verdwenen huizen, tufstenen torens en houten straten ... - De Mars

sleuf biedt een mooie gelegenheid inzicht te krijgen in de plaatselijke geomorfologie. In het
lage deel zijn, mits de sleuf diep genoeg gaat, weer mestige pakketten en eventueel houten
straten te verwachten.
Of de mestige lagen en houten straten ook op het hoog gelegen rivierduin op het
Broederenkerkhof te verwachten zijn is niet bekend. In de hoog gelegen aansluitende
Turfstraat zijn in 1971 en 1998 wel houten straten in 13 e -eeuwse ophogingen aangetroffen. In
de straat Broederenkerkhof bevinden we ons overigens net ten zuiden van het 14 e tot 19 e -
eeuwse kerkhof van de Broederenkerk. De kerkhofmuur werd in 2005 aangetroffen. Mogelijk
zal de muur in de sleuf in het zicht komen.
- Wat is het paleoreliëf van oost naar west in het gehele tracé van Turfstraat naar
Barlheze?
- Welke ophogingsfaseringen zijn in het tracé te onderscheiden?
- Wanneer vonden de ophogingen (vooral) plaats?
- Zijn er houten straten aanwezig geweest in het tracé?
- In welke fase werden er houten straten aangelegd?
- Zijn er andere historische straatdekken geweest? Zo ja, wanneer?
- Zijn in de verwachte grote hoeveelheid vondsten ambachten aanwijsbaar?
- Wat zegt het vondstmateriaal (bot, keramiek, metaal, leder, hout) over de stedelijke
economie, leefgewoonten, consumptiepatronen?
- Wijkt het op straat achtergelaten dan wel in de ophogingen meegekomen
vondstmateriaal af van andere vondstcomplexen die uit straten bekend zijn, dan wel
van vondstcomplexen van huiserven?
- Is de stadsbrand van 1284 in de profielen aanwijsbaar? (zoals in Turfstraat 7 en de
Oude Wand 2006).
1.3 Werkwijze
Een rioolbegeleiding heeft niet het potentieel van een echte opgraving omdat de regie
niet in handen ligt van een archeoloog maar van de rioolsaneerders. De diepte van de
smalle sleuf is niet gerelateerd aan archeologisch interessante niveaus maar wordt
gedicteerd door het vereiste afschot van het riool. De wanden van de put zijn, zeker
waar op diepte gewerkt moet worden, vaak niet recht en zeker niet strak zoals bij een
opgraving. Een probleem is dat als er een stuk tracé is uitgegraven, de buis er meteen
in gelegd wordt en wordt aangevuld met zand om rollen te voorkomen. Dit houdt in
dat archeologische waarnemingen in een zeer kort tijdsbestek moeten plaatsvinden.
Het is hollen of stilstaan. Bij deze rioolsanering kon in overleg vaak een deel van de
sleuf open blijven zodat in de schafttijd stukken profiel gedocumenteerd kunnen
worden. In enkele gevallen, zoals bij de vondst van de Apensterttoren, is het werk ook
enige tijd stilgelegd om wat uitgebreider te documenteren. Daarover waren te voren
werkafspraken gemaakt en in de begroting was daar rekening mee gehouden. Een
ander probleem is ook het uitgraven op zich. Hierbij wordt uiteraard meer rekening
gehouden met kabels en leidingen dan met archeologische vraagstellingen. De meeste
vondsten belanden in grote hopen op de stort en zijn alleen op grond van aard en kleur
van de aanklevende aarde te koppelen aan bepaalde waargenomen lagen. En dit is nog
het gunstige geval: als de straat te smal is, is er geen ruimte voor de stort en wordt de
uitgegraven grond direct, ongezien in de vrachtwagen geladen en afgevoerd. Soms
zijn de putwanden te instabiel om in te kunnen werken. Complete houten straatdekken
en ca. 25 begravingen zijn met minimale documentatie afgevoerd. Dit negatieve
scenario gold vooral voor het Broederenkerkplein en de Kreynckstraat. Daar werd de
sleuf breder en dieper dan de bestaande verstoring. Voor de Rozengracht viel het
‘verlies’ aan bodemarchief erg mee doordat vooral in de bestaande verstoring werd
gegraven.
Ondanks al deze hindernissen is er bij dit project behoorlijk wat documentatie
verricht. Tal van profielen zijn schaal 1:20 getekend en al het muurwerk is ingemeten.
7