Dilemma's en keuzes Kinderklanken en Peuterpraat ... - Siméa

"Kinderklanken" en "Peuterpraat", taalstimulering voor kleuters en peuters
den, zodat een klank beter in een project past, maar
hierbij moet rekening gehouden worden met de
moeilijkheidsgraad van een klank. Het beste kan
altijd begonnen worden met een klank die goed
zichtbaar is en aangehouden kan worden.
Door de indeling van de kalender in drie ringen is het
heel gemakkelijk om te differentiëren. Wat klassikaal
aangeboden wordt, kan in kleine groepjes of individueel
verder doorgeoefend worden. Vooral het werken
in kleine groepjes, waar een intensieve interactie
kan ontstaan tussen leerkracht en kinderen, is van
grote waarde voor de ontwikkeling van de communicatie
en daarmee de taalvaardigheid van de kinderen.
Begeleiding bij
de invoering van Kinderklanken
De inzet van Kinderklanken bij het stimuleren van de
taalontwikkeling van jonge kinderen is gebaat bij
een positieve attitude van de leerkracht. Allereerst
moeten zij het belang inzien van het op speelse wijze
aanbieden van het materiaal voor de ontwikkeling
van het kind. Daarnaast is het belangrijk om zelf een
open communicatieve houding te hebben waarmee
kinderen ruimte ervaren om te communiceren. De
leerkracht staat vaak centraal in communicatieve
processen die plaatsvinden in een groep. Met name
voor kinderen met een zwakke spraak- en/of taalontwikkeling
fungeert hij of zij als een rolmodel en als
stimulator. Het stimuleren van deze communicatieve
houding vraagt om een actieve ondersteuning bij de
invoering van het project.
Gedurende het halfjaar van invoering vinden 7
bezoeken plaats om de invoering op een school te
begeleiden. De bezoeken bestaan uit:
• observaties in de groepen
• coachen van leerkrachten
• het "voordoen" van activiteiten
• begeleiding bij de signalering van de spraak- en
taalproblemen
• besprekingen houden aan het eind van een bezoek
met alle betrokkenen (leerkrachten, intern begeleider,
remedial teacher, eventueel directie).
Elk bezoek heeft een van tevoren vastgesteld thema
zoals differentiatie, woordenschatontwikkeling, curatieve
deel. Na de periode van een half jaar wordt er
jaarlijks nazorg verleend in de vorm van 3 volledige
dagen (of 6 dagdelen of 9 vergaderingen).
Peuterpraat
Peuterpraat kan als voorloper van Kinderklanken
beschouwd worden. In het jaar 2001/2002 is in
samenwerking met twee peuterspeelzalen in de
gemeente Katwijk een begin gemaakt met de ontwikkeling.
Deze ontwikkeling vindt plaats in het kader
van de voor- en vroegschoolse educatie (WE).
De overheid vindt het belangrijk dat niet alleen
allochtone maar ook autochtone taalzwakke kinderen
met voldoende taal in hun "bagage" naar de basisschool
gaan om daarmee vroegtijdige uitval te voorkomen.
De gemeente Katwijk heeft gekozen voor Peuterpraat
en Kinderklanken (de VVE-regeling heeft betrekking
op 2 tot 6-jarige kinderen) omdat deze programma's
eenvoudig in te voeren zijn (geen strak dagprogramma),
flexibel zijn, aan te passen zijn aan de situatie
binnen de speelzaal/school. Bovendien vindt de
gemeente het belangrijk dat de invoering ondersteund
wordt door een begeleidingstraject.
Peuterpraat richt zich op het stimuleren van de
spraak-/taalontwikkeling van kinderen, waarbij het
accent ligt op communicatie/interactie, plezier in
praten, ontwikkeling woordenschat en taaibegrip.
Hierbij staat het ervaringsgericht werken en het aansluiten
bij de leefwereld van het jonge kind centraal.
Naast kennisuitbreiding van de leidsters is er ook
aandacht voor het informeren en inschakelen van
ouders. De aandacht is vooral gericht op allochtone
en taalzwakke kinderen.
De werkwijze sluit aan bij die van Kinderklanken.
Ook hier worden materialen ontwikkeld van "werkvloer
naar werkvloer". Een groot voordeel hierbij is
dat op De Weerklank al ruim 10 jaar wordt gewerkt
met peuters met spraak- en/of taalontwikkelingsproblemen
en dat ervaringen hiervan worden gebruikt
voor de ontwikkeling van Peuterpraat.
Bij Peuterpraat wordt nog meer dan bij
Kinderklanken gewerkt met concreet materiaal.
Vanuit de VVE-gelden kunnen peuterspeelzalen en
groepen 1 en 2 van de basisscholen extra materialen
aanschaffen die het project ondersteunen.
Ook Peuterpraat bestaat uit een preventief en een
curatief deel. Speciaal voor het betrekken van ouders
bij de taalontwikkeling van hun kind wordt een
ouderdeel ontwikkeld waarmee ouders betrokken
worden bij de behandelde thema's van de speelzaal.
Invoering van Peuterpraat kost wel meer tijd dan
Kinderklanken. Dit komt hoofdzakelijk omdat de
leidsters zich een heel nieuwe werkwijze moeten
eigen maken.
Ervaringen
Op de scholen waar met Kinderklanken wordt
gewerkt, zijn de leerkrachten van de groepen 1 en 2
zeer enthousiast. De kinderen vinden het leuk om
met klanken bezig te zijn, ook een groot aantal jongste
kleuters. Kinderklanken is eenvoudig in te voegen
in het eigen programma en onder andere door de
werkbladen in de klankleiding direct bruikbaar. Het
biedt structuur en aanvullingen voor activiteiten die
eerder al werden gedaan. Het enthousiasme van de
kinderen stimuleert de leerkracht om met
Kinderklanken te werken.
Het toepassen van de woordenschatoefeningen in
groep 3 en 4 is moeilijker, omdat deze groepen een
vol programma hebben. Het doorzien van de werkwijze
(het kiezen van een aantal woorden uit een
methode) en het inpassen is niet eenvoudig en hierbij
blijkt begeleiding noodzakelijk. Het resultaat is wisselend
en leerkracht afhankelijk.
Het stimuleren van een
communicatieve houding
van de leerkracht vraagt
om een actieve ondersteuning
bij de invoering
van het project
Bij Peuterpraat wordt nog
meer dan bij
Kinderklanken gewerkt
met concreet materiaal
VHZ JAARGANG 43 NUMMER 4 DECEMBER 2002 15