds een eeuw verdwenen en
is er voor de compositie bijgeschilderd. De stadsmuur links is voor het beeld wat naar de
kijker toe gekeerd en de toren van de Nieuwstadskerk paste de schilder beter in de omgeving
van de Agnietenhof. De dakruiter van de Broederenkerk zien we echter aan de
Nieuwstadszijde achter de watermolens.
In het zuidoosten van het perceel is een constructie waargenomen (S 16-17) die is
gebouwd met kloostermoppen (30 x 13,5-14,5 x 8cm) en waarschijnlijk als beerkelder
moet worden gezien. De vulling bovenin bestaat uit puin met onder meer golfpannen
en moerasertsbrokken. Ten westen van deze beerkelder bevindt zich muurwerk dat
hier deels in is ingekast. Het gaat om een klein keldertje met een tongewelf (S 13, 14
en 15: binnenmaats 2.3 x 2,0 m) met bescheiden baksteenformaten (21 x 10,5 x 5 cm).
Het gaat hier waarschijnlijk om een 18 e - of vroeg 19 e -eeuwse kelder (zie afbeelding
22).
In 1755 worden de percelen F 711 en F 712 in één adem genoemd. F 711 is een postmiddeleeuws
perceel. Beide percelen zijn tot 1755 in handen van de stad Zutphen. In
1755 wordt het perceel verkocht aan de Rooms Katholieke kerk. Daar de Katholieke
kerk echter geen bezittingen mocht hebben stond het op naam van een particulier:
Wessel van Eyl. Van deze kerk “op de Apenstert” moet men zich op architectonisch
11 Eikelboom 2006
23