verdwenen huizen, tufstenen torens en houten straten ... - De Mars

Afbeelding 35 (rechts): detail van de 16 e -
eeuwse baksteenbestrating bij de kade aan de
Molenkolk. De straat lag op een dik pakket
klein puin.
Afbeelding 34 (links): detail van de laat 18 e -
eeuwse keienbestrating bij de kade aan de
Molenkolk.
F 699-703
F 703 is een klein huisje dat op grond van de stad is gebouwd. Het moet, gezien de
verponding, al in de 17 e eeuw bestaan hebben. Van dit huisje zijn twee bepleisterde
keldermuren aangetroffen: S 45 en S 46. De steenformaten zijn klein: 22 x 11 x 4,5-5
cm. Op de foto van afbeelding 38 is een goede indruk te krijgen van het uiterlijk van
het huisje en zijn buren. Tussen dit huisje en huisje F 701 is een ronde stenen put van
kleine stenen waargenomen op de bodem van de rioolsleuf (S 53). Deze put lag
precies in een smal steegje tussen F 701, 702 en 703. F 702 was een openbaar
toilethuisje (gemeen sekreet) dat afwaterde op de Molenkolk. Dit sekreet komen we in
de verpondingslijsten tegen in 1750, maar vormt ook de locus delicti in een moord- en
verkrachtingszaak in 1736 (zie inzet). Het feit dat F 702 een sekreet was dat afwaterde
op de Berkel, maakt het aannemelijk dat de waargenomen put een waterput was.
Bovendien is een beerput in een steegje niet handig vanwege de benodigde ombouw,
terwijl bij een waterput alleen een pomp in de weg hoeft te staan.
F 701 blijkt een stal te zijn die bij de molen (F 699-700) hoort. Ook hiervan is
muurwerk aangetroffen (S 47 en 48) met kleine baksteenformaten.
INZET:
Vrouw Passena, van wie bekend was dat ze “niet deugdzaam was en een ontuchtig leven
leidde” was eind januari 1736 in herberg “De Doelen” in de Barlheze. Dit was de stamkroeg
van de Marspoortcompagnie. Met drie mannen is zij daarna naar het openbaar sekreet bij de
watermolens aan de Berkel gegaan. De omwonenden hoorden die nacht “terwijl zij te bedde
lagen, lamenteren en kermen.., eerst sterker en later met tussenpozen steeds flauwer
wordend”. (Dit was hoorbaar ondanks het lawaai van de watermolens). De mensen die dit
hoorden bleven echter in hun bed liggen. Mevrouw Passena werd de volgende dag met diepe
wonden uit de Molenbeek gevist. De verdachten, met wie ze de avond tevoren in de herberg
was gezien, beweerden dat de vrouw door het sekreet was gezakt en daarna verdronken was.
Uiteraard nam de rechter geen genoegen met deze verklaring en dus werden de militairen
moord, ontucht en grove nalatigheid om haar van de verdrinkingsdood te redden ten laste
gelegd. Er kwam officiële toestemming om de mannen onder “tortuur” te ondervragen.
Uiteindelijk werden twee mannen voor straf verbannen. Deze straf stond ook op diefstal
zonder geweldpleging. De lage straffen houden waarschijnlijk verband met de slechte
reputatie van de vrouw.
(samenvatting uit Lensen & Heitling: Tussen schandpaal en schavot)
31