verdwenen huizen, tufstenen torens en houten straten ... - De Mars

De huispercelen F 715, 716 en 717 hebben dankbaar gebruik gemaakt van de
stadsmuur. Aan beide zijden is de muur gepleisterd, wat wijst op het feit dat er kelders
lagen waarbij de stadsmuur als keldermuur fungeerde.
De resten van de stadsmuur en de resten van perceel F 717 gaan ter plekke schuil
onder de klinkerbestrating van het pleintje dat hier voor de Pont Neuf was aangelegd
(S 5: 20 x 10 x 4,5 cm, zie afbeelding 12). Deze bestrating lag ruim een meter lager
dan het huidige straatpeil. De ophoging is het gevolg van de nieuwe inrichting die het
gebied na de oorlog kreeg waarbij ook de Berkel een haakse hoek kreeg en er een
huizenblokje op de gedempte Berkelbocht werd gebouwd.
Afbeelding 12: resten
van de stadsmuur in het
noordprofiel met vlak
daarboven de 19eeuwse
bestrating van
het pleintje voor de
Pont Neuf (S 5).
F 716-713
F 716-713 is een blok
kleine huisjes dat
tegen de zuidkant van
de stadsmuur (S 3) is
geplakt.
Waarschijnlijk hoorde
F 717 hier oorspronkelijk ook bij. De huisjes blijken voor 1828 armenhuisjes te zijn in
het bezit van de Rooms Katholieke Kerk en het “Armbestuur”. De huisjes zijn
gebouwd op een loze hoek tussen de stadsmuur en perceel F 712: de Apenstert. In de
rioolsleuf is de betreffende westgevel van het pandje (S 4) ook teruggevonden ter
hoogte van het weggebroken stuk stadsmuur. De betreffende muur is tweesteens dik
(buitenmuur) met stenen van 28 x 14 x 7 cm. De muurdikte en de steenformaten tonen
aan dat het echter wel om laat-middeleeuws muurwerk gaat. F 716 is gezien de
situatie op de kadastrale minuut van 1832 waarschijnlijk in de stadsmuur ingekast of
gebouwd in een muurboog. Ook de voorgevel van het huizenblok, waarvan een klein
stukje is gevonden (S 6) ter hoogte van F 714 bestaat uit stenen met dergelijke maten
en dateert dus al uit de middeleeuwen of eventueel de 16 e eeuw. Bij F 714 en F 713
zijn twee samenhangende kelders aangetroffen (S 7, zie afbeelding 13) die bestaan uit
kleinere stenen (21 x 10 x 5 cm, 10L = 58 cm). Vermoedelijk gaat het hier om 18e- of
zelfs vroeg 19e-eeuwse kolenkeldertjes. Bij F 714 is ook een kolenstortgat
waargenomen. De vulling van beide keldertjes bevatte veel steenkolengruis. Voor de
sloopdatum van de pandjes hebben we industrieel wit aardewerk (late 19 e eeuw) en
een 2 ½ cent uit 1877. De sloop houdt verband met de sloop van de hele noordwand
van de Rozengracht in 1889 en 1890. Als gevolg van de eerder genoemde aanleg van
de nieuwe verbindingsweg van de Barlheze naar het Stationsgebied en de sloop van
de watermolens en de overwelving van de Berkel in 1887 besloot het stadsbestuur de
hele straatwand aan de Berkel aan te kopen, te slopen en fraai in te richten. Alle
hierna beschreven huizen tot aan de molens zijn in 1890 gesloopt. 7
7 Zie de gemeenteraadsverslagen over 1889 en 1890.
17