Technische achtergrondrapportage KRW - Delfland

Door duinvorming is rond de jaartelling de getijdengeul
de Gantel afgesloten van de zee waardoor veenvorming
sterk werd bevorderd. De kaart hiernaast laat de watergangen
zien omstreeks het jaar 800.
In de loop van de tijd begon het landschap dusdanig op
te drogen dat er bewoning mogelijk was op de duinen en
de kleiafzettingen van de Maas. Later kwam er ook bewoning
op de oevers van het Gantel- en Lierstelsel. Vanuit
deze kernen vond grootschalige ontginning van het veen
plaats. Grote stukken grond werden systematisch ontgonnen
en van sloten en kaden voorzien.
De kaden dienden om water vanuit de hogere terreinen
uit de te ontginnen venen te weren en de sloten dienden
om het overtollige regenwater af te voeren. De eerste ontginningen
van het veengebied gebeurden vermoedelijk
op eigen initiatief van de woongemeenschappen. Vanaf
de tiende eeuw is de ontginning meer gestructureerd en
werd van hogerhand bepaald welke gronden op welke
wijze deze mochten worden ontgonnen.
Oostelijk deel van de boezem
De effecten van de ontginning en de ontwatering werden na
verloop van tijd zichtbaar. Het veen werd droger en verloor
daardoor aan volume. Daarnaast werd het veen geploegd
(t.b.v. landbouw) waardoor het oxideerde met als gevolg een
aanzienlijke bodemdaling. Op sommige stukken daalde het
veen van vijf meter boven zeeniveau binnen enkele eeuwen
tot op het zeeniveau. Hierdoor werd het erg lastig om het
overtollige water kwijt te raken. Omstreeks het jaar 1000
werd dwars op de kavels en de ontginningen een afvoerkanaal
gegraven, de Delf. Later is dit kanaal de Oude Delft gaan
heten. De Oude Delft en de Schie werden gegraven om de afwatering
van het gebied op de Maas te bevorderen. Er werd
steeds meer water op de Oude Delft gebracht waardoor lagergelegen
woonkernen steeds vaker overlast kregen.
Om het probleem van wateroverlast op te lossen is de
Poldervaart gegraven als nieuwe verbinding naar de
Maas (nr. 4 op kaart). In de 13e eeuw werd de Oude Delft
in noordelijke richting verlengd en in verbinding gebracht
met de Leidsche Vliet (nr. 1 en 2 op kaart). Hierdoor
ontstond er een goede scheepvaartverbinding naar het
noorden en de Oude Rijn. Den Haag en Rotterdam groeven
halverwege de 13e eeuw extra kanalen om de scheepvaart
ook voor hun woonkernen te ontsluiten (nr. 3 en
7 op kaart). Om de handel in Delft te bevorderen heeft
Delft in 1389 het recht gekregen om tussen Schiedam en
Rotterdam een haven te ontwikkelen (Delfshaven) die tevens
werd aangesloten op de Schie (nr. 6 op de kaart).
Figuur 7.12 Het ontstaan van de Schieboezem
Rond de 14e eeuw had de Delft nog voldoende water vanuit
de hoger gelegen veengebieden. Als gevolg van verdere
ontginning van het veen en het proces van inklinking
kwamen de Oude Delft en de Schie hoger te liggen dan de
omgeving. Er kwamen molens om voldoende water in het
kanaal en de Delft te krijgen.
Westelijk deel van de boezem
Het westelijk deel van de boezem is ongeveer op dezelfde
manier ontstaan als het oostelijke deel. In eerste instantie
bleef de kolonisatie van het kustgebied beperkt tot de
hogere beboste duingebieden. In de 11e en de 12e eeuw
kwamen de ontginningen van het veen hier ook goed op
gang. In de jaren 1133, 1134 en 1164 zijn er grote overstromingen
geweest, hoewel de Maas wel bedijkt was. Kort
hierna werden de hoofdstromen aan de boven- en benedenloop
bedijkt. Rond 1200 werd de Maasoever van Delfland
opnieuw helemaal bedijkt (zie kaart op de volgende
bladzijde).
Door het sterk inklinken van het veen, net als in het oosten
van Delfl and, stagneerde de afwatering van het gebied.
41