Oktober - Senwes Tuisblad

SENWES
scenario
KOPKRAPTYD
PLANT OF NIE PLANT?
OP DIE ETENSTAFEL
WêRELDBEVOLKING VS VOEDSELPRODUKSIE
VOOR-PLANT UITGAWE
>> kongres-nuus & leefstyl
OKTOBER 2010
‘N MERKWAARDIGE 94-JARIGE PRODUSENT
FRIKKIE RAUTENBACH
’N WENTYDSKRIF
SENWES SCENARIO BRING
‘N HANDVOL PRYSE HUIS TOE

inhoud
redakteursbrief
2 Die keuse is in jou hande
hoofstorie
4 Om te plant...of nie
agri technique
10 Practical methods to manage the
reproduction of beef cattle
senwes village
16 New John Deere T-shirts say it all
19 Lichtenburg Village kry ’n gesigwas
22 Meganisasie in Praktyk 2010 Ekspo
– Was jy daar?
25 Dié insetbemarkers is raakvatters
27 Hiep-hiep hoera vir Welkom Village!
29 Klant só uit panarie gered
senwes grainlink
30 Strooptyd verloop klopdisselboom
32 GMO-vry sojabone se vraag neem toe
34 Kliëntefokus – dryfveer vir
ProdusenteGraanbemarking
38 Kies die beste oliënsuur sonneblom
vir jou gebied
kollig op frikkie rautenbach
40 94-jarige het steeds ’n stewige greep op
sy boerdery
senwes credit
48 Ons verstaan jou besigheid
op die voorblad
Oom Frikkie Rautenbach is ’n
kranige produsent wat reeds
vir 73 jaar boer. Lees meer
oor hom op bladsy 40 van dié
uitgawe. Die foto is deur Paul
van Biljon geneem.
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
toekomsblik
44 2050: Wêreldbevolking: 9,1 Miljard...wat is op
die spyskaart?
developing agriculture
50 Interaction between animal nutrition and health
algemeen
3 ALLES EN NOG WAT: Spotprent; Sê Wie; Uit
Ouma se medisynekas en meer
54 LEEFSTYL: Resep; fliekresensies; kompetisies;
weird beer facts; vir die jongspan
57 DRUPPELS OP DIE DAK: Koring afhanklik van
opgegaarde grondvog
rubrieke
56 AGRI-WENKE: Kyk uit vir dié peste in die
nuwe plantseisoen
53 VIR DIE SIEL: Aanvaar self verantwoordelikheid
64 IN MY VISIER: Voor die son kan skyn...
competition
49 Subscribe and win with Senwes Scenario
nuus
58 Jongboere fokus op oorlewing
59 Senwes hou aandeelhouers en klante op hoogte
59 Senwes leisels weer eens in bekwame hande
60 Senwes Park se naamregte hernu
61 Sien uitdagings as geleenthede
61 Agri NW is gefokus, gereed en gemotiveerd
62 Personeel met ’n veer in die hoed
63 Senwes webtuiste: waar om te kliek
promosie-artikels
18 Plaas- én stadsjapies sal wil pronk in
klere van John Deere
20 Hoe kan jy deur prysrisikobestuur meer
volhoubaar boer?
36 Syngenta glifosaat met nawerking
49 Sidi Parani sê dankie
Dui Senwes Scenario-artikels aan wat beskikbaar is
op Senwes se webwerf by www.senwes.co.za
•••
OKTOBER 2010 • VOOR-PLANT-UITGAWE
>
1

2
••• rEDaKTEUrSBriEF
Die keuse is in jou hande
Dit is enkele minute voor ek my
vakkeusevorm aan die einde van standerd sewe
(vandag graad 9) moet ingee. Ek moes nog net een
spasie invul, maar ek het gemengde gevoelens oor
twee vakke – Aardrykskunde of Biologie? Ek het
besef daar is geen wegkomkans nie; ’n besluit sal
ek moet neem en bitter gou ook.
Ek het die twee vakke op afsonderlike papiertjies
neergeskryf, dit ’n hele paar keer heen en weer oor
die tafel geskuif, my oë toegeknyp, vinnig een gevat
en diep asemgehaal...my Aardrykskunde handboek
het ek tot die einde van matriek in my skooltas gedra.
SenweS Scenario
maak sy merk by saPF
Dié tydskrif wat jy nou in jou hande vashou,
Senwes Scenario, het met ’n handvol pryse
by die Suid-Afrikaanse Publikasie Forumtoekennings
(SAPF) weggestap. Dié tydskrif is
aangewys as die Beste Eksterne Tydskrif met
’n beperkte begroting. Behalwe vir dié trofee
het Senwes Scenario ook nog toekennings
ingepalm: ’n algehele tweede plek vir Beste
Skryfwerk, ’n finalis in die Beste Korporatiewe
Tydskrif kategorie sowel as ’n toekenning vir
Uitnemendheid in Kommunikasie
en Skryfwerk.
SENWES ScENario
hoofredakteur
Johan Grobler, Assistent Hoofbestuurder:
Korporatiewe Bemarking,
Senwes, Tel: (018) 464-7199
E-pos: johan.grobler@senwes.co.za
uitgewer
Johan Smit, Infoworks
Tel: (018) 468-2716 Sel: 082 553 7806
E-pos: johan@infoworks.biz
>
redakteur
Ruth Davies, Infoworks
Tel: (018) 468-2716 Sel: 083 583 5243
E-pos: ruth@infoworks.biz
medewerkers
Koos Barnard, ds Willie Botha,
JanDirk Engelbrecht, Thys Grobbelaar,
Ilana Koegelenberg, Dries Kruger,
Ramondé Odendaal, Mariana Purnell,
Peter Mascher, Castuff Sekgala,
prof Eddie Webb.
advertensies
Ingrid Bailey, Infoworks
Tel: (018) 468-2716 Sel: 082 744 6971
E-pos: ads@infoworks.biz
uitgegee en grafies versorg
deur infoworks
Uitlegkunstenaar: Mercia Venter
Tel: (018) 468-2716, Postnet Suite 32,
Privaat sak X10, Flamwood, 2572
• Alle regte van die inhoud van Senwes Scenario word voorbehou ingevolge die bepalings van Artikel 12 (7) van die Wet op Outeursreg.
• Die eienaar en uitgewer aanvaar nie aanspreeklikheid vir enige uitlatings in advertensies, promosie-artikels of deur medewerkers nie.
Ruth Davies
Gou het ek besef dat keuses maar soos ’n dobbelspel
is. Een van die moeilike keuses wat produsente
tans voor te staan kom, is om te plant of nie te
plant nie. Lees meer hieroor op bladsy 4.
Mense kan jou van die beste raad gee oor wat
hulle dink die pad is wat jy moet stap, maar op
die ou einde is dit jy wat met die besluit moet
saamleef. Iets wat ek geleer het, is as jy eers die
besluit geneem het, moet jy hom enduit vat en nooit
terugkyk na die ander keuse wat jy gehad het nie,
want dit is gewoonlik dán wanneer jy hard val.
Gelukkig is nie alle besluite te moeilik om te
neem nie. Een van my makliker besluite wat ek
onlangs geneem het, was om die redakteurstoel van
Senwes Scenario in te neem. Toe ek hoor hoe dié
tydskrif ander groot korporatiewe publikasies stof in
die oë skop by vanjaar se SAPF-kompetisie, het ek
sommer gou besluit dat ek wil deel wees van dié
tydskrif se redaksiespan.
Ek is baie opgewonde oor dié nuwe uitdaging en
sien uit om saam met julle die landboupad met al
sy keuses te stap.
Ruth
subskripsie
Gerda Müller, Senwes
Tel: (018) 464-7566
Faks: (018) 464-7702
E-pos: gerda.muller@senwes.co.za
eienaar
Senwes, Posbus 31, Klerksdorp, 2570
Tel: (018) 464-7800
drukwerk
BM Kagiso
Tel: (011) 622-3820
www.senwes.co.za • Oktober 2010

Pieter & Tsepo
Die rigting waarin die plaaslike mielieprys gaan beweeg hang af van die oesgrootte
wat in die 2010/2011-bemarkingsjaar realiseer. Dit opsigself sal afhang van die
oppervlakte wat die produsente gaan plant en die verwagte opbrengs. Ja-nee, só
smaak die vryemark...
A s small as
a mouse...
During the summer months, mice
will generally live outside and remain
contended there. But as soon
as the weather begins to cool, they
seek the warmth of our homes.
Because of their soft skulls and gnawing ability,
a hole the size of a ballpoint pen (6 mm) is large
enough for them to enter in their masses. Once inside,
they will constantly gnaw at virtually anything –
including concrete, lead and plastic. This is to keep
their ever-growing teeth at a convenient length.
Contrary to popular belief, mice don’t generally
like cheese – but will eat it on occasion. Mice can
jump up to 46 cm, swim, and travel vertically or
upside-down. To mouse proof your house, check all
small openings with a ballpoint pen – if it fits in the
hole, it will let mice in. S
Source: http://listverse.com/2009/01/03/10-weird-andwonderful-oddities-of-nature/
...as big as a whale!
The tongue of a blue whale could weigh
more than a full-grown adult elephant.
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
allES EN NoG WaT • THiS aND THaT •••
>> says who?
Age is an issue of
mind over matter.
If you don’t mind, it
doesn’t matter.
– mark twain –
Not everything that
can be counted
counts, and not
everything that counts
can be counted.
– albert einstein –
>> sê wie?
Betaal ’n donkie
se prys en moenie
’n perd se diens te
wagte wees nie.
– cj langenhoven, ons
weg deur die wêreld –
>> uit ouma se medisynekas
aartappels: Plaas ’n vars groen appel by
aartappels om te verhoed dat dit uitloop.
aangebrande kastrol: Strooi koeksoda
op die aangebrande deel in ’n pot. Maak
klam met water en
skrop.
Vlooie: Was honde
met Sunlightseep
en water waarin
twee proppies
Dettol opgelos is.
Spoel ook af met
Dettolwater.
sonbrand: Smeer
komkommersap
of groentee aan.
Vir erge sonbrand sit tiemie, roosmaryn en
sage in ’n sakkie en gooi in die bad. S
Bron: http://www.peterjasie.co.za/Boererate
australia has a PoPulation oF 17 million
PeoPle anD 150 million sheeP.
the PoPulation oF new ZealanD is
4 million PeoPle anD 70 million sheeP.
Source: http://www.factsaboutanimals.net/
>
3

4 ••• HooFSToriE
Om te plant...of nie
Die meeste indikatore dui daarop
dat ’n La Niña weersepisode in die komende seisoen
verwag kan word – wat gewoonlik tot goeie
opbrengste lei. Die tergende vraag is: Hoeveel gaan
produsente plant? Intussen is die lae graanpryse,
hoë voorraadvlakke en produsente wat sukkel om
hul skuldverpligtinge na te kom aan die orde van die
dag in die boerdery-omgewing in 2010.
Hierdie artikel werp ’n blik op die verwagte marksituasie
vir grane op die plaaslike en internasionale
front. Daar word ook gekyk na die sikliese beweging
in landbou en hoe ’n boerdery geposisioneer moet
word in ’n jaar van lae kommoditeitspryse. Hoewel
prysbestuurstrategieë wat ’n bydrae tot winsgewendheid
kan maak, nie bespreek word nie, is dit iets wat
met die deurlopende samewerking van ’n kundige
makelaar – soos Senwes Grainlink – moet geskied.
>
die rigting waarin die suidafri
kaanse mielieprys gaan
BEWEEG, HANG AF VAN DIE OES -
grootte wat in die 2010/2011-
BEMARKINGSJAAR REALISEER.
dit opsigself gaan afhang
van die oppervlakte wat
produsente gaan plant en
DIE VERWAGTE OPBRENGS.
met kommoditeitspryse wat
STEEDS WISSELVALLIG BLY,
loop die tyd uit vir produ -
sente om die winsgewendste
gewaskombinasie en
prysbestuurstrategie te
bepaal vir die jaar wat
VOORLê.
P osisionering is krities vir
die nuwe seisoen
> teks: thys grobbelaar en ramonDé oDenDaal
hoe lyk Die wêrelD-ekonomie?
Die wêreldekonomiese situasie is tans steeds baie
vloeibaar. Die finansiële krisis wat gedurende 2008
in die VSA begin het, het soos algemeen bekend, na
die res van die wêreld oorgespoel. Net toe dit blyk
dat die hulppakkette van die Amerikaanse regering
begin vrugte afwerp, breek die ekonomiese krisis in
die Europese Unie uit. Weer word hulppakkette deur
die regerings daargestel om te red wat gered kan
word. Die ekonomiese krisisse het ’n geneigdheid
om, soos ’n aardbeweging, naskokke te hê. Die
vooruitsig vir wêreldwye ekonomiese groei is nie
rooskleurig nie.
Die situasie lei daartoe dat die persepsie ont -
staan dat die vraag na kommoditeite gaan afneem
en dit het ’n baie negatiewe effek op alle kommoditeits
pryse. Van die landboukommoditeite se oor-
www.senwes.co.za • Oktober 2010

drag voorrade het begin styg weens die laer verbruik
daarvan. Nieteenstaande die ekonomiese probleme
in die wêreld, moet mense steeds eet. Daar word
egter wegbeweeg van hoër waarde voedsels soos
vleis en suiwel en terugbeweeg na basiese voedsels
soos grane. Die droogtesituasie in dele van Rusland,
Kazakstan en die Oekraïne het kommoditeitspryse ’n
hupstoot gegee, veral vir koring en mielies. Kommoditeitspryse
bly egter steeds volatiel.
internasionale graansituasie
mielies
Die Amerikaanse mielie-oordragvoorraad het
skerp die afgelope jaar begin daal. Met die
verhoogde vraag na voergrane na aanleiding van
die droogte in lande om die Swartsee blyk dit of
die berekende oordragvoorraad van mielies in die
VSA verder kan daal tot die laagste in 14 jaar.
Die berekende oor drag voorraad as persentasie
van die binnelandse verbruik vir die
2010/2011-bemarkingsjaar staan
net bokant 7,5% – wat baie laag
is. Volgens privaat analiste kan die
2011/2012-bemarkingsjaar se
oordragvoorraad nog verder daal.
Dit onder steun die internasionale
mielieprys.
grafiek 1 dui ook die verwantskap
tussen die bere kende oordragvoorraad
as persen tasie van die binnelandse
verbruik en die gemiddel de mielieprys
vir die betrokke bemarkingsjaar van
mielies in die VSA aan.
Dit is duidelik dat hoe laer die
berekende oordragvoorraad is,
hoe hoër die prys. Die drastiese
verhoging in die mielieprys teen die
einde van 2008 was nie toe te skryf
aan lae oordragvoorraad nie maar
aan die drastiese styging in veral
die energiepryse soos ruolie en die
verwagte verhoging in die vraag na
grondstowwe. Die mielieprys het wel
beweeg na ’n hoër prysvlak teenoor
die lang termyn. Die internasionale
mielie mark se fundamentele faktore
is in die algemeen nie te negatief nie.
grafiek 2 dui die seisoens prysverloop
van die Amerikaanse mielieprys aan.
Die seisoens prys ver loop vanjaar is
teen die verloop van die lang termyn
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
HooFSToriE •••
seisoensprysverloop. Die ontsettende groot vraag na
Amerikaanse mielies na aanleiding van die droogte
in die lande rondom die Swartsee en die berekende
lae oordragvoorraad, is van die hoofredes vir die
afwyking.
koring
Die droogte in Rusland, die derde grootste uitvoerder
van koring, het tot paniek in die mark aanleiding
gegee en het die internasionale koringprys laat
weghol. Volgens berekeninge is daar nog steeds
’n groot oordragvoorraad koring in die wêreld
beskikbaar en word geen tekort in die gesig gestaar
nie. Vrees en vraatsug wat baie keer die mark
aandryf, het ook weer hier sy effek gehad. Dit blyk of
groot koringoordragvoorrade vir ’n geruime tyd aan
die orde van die dag gaan wees. Dit het begin reën
oor die droë dele van Rusland en dit blyk of hulle hul
normale winteraanplanting van koring sal kan doen.
Die internasionale prys van koring kan waarskynlik
grafiek 1: Die amerikaanse oordragvoorraad van mie lies en die Cbt-prys.
grafiek 2: Die seisoensverloop van die amerikaanse spotprys van geelmielies
(in c/bu vir die periode 1974 tot 2009) in vergelyking met die 2010-
seisoen.
>
5
vervolg op bladsy 6

6
••• HooFSToriE
Om te plant...of nie
vervolg van bladsy 5
op ’n vlak net hoër as die normale prysverhouding
met mielies beweeg. Die prysverhouding tussen
koring en mielies is normaalweg 1,38:1.
oliesade
Die oordragvoorraad van sojabone het redelik skerp
begin styg in die VSA oor die afgelope paar jaar. Die
uitbreiding van sojaboonproduksie in Suid-Amerika
en kanolaproduksie in die Noordelike Halfrond asook
die toename in die palmolieproduksie in lande soos
Indonesië, het die oordragvoorraad van sojabone
laat styg. Die afgelope resessie het die verbruik van
dierlike produkte laat afneem, wat die hoofverbruiker
van oliekoek is. Die vraag na oliekoekmeel het der -
halwe afgeneem. Die droogte in Rusland het die
sonneblomproduksie laat daal, wat die beskikbaarheid
daarvan in die wêreld gaan beïnvloed. Die
onversadigde vraag van China na sojabone werk
egter positief op die sojaboonprys in. ’n Herstel
in die wêreldekonomie is ’n voorvereiste om die
globale vraag na oliesade te verhoog.
Plaaslike situasie Vir grane
en oliesaDe
mielies
Die berekende oordragvoorraad van mielies is baie
hoog in die huidige bemarkingsjaar. Veral ten opsigte
van witmielies is die berekende oordragvoorraad die
hoogste in 30 jaar. Die geelmielie oordragvoorraad
is egter redelik binne perke. Dit is dan ook die oorsaak
dat die geelmielies bykans R80/ton duurder
as witmielies is. Die witmielieprys vorm tans op ’n
vlak van R120 onder diepsee uitvoerpariteit. Dit wil
voorkom of die mielieprys ten minste vir ’n jaar nog
onder druk kan verkeer.
Plant nie
>
Plant
Die uitvoervraag na Afrika is tans baie traag. Die
plaaslike beskikbaarheid van mielies in Afrika is
nog gunstig en beperkings ten opsigte van geneties
gemanipuleerde gewasse plaas ’n beperking op
Suid-Afrikaanse uitvoere na Afrika. Uitvoere na die
Midde-Ooste blyk egter belowend.
koring
Dit is algemeen bekend dat Suid-Afrika ’n groot deel
van sy koringbehoefte sal moet invoer. Ons koringprys
vorm dus op ’n vlak van die invoerpariteit van
die goedkoopste broodkoring wat in die wêreldmark
beskikbaar is.
Vir die grootste deel van hierdie bemarkingsjaar
het die Safexprys van koring gevorm op ’n invoerpariteitsvlak
van Duitse Milling B-koring, wat baie
goedkoop in die internasionale mark beskikbaar was
weens die hoë subsidies wat hierdie produsente
ont vang. Die hersiene invoertarief op koring wat
deur die regering afgekondig is, het die koringprys
tot ’n mate ondersteun, maar nie genoeg om produk
sie aan te moedig nie. Die internasionale prys
– wat redelik gestyg het as gevolg van die droogte in
die lande rondom die Swartsee – het die plaaslike
koringprys tog redelik ondersteun.
Ons koringprys gaan steeds aan die internasio -
nale prys uitgelewer wees en wêreld-produksietoestande,
met die gepaardgaande berekende
oordragvoorrade, behoort ’n groot effek op ons
binnelandse prys te hê.
sojabone en sonneblom
Fisiese sonneblom is tans baie skaars in Suid-Afrika
weens die laer as normale aanplantings die afgelope
bemarkingsjaar. Suid-Afrika sal sonneblom moet
invoer om aan sy binnelandse behoefte te kan voldoen.
’n Premie bestaan tans vir vroeë sonneblom
wat vroeg volgende jaar gelewer kan word.
Die sonneblomprys vorm dan ook op ’n afgeleide
invoerpariteitsvlak van soja-oliekoek en sonneblomolie.
Alles dui daarop dat heelwat meer sonneblom
die komende bemarkingsjaar aangeplant gaan word.
Dit kan weer die sonneblomprys onder druk plaas.
Sojabone se markruimte is moeilik om te bepaal.
Nieteenstaande die groot vraag na sojaboonprodukte,
is daar tans beperkte kapasiteit om sojabone
te verwerk en Suid-Afrikaanse produsente sal
vanjaar sojabone moet uitvoer. Dit het tot gevolg dat
die sojaboonprys naby ’n uitvoerpariteitsvlak vorm.
Tans word verwer kingsaanlegte opgerig, wat hopelik
www.senwes.co.za • Oktober 2010

tot ’n verhoogde vraag na sojabone aanleiding kan
gee.
graansorghum
Soet graansorghum het op Safex begin verhandel.
Betreklike klein volumes, indien enige, verhandel
tans daar. Die vraag en aanbod is tans redelik in
balans. Soet graansorghum behaal egter goeie
pryse. Die vraag na die bitter tipe graansorghum
is baie laag en produsente moet twee maal dink
voordat hulle hiervan aanplant. Graansorghum
het ’n baie klein mark en is uiters gevoelig vir oorproduksie.
Met die huidige relatiewe lae mielieprys,
is die versoeking daar om weer in die sorghummark
in te klim, wat weer tot oorskotte kan lei. Wees
bedag daarop.
rig besluite oP langtermyn
VolhoubaarheiD
Lae graanpryse, hoë voorraadvlakke en uitstaande
produksieskuld is faktore wat die sikliese beweging
in die landbou in 2010 beklemtoon. Hierdie omstan
dighede was ook in 2005 waarneembaar. Indien
die tendens volhou, sal daar ’n groot moontlikheid
wees dat ’n herhaling van dié situasie weer in 2015
kan voorkom.
Die hoë oordragvoorrade en lae mieliepryse van
2005 is opgevolg met ’n geen plant-strategie sowel
as ’n droogte. Dit het goed gegaan in die boerdery
tot hoë insetkoste en hoë oordragvoorrade weer oor
ons pad gekom het. ’n Oplossing vir die probleem
van hoë oordragvoorrade en lae produkpryse lê
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
HooFSToriE •••
egter nie net in ’n geen plant-strategie nie, maar
eerder in die herstrukturering van die boerdery waar
gekyk moet word na alternatiewe wat op die lang
termyn volhoubaar kan wees.
Vir die jaar wat voorlê, is dit belangrik dat die
produsent die winsgewendste gewaskombinasie
moet bepaal. Onder “normale” omstandighede
behoort die produsent se bemarkingstrategie daarop
toegespits te wees om die meeste geld te maak
om ook ’n neseier te kan wegbêre of noodsaaklike
uitbreidings of vervanging van toerusting te kan
doen. In ’n jaar van lae pryse moet die klem egter
verskuif na watter inkomste die boerdery benodig
om totale verpligtinge vir oorlewing na te kom.
’n Paar riglyne wat gevolg kan word om hierdie
berekening te doen, is:
• Hoeveel hektaar moet geplant word om koste te
dek?
• Wat is die vaste en kapitaalkoste wat gediens
moet word? (Bereken dit per hektaar)
• Gaan daar genoeg kos vir my veefaktor wees
indien ek aanplantings afskaal?
• Wat gaan dit my kos om my lande skoon te hou
indien daar nie geplant word nie?
• Het ek ’n alternatief indien ek aanplantings
verminder byvoorbeeld termynkontrakopsies om
nog steeds wins te genereer?
tabel 1 is ’n voorbeeld van ’n metode om die winsgewendheid
van ’n boerdery te bereken. Volgens
vervolg op bladsy 8
tabel 1: metoDe om Die wins gewenD heiD Van ’n boerDery te bereken
hektare gePlant 550 250 50 850
mielies sonneblom soJabone
Vleisbeeste teen
80% sPeen totaal
Verwagte opbrengs 4 1,5 2
Plaashekprys (r/ton) r1 050 R2 800 R2 600
inkomste per hektaar (gVe) R4 200 R4 200 r5 200 R3 620 000
Produksiekoste R3 534 R2 903 R3 974 R2 868 150
Vaste koste R1 054 R1 054 R1 054 R895 541
totale kontantvloei benodig per ha R4 588 R3 957 R5 028
gelykbreek koste per ton R1 147 R2 638 R2 514
gelykbreek opbrengs ton / ha 4,37 1,41 1,93
kontantvloei risiko verhouding 109% 94% 97%
marge per hektaar (R388) R243 r172
boerdery omset r2 310 000 r1 050 000 R260 000 R422 250 R4 042 250
Veranderlike kostes R1 943 700 r725 750 R198 700 r122 550 R2 990 700
Vaste kostes R579 468 R263 394 R52 679 R104 459 r1 000 000
netto boerdery inkomste (R213 168) R60 856 R8 621 R195 241 r51 550
>
7

8
••• HooFSToriE
Om te plant...of nie >> bepaal die vaste koste per
vervolg van bladsy 7
hektaar soos volg:
dié voorbeeld plant die produsent ’n totaal van
850 hektaar, wat opgedeel word tussen mielies,
sonneblom en sojabone. Daar is ook ’n veefaktor
met ’n kudde van 150 koeie. Die boerdery se vaste
koste beloop ongeveer ’n R1 000 000 per jaar.
Hiervan word ongeveer 12% toegedeel aan die vee
en die oorblywende gedeelte is verdeel tussen die
hektare wat geplant word. Indien die produsent
slegs na sy produksiekoste kyk, het hy byvoorbeeld
’n bedrag van R883/ton nodig vir mielies of 3,36
ton per hektaar. Word sy vaste koste egter bygetel,
het hy R1 147/ton mielies of 4,37 ton per hektaar
nodig. (Let asseblief dat hierdie slegs ’n voorbeeld
is en nie as die werklikheid aanvaar behoort te word
nie).
Wanneer alternatiewe vir die boerdery oorweeg
word, moet die boerdery gerat kan wees vir die
verandering. Alternatiewe kan bestuursaanpassings
verg en kan ook ’n groot koste-implikasie hê. Dit
is noodsaaklik dat deeglike navorsing gedoen
moet word alvorens so ’n alternatief aangepak
word. Moontlike alternatiewe wat die boerdery kan
oorweeg, is:
• Weimielies (skape);
• “Backgrounding” van kalwers; en
• Alternatiewe gewasse soos sojabone/sonneblom/
grondbone.
In ’n jaar van lae pryse moet die klem
egter verskuif na watter inkomste
die boerdery benodig om totale
verpligtinge vir oorlewing na te kom.
Met die herstrukturering van ’n besigheid is dit
belangrik om die voor- en nadele in ag te neem.
Herstrukturering is ’n langtermyn aanpassing en dit
is dus belangrik dat die boerdery ’n plan moet hê
van waar hy wil wees oor vyf of tien jaar.
Hier volg ’n paar items wat die produsent in ag moet
neem wanneer gekyk word na herstrukturering:
• Het die boerdery ’n gesonde grondslag? Dra elke
vertakking van die boerdery by tot die waarde van
die onderneming of is daar “kontantvreters” wat
die winste van die boerdery verorber?
• Besnoei koste sonder om produksie in te boet.
Om ’n paar kilogram kunsmis per hektaar minder
>
1. Tel alle vaste koste van die boerdery
bymekaar.
2. Bepaal watter persentasie van die omset
word uit die veevertakking verdien.
3. Trek hierdie persentasie af van die totale
vaste koste.
4. Die oorblywende bedrag word dan deur die
totale bewerkbare hektare van die boerdery
gedeel.
toe te dien, kan nadelige gevolge hê. Kyk eerder
daarna om deur middel van ’n meer presiese
wyse van toediening produksiekoste te spaar.
• Ondersoek vaste koste, lewenskoste en
lewensversekering. Hierdie is die klein jakkalsies
in die boerdery en is uitgawes wat bestuur kan
word. Ondersoek alle uitgawes en kyk waar daar
besparings ingewerk kan word.
• Is die gewasse wat geplant word die
winsgewendste vir die omgewing?
• Is marginale gronde nog onder mielieproduksie?
• Is die boerdery se skuld reg gestruktureer? Indien
nie, kan die boerdery die skuld dalk konsolideer
en oor ’n termyn vereffen. Dit kan kontantvloeiverligting
vir die boerdery meebring.
• Wat is die boerdery se kontantvloeisurplus en
kan hy sy verpligtinge nakom? ’n Positiewe
kontantvloeisurplus aan die einde van ’n
produksiejaar is noodsaaklik en ’n kriterium vir
produksiefinansiering.
Met alle beplanning wat die boerdery doen, is dit
belangrik om te onthou dat elke situasie uniek is en
dat die boerdery sy eie omstandighede in ag moet
neem by enige besluite wat geneem word. S
>>
Byvoorbeeld: Die totale vaste koste is
R1 000 000 vir ’n boerdery wat
bewerkbare lande van 700 hektaar het.
Die veebe dryf lewer 10% van die boerdery
se omset.
Thys Grobbelaar is ’n Graananalis by Senwes Grainlink. Kontak
hom by (018) 464­7385 of per e­pos by thys.grobbelaar@
senwes.co.za. Ramondé Odendaal is ’n Landbou­ekonoom by
Senwes Landboudienste. Skakel haar by (018) 464­7391 of
stuur ’n e­pos na ramonde.odendaal@senwes.co.za.
www.senwes.co.za • Oktober 2010

10 ••• aGri TEcHNiqUE
reproduction in domesticated
and wild animals is a complex
process and is affected by a
variety of environmental and
PHYSIOLOGICAL FACTORS.
> text: ProF eDDie webb
>
this complexity was well summarised
by Dr Hansel from the Cornell University: “It
is not a wonder that reproduction sometimes fails,
but rather a miracle that so many pregnancies terminate
successfully.” Man knows several thousand
mammalian species, but reproduction has only been
studied in approximately 25 species.
This complex process is characterised by a
number of peculiar reproductive phenomena, mainly
to ensure the perpetuation of the species. These
phenomena (summarised in Figure 1) ensure that
CharaCteriseD by PeCuliar reProDuCtiVe Phenomena
restriCteD sexual season
absenCe oF estrus
DissoCiation oF oVulation
PresenCe oF menstruation
non-sPontaneous oVulation
sPontaneous multiPle oVulation with
limiteD imPlantation
oVulation During PregnanCy DelayeD imPlantation
Figure 1: reproductive phenomena of domesticated and wild animals.
Practical methods
reproduction
www.senwes.co.za • Oktober 2010

to manage the
of beef cattle
the progeny is born when the environment is conducive
to maximum survival. For example, the mother
can sufficiently nourish and care for the progeny,
adequate nutrition is available to the mother and
progeny and environmental stressors are minimal.
Livestock like cattle, sheep, goats and pigs were
domesticated over many centuries and in different
countries to meet the needs of humans for food
(meat, milk and cheese), fibre and clothing – to
mention just a few. These species vary in terms
of sexual season, sexual cycle, reproduction rate,
gestation period, type of placentation, recovery after
parturition (involution), litter size, lactation period
and susceptibility to reproductive diseases. Seasonal
effects are generally not as evident in tropical as
opposed to temperate areas and also less evident
in domesticated livestock compared to their wild
counterparts.
Fertility
The fertility of animals is directly dependant on the
activity of the gonads (reproductive organs) and
accessory sex glands. In turn, the activity of the
gonads is influenced by hereditary or genetic factors
as well as a number of environmental factors
like the ambient temperature, humidity, photoperiod
(day length) and nutrition.
In addition, hormonal balance is a prerequisite
for optimum reproduction and this is regulated by
delicate interactions and feedback mechanisms
aGri TEcHNiqUE •••
between the central nervous system (CNS), pituitary
gland and gonads. The hypothalamus is regarded
as the “master gland”, the pituitary gland as the
“conductor of the endocrine orchestra”, while the
environmental stimuli constitute the “music that
it plays”. The endocrine messages are mediated
through the gonadotrophins or sex hormones.
Alterations in this delicate system may have farreaching
consequences, often on apparently unrelated
organs or tissues (Bonsma, 1980). At conception,
the complete genetic potential of the animal is
laid down and the potential boundaries within which
it can function and produce during its entire lifetime
is determined. It is accepted that the phenotype of
the animal is determined by the complete interaction
between the genotype and the external environment,
but the latter also affects the physiological
functioning, adaptation, reproduction and potential
performance of animals.
The heritability of fertility is estimated at approximately
10%, which means that only 10% of the
variability in fertility is under genetic control, while
the remaining 90% of the variation is determined by
the external environment. Heritability estimates for
the components of fertility (like scrotal circumference
and semen characteristics in males) appear to
be higher.
continued on page 13
11

Reproduction of beef cattle
continued from page 11
Causes oF reProDuCtiVe Problems
Reproductive problems occur in both males and females
and are often due to anatomical, physiological
or pathological conditions. These aspects have
been researched extensively over the years, but it is
evident that the most challenging problems occur in
the female. Reproductive failure may occur at any
point in the reproductive cycle of the female, namely
during the oestrous cycle, at conception, the embryonic
or fetal period, during parturition (birth process)
or during lactation. Anoestrus appears to be a major
cause of poor reproduction in many species.
Anoestrus refers to a complete sexual inactivity
and is under the control of the hypothalamic-pituitary-ovarian
axis. It could be indicative of a number
of physiological conditions of which some are quite
natural like puberty, pregnancy, lactation and the
photoperiod. By contrast a number of pathological
conditions may result in anoestrus and such animals
should be treated or culled.
imProVing reProDuCtiVe eFFiCienCy
Before specific aspects are addressed, the importance
of proper record keeping should be emphasised.
It is impossible to make any progress if no
production and reproduction records are available.
Fertility in both male and female animals can be defined
simply as the ability to produce viable offspring
that will ensure the propagation of the species.
Unfortunately modern agriculture often focuses on
increasing the outputs, despite a number of biological
and environmental limitations.
Male fertility is determined by the dominance
of the animal libido – the ability to copulate and
produce fertile semen. These aspects have been
studied in depth, particularly the size and development
of the gonads (testes and scrotum), semen
characteristics and defects. In a recent study done
by Vilakazi & Webb (2004) in dairy bulls, it was
confirmed that the percentage normal sperm and
major sperm defects are significantly affected by the
age of the bulls. Bulls of 36 to 48 months of age
exhibited better sperm morphology than bulls older
than 72 months and bulls younger than 36 months.
A higher prevalence of major sperm defects during
winter was also recorded in young bulls, while older
bulls showed a higher prevalence during the summer.
It is concluded that age and the season, influence
sperm morphological characteristics of bulls in
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
aGri TEcHNiqUE •••
South Africa.
Fertility in females is more complex, but most
attention was focused on reducing the incidence
of anoestrus in domesticated livestock with varying
degrees of success. These include seasonal breeding
and breeding effects, manipulating the age at
first parity and physiological/anatomical development,
managing lactation anoestrus, suckling time
and suckling period, early weaning, use of body
conditioning scores at calving and reproductive tract
scoring to synchronise involution and rebreeding.
The most critical limiting factors include the
re-establishment of pregnancy post-partum, the
process of uterine involution and fertilisation failure
in post-partum females. It is easier to understand
these limitations by referring to the physiological
targets of reproduction in fertile animals. These
physiological targets are regulated by the hypothalamic-pituitary-ovarian-uterine
axis and include the
following:
• Gonadotrophin secretion (GnRH, FSH and LH)
which stimulates normal follicle growth, maturation
and ovulation, followed by corpus luteum
formation and eventually high concentrations of
progesterone production to maintain pregnancy.
• Establishment of pregnancy may be limited by
premature luteolysis or defective recognition of
pregnancy.
• Typical luteolysis is initiated by ovarian oxytocin,
which results in an increase in prostaglandin
(PGF2a) secretions from the uterus, provided
that enough oxytocin receptors are present.
The most probable mechanism responsible for poor
fertilisation post partum appears to be related to
the concentration of oxytocin receptors on the endometrium.
The second limitation appears to be pregnancy
recognition in early post partum females. Despite
normal luteal function and fertilisation, approximately
33% of early pregnancy failure occurs after
fertilisation. This indicates a defect in maternalembryonic
recognition. A protein has been identified
which is known as interferon tau (Bazer et al,
1994). Interferon tau acts on receptors in the uterine
endometrium and suppresses the expression of
continued on page 14
>
13

14
••• aGri TEcHNiqUE
Reproduction of beef cattle
continued from page 13
oxytocin receptors and the regression of the Corpus
Luteum (CL) that maintains pregnancy. Interferon
tau also has antiviral, anti-proliferating and immunosuppressive
qualities to facilitate fetal growth and
development.
uterine inVolution anD high
ProDuCing Dairy Cows
The hormone oxytocin is involved in the expulsion of
the fetus at parturition. Oxytocin binding sites in the
endometrium is also stimulated by the suckling reflex
and this facilitates uterine involution or recovery.
In non-seasonal breeders the resumption of ovarian
activity is determined by nutrition and the suckling
status of the animal. In high producing dairy cattle,
nutrition may adversely affect uterine involution.
High protein diets post partum are reported
to stimulate the premature resumption of ovarian
activity through effects on gonadotrophin releasing
hormone (GnRH) secretion from the hypothalamus
and consequent FSH and LH secretion, resulting
in premature ovarian activity. This may result in a
“progesterone dominated environment”. The “progesterone
dominated environment” is not conducive
to oxytocin-receptor mediated uterine involution and
often result in poor reconception rates. High milk
yields may have similar effects.
A second aspect that received quite a lot of attention
to date is the adverse effects of too low or
too high levels of dietary protein, which results in
either very low or high concentrations of N in the
blood (BUN), table 1, or milk (MUN). MUN concentrations
below 12 mg/dl and above 18 mg/dl are
correlated with lower pregnancy rates in dairy cattle.
table 1: ConCentrations oF (n) in the
blooD
bun (mg/dl) Pregnancy rate (%)
25 29,0
how Can we imProVe the
reProDuCtion oF beeF Cattle?
The selection for fertility could be accomplished
through emphasis on characteristics such as scrotal
>
circumference and semen characteristics, while major
improvements can be achieved through improved
reproduction management like seasonal breeding
and breeding effects, manipulating the age at first
parity and physiological/anatomical development,
managing lactation anoestrus, suckling time and
suckling period, early weaning as well as the use of
body conditioning scores at calving and reproductive
tract scoring to synchronise involution and rebreeding.
Poor reproduction is mostly due to factors such
as the re-establishment of pregnancy post partum,
the process of uterine involution or fertilisation failure
in post partum females.
Figure 2: the effect of seasons on the percentage
normal sperm in semen. Collected from Friesland ai
bulls (Vilakazi & webb, 2004).
A number of physiological “signals” regulate normal
reproduction in domesticated and wild animals.
Successful reproduction is thus ensured through
mechanisms such as seasonal breeding (Figure 2),
anoestrus before puberty, lactation anoestrus and
the biochemistry of the involuting uterus that inhibits
pregnancy. These mechanisms form part of a clever
reproductive strategy to maximise reproductive success.
It is possible to alter the partitioning of nutrients
to favour a specific tissue or product subject to
selection pressure, but this may influence the reproductive
efficiency of animals. The perception is that
the reproductive phenomena interfere with modern
breeding objectives, while most of these mechanisms
actually facilitate the survival of various species
on earth. The challenge is therefore to manage
these aspects. S
>>
Prof Eddie Webb is Head of the Department of Animal and
Wildlife Sciences at the University of Pretoria. For more
information on this article or the references used, send
an email to edward.webb@up.ac.za or contact him on (012)
420­3271.
www.senwes.co.za • Oktober 2010

16
••• SENWES villaGE
Jeans: style 5 PoCket
Colours: olive and taupe
sizes: 32 - 46
Price: r230 each
John Deere genuine
Quality t-shirt
Colours: khaki
sizes: ss - xxl
Price: r105 each
mens boots guset hannibal
Colour: oxblood
sizes: 6 - 13
Price: r645 per pair
>
New John Deere
T-shirts say it all
john deere recently gave their fans
something else to brag about – john deere
T-SHIRTS. THIS NEW T-SHIRT RANGE TOGETHER WITH
other john deere clothing can be bought at
SENWES VILLAGE*. MAKE SURE TO GET YOURSELF
one of these – it will round off your john
DEERE PICTURE BEAUTIFULLY!
> moDels: surien liebenberg anD romke De Jongh
> PhotograPher: Paul Van bilJon
¾ Pants with wiDe web belt
Colours: Chocolate or white
sizes: 30 - 44
Price: r285 each
John Deere girls t-shirt
Colour: navy
sizes: ss - xxl
Price: r105 each
girls Floral Print CaP
Colour: Pink
sizes: one size fits all
Price: r65 each
laDies boots: mJ
Colours: nubuck and chocolate
or nubuck and khaki
sizes: 3 - 8
Price: r385 per pair
www.senwes.co.za • Oktober 2010

John Deere
stronger than Dirt
t-shirt
Colour: brown
sizes: ss - xxl
Price: r105 each
timbaVati groC hat
Colours: brown or olive
sizes: s - xxl
Price: r174 each
laDies grey Cammo CaP
Colour: Powder blue embroidery
sizes: one size fits all
Price: r95 each
John Deere t-shirt
Colour: navy
sizes: ss - xxl
Price: r105 each
laDies Cargo long Pants
Colours: olive or taupe
sizes: 32 - 44
Price: r260 each
SENWES villaGE •••
herringbone weDge
Colour: brown
sizes: one size fits all
Price: r79 each
John Deere
it’s a Country thing
t-shirt
Colour: orange
sizes: ss - xxl
Price: r105 each
mens boots: Casual
Colour: Chocolate
sizes: 6 - 13
Price: r545 per pair
* John Deere clothing available at selected
Senwes Villages. S
Oktober 2010 • www.senwes.co.za >
17

18 ••• promoSiE-arTiKEl: joHN DEErE
Plaas- én stadsjapies
sal wil pronk in klere van
John Deere
of jy nou meeste van jou tyd
op ’n trekker in die landerye
spandeer of in jou motor op die
hoofweë deurbring – john deere
se klerereeks het iets wat in
ELKEEN SE SMAAK SAL VAL.
Die klerereeks wat kwaliteit,
betroubaarheid en trots weerspieël, poog om
John Deere se handelsmerk verder uit te brei en
te versterk. John Deere het verlede jaar besluit
om ’n werkbare strategie in plek te stel om sy
klerereeks en ander John Deere-voorraad op ’n
permanente basis by sy onderskeie handelaars
landwyd beskikbaar te hê. Die volgende aspekte is
aangespreek:
• Geskikte verskaffers – plaaslik en internasionaal;
• ’n Gepaste verspreidingskanaal;
• ’n Gepaste vennoot vir verspreiding en logistiek;
en
• Die bepaling van ’n gepaste komitee, wat beide
John Deere personeel asook lede van ons
handelaarsnetwerk verteenwoordig.
Die strategie is nou reeds bykans twaalf maande
gevestig en gaan van krag tot krag. Die rede hiervoor
is dat die verspreidingskanaal goed werk en die
voorraad ten alle tye in alle groottes (selfs in 5 XL)
beskikbaar is.
ons mark
Ons klerereeks is gemik op mans, dames,
kinders, jongmense, stadsjapies (studente) en die
tradisionele produsent. Die vier klerereekse sluit in:
>
• Original-reeks – die tipiese standaard klerestyl
soos kakie, plaasstewels, tweekleurige hemde en
’n reeks baadjies. Die reeks word gekenmerk aan
die bekende John Deere-logo (bokkie wat spring).
• Signature-reeks – meer stylvol, modegedrewe,
deftig en effens formeel. Die reeks word
gekenmerk aan die signature van John Deere –
die stigter van ons maatskappy (soortgelyk aan
Pringle).
• Eksklusiewe reeks – “top of the range”, duursaam,
deftig en duurder as die ander reekse. Dit
sluit in leerbaadjies en dameshandsakke. Die
John Deere signature is ook kenmerkend by die
reeks.
• Kinderreeks – kleuterreeks tot en met die ouderdom
van 8 jaar. Dit sluit in hemde en oorpakke.
John Deere is tans besig om ’n babareeks te
ontwikkel.
Ander John Deere-voorraad sluit in messe, flesse,
penne en horlosies wat van hoogstaande kwaliteit
materiaal vervaardig word. Die speelgoedreeks
wat direk deur Partrite vanuit Amerika en Europa
ingevoer word, is aansienlik goedkoper as in die
verlede. Die reeks is beskikbaar by enige John
Deere-handelaar wat hieraan deelneem.
Waar kan ek John Deere se klere en voorraad
koop: Die John Deere-handelsmerk behoort
eksklusief aan John Deere. Die klerereeks is dus
slegs by John Deere-handelaars landwyd beskikbaar.
ons VersPreiDingsVennoot
Partrite op Bethlehem is aangestel as ons vennoot
vir verspreiding en logistiek. Die komiteelede
bestaan uit verteenwoordigers van Senwes, Afgri
en TTS Agri in Polokwane. Die res van die komitee
bestaan uit John Deere SA en Partrite personeel. S
www.senwes.co.za • Oktober 2010

Oktober 2010 • www.senwes.co.za
SENWES villaGE •••
Lichtenburg Village
kry ‘n gesigwas
as jy nie onlangs ’n draai by die
Senwes Village op Lichtenburg gemaak het nie en
weer in die omgewing is, is dié winkel, wat ’n hele
paar veranderinge ondergaan het, een van jou
moet-stoppe.
Van die nuwighede wat aan die winkel ’n meer
moderne gevoel gee as jy daar instap, sluit in: die
vooraansig van die gebou; ekstra kantore wat aangebou
is; ’n vertoonlokaal; ’n stoor vir saad, veevoer,
draad en pale; ’n addisionele werkswinkel en ’n
volledige John Deere-klerereeks.
“Ons hoofdoelwit bly om die gerief vir ons klante
te verhoog deur ons produkte en dienste op ’n
deurlopende basis te verbeter. Met die uitbreiding
van ons produkreeks en die infrastruktuur,
is ons nog ’n tree nader aan dié droom,” het
Sarel Greyling (Bestuurder: Meganisasie, Senwes
Village) gesê.
“Die terugvoer wat ons van klante oor dié
nuwe winkel kry, is baie positief, veral ten
opsigte van ons dienslewering en veevoere
wat in die stoor aangehou word,” het Philip
Só hou ons
jou op hoogte
Senwes Village het onlangs die inisiatief
geneem om klante, wat bestellings by ’n
Senwes Village bedryfspunt plaas vir pro-
dukte wat nie deel van ons normale voorraadhouding
vorm nie en waarvan aflewering by
die bedryfspunt geskied, per SMS in kennis
te stel wanneer die produk by Senwes Village
afgehaal kan word.
Al wat jy hoef te doen, is om jou kontakbesonderhede
tydens plasing van jou bestel ling
aan die betrokke persoon by die Senwes Village
by wie die bestelling geplaas word, te gee.
“Deur dié diens poog Senwes Village
om deurentyd met klante te kommunikeer
om sodoende klantedienstevredenheid te
verseker,” het Marlo Kotzé (Bestuurder:
Finansies en Administrasie, Senwes Village)
gesê. S
Veral tydens baie besige tye, kom die ekstra werkswinkel
by lichtenburg Village baie handig te pas.
D’ Alebout (Bestuurder: Lichten burg Village) gesê.
Philip is sedert 1 September vanjaar in dié pos. S
klantetevredenheid is vir lichtenburg se werkswinkelpersoneel
’n nommer een prioriteit. Voor is: estie eksteen
(werkkaartklerk), Philip D’ alebout (be stuurder: lichtenburg
Village), Johan de wet (werkswinkelbestuurder), Chris
goosen (werktuigkundige), JP du Plessis (werktuigkundige)
en nurunesa appels (algemene klerk). agter is: muller van
heerden (Vakleerling), Jaco Drinkwater (werktuigkundige),
Patrick modise (werktuigkundige), emtata lemotlo (handlanger)
en hendrik baard (algemene werker).
19

20 ••• promoSiE-arTiKEl: FraNS lyoNS
Verbeter jou “gut feel”?
8035BD_FL_1 Graanprysrisikobestuur:
Hoe kan jy deur
prysrisikobestuur
meer volhoubaar boer?
> teks: Frans lyons
Prysrisikobestuur
en ProF Petrus h Potgieter
DePartement besluitkunDe, unisa
Dit is ’n gegewe dat produsente
besef hulp is nodig om prysrisikobestuur met
behulp van historiese Safex-prysdata toe te pas.
Die beperking op tyd, emosionele oorwegings,
eiesoortige behoeftes, ’n klem op besparing en
wisselvallige gewoontes dra alles
tot hierdie besef by. In die lig van
bogenoemde, ontstaan die vraag
of prysrisikobestuur volhoubare
resultate kan help bewerkstellig.
Wat beteken volhoubaarheid
vir die produsent? Volhoubaarheid
van ’n boerdery beteken die
voortsetting van aktiwiteite op
só ’n manier dat die bedryf in
die toekoms lewensvatbaar
aanvangsdatum
sal bly. Dit impliseer die noodsaaklikheid om die
kapitaal, insetkostes en verwagte opbrengs van die
onderneming oor die lang termyn in ag te neem –
onder andere sodat toekomstige geslagte daarmee
kan voortgaan.
Om aktiwiteite oor die lang termyn te kan
voortsit, moet ’n boerdery deurlopend ekonomies
lewensvatbaar, sosiaal aanvaarbaar en
omgewingsvriendelik wees. Boerderye moet aan al
drie vereistes voldoen.
In hierdie artikel word daar egter net gefokus
op die ekonomiese lewensvatbaarheid in soverre
Produk a
gemeen
Vra vir Frans
www.franslyons.co.za, skakel of sms
Frans direk by 082 554 2382
prysskok volhoubaarheid kan bedreig. ’n Prysskok
bedreig ekonomiese volhoubaarheid omdat sekere
boerderye nie in staat sal wees om skuld te delg nie
en gevolglik ten gronde sal gaan. In ander gevalle is
die opbrengs op kapitaal so klein of selfs negatief
dat produsente dit sal oorweeg om die boerdery te
staak.
Bruto marge per hektaar vir die periode 1 Oktober
2002 tot 24 Junie 2009 in die tabel hieronder,
word in hierdie studie aangewend.
>>
geen
verskansing
Produk b
gaaf
Produk C
gaaf
Vir meer inligting oor prysrisikobestuur in jou boerdery
stuur ’n e­pos na lyonsf@mweb.co.za.
Produk D
gaaf
01/10/2002 R2 176 -R142 r1 751 R1 932 R1 947
01/10/2003 r331 R209 R26 r153 R294
01/10/2004 R239 -R893 -R128 R47 r10
03/10/2005 r311 R1 401 R1 026 R565 R887
02/10/2006 -r511 R941 r537 R394 R391
01/10/2007 R2 967 R4 529 R4 086 R3 324 R4 013
01/10/2008 R3 998 R2 460 R3 420 R3 799 R3 576
Uit die tabel is dit duidelik dat gawe verskanste
produkte se bruto marges meer stabiel as onverskanste
produkte oor die periode was. Produk B was
slegs een jaar met ’n relatief klein bedrag negatief.
Dit is verder duidelik dat boerderye met produkte
B, C en D meer volhoubaar as die onverskanste
produkte en produkte met geen verskansing was. S
Kry die beste resultaat

MAAK HOOI
Ons 25ste
Jaar
F80/180EV Haymaker®, Suid-Afrika se gewildste
implement.
Die F750 Uniloader kan sowel ronde as
vierkantige bale laai en stapel.
Geen Kalibrering Nodig Ni e!
OP DIE FALCON-MANIER!
Om te verseker dat daar
genoegsame voer is moet elke
geleentheid aangegryp word om
soveel hooi as moontlik te
produseer. Dit sal behels dat
grasweidings en ook lande,
soos ruwe veld, wat nie juis
sagkens met konvensionele
skyf-en-dromsnyers werk nie,
gesny moet word.
Reeds meer as twintig jaar lank
is die Falcon Haymaker® die
mees gewilde en suksesvolle
hooisny-werktuig op die Suid-
Afrikaanse mark, omdat dit
eenvoudig maar effektief is. Dit
is ’n ekstra bonus dat dit slegs
minimale instandhouding verg
om ’n Falcon Haymaker® in top-
werkverrigtingstoestand te hou.
Falcon verskaf ’n verskeidenheid
Haymakers® om alle trekkergroottes te
pas, met snywydtes van 1,2 m tot 3,5 m.
Ons maak ook ’n reeks ekonomiese
baalhanteringswerktuie wat wissel van
’n eenvoudige driepuntgemonteerde
baalvurk tot die F750 Uniloader en die
F1000 Uniloader.
Falcon-implemente word deur 'n netwerk
van gemagtigde handelaars versprei.
WENTELSNYERS HAYMAKERS ® MATERIAALHANTERINGSIMPLEMENTE ROTAVATORS STROOIERS MULCHERS STOKKIEKAPPERS GRASSNYERS PLOEË SPUITE
ZA-M Profis Hydro - Groter Presisie
ONS REEKS: STROOIERS • DRIEPUNT & SLEEP MODEL SPUITE • GRASSNYERS
• Ten volle outomaties en werk onafhanklik van die
P.T.O. en enjin-o.p.m. - bespaar brandstof .
• Strooi kunsmis, saad en slakpille.
• Aanlyn-weegstelsel - geen kalibrering nodig nie.
• Unieke Sagte Ballistiese Stelsel (SBS) verseker dat
die kunsmis nie verpoeier word nie.
• GPS-versoenbaar, asook GPS-Switch-gereed.
• Kapasiteit wissel van 1 500 tot 3 000 l.
Veranderlike
werkswydtes beskikbaar.
• Kunsmisbesparing weens gedeeltelike wydteseksiebeheer
- voorkom dubbele oorvleueling.
• Grens-/kantstrooiing sonder om die trekker te
verlaat.
INGEVOER DEUR
Tel +27(0)33 330 4764 • Faks +27(0)33 330 2120
info@falconequipment.co.za • www.falconequipment.co.za

22 ••• SENWES villaGE
Meganisasie in Praktyk 2010 Ekspo
meer as 300 produsente het
vanjaar senwes se meganisasie
EKSPO OP 21, 22 EN 23 SEPTEMBER
OP NAMPO PARK BYGEWOON. GAS-
SPREKERS, PRODUKAANBIEDINGS
en demonstrasies het die produsent
se dag weg van die plaas
DIE MOEITE WERD GEMAAK.
> teks en Foto’s: ruth DaVies
Senwes Scenario gee ’n terugblik vir diegene
wat nie vanjaar se Ekspo kon bywoon nie:
“Die doel van die ekspo was om
vir die produsent in die Senwes-bedieningsgebied in
te lig oor Senwes se produkte en dienste wat die
Meganisasie-afdeling bied. Met die oog op insetkoste,
wat ’n groot faktor vir die produsent is,
is daar gefokus op kostebesparing aspekte en
veranderlike toediening,” het Willie Diet rechsen
(Bemarkingsbestuurder: Senwes Meganisasie) gesê.
Dit was egter nie net ’n insiggewende dag vir
die produsente nie, maar ook ’n inspirerende een.
Jozeph du Plessis, Hoofbestuurslid van Graan SA
en ’n produsent van Schweizer-Reneke, het die
belangrikheid van samewerking beklemtoon. “Produsente
van vandag is finansieel en polities onder
geweldige druk. Gedurende dié tye is sommige
produsente geneig om terug te trek en eenkant te
staan, maar dit is juis in hierdie tye wat jy betrokke
moet raak en deel moet wees van die prosesse wat
ons toekoms bepaal,” het hy gesê.
Volgens Jozeph het oorlewing te doen met ’n
kopskuif of ’n hartsverandering. “Neem jy meer as
wat jy teruggee of sit jy terug in die samelewing wat
jy kry?” was sy vraag aan produsente. Nederigheid,
vergewensgesindheid en etiese optrede was nog van
>
Veranderlike toediening
word gedemonstreer.
sarel greyling (bestuurder: senwes Village, meganisasie)
en leon Pretorius (Verkoopsbestuurder: John
Deere) het oor onderskeidelik senwes meganisasie
en John Deere se handelaarsontwikkelingsprogram
gesels.
senwes se Presisieboerdery-afdeling
en topcon
Presisieboerdery
was ook op hul
pos. Voor is
Danie van der
westhuizen, Jaco
Viviers en werner
helm (topcon).
agter is hennie
van Vuuren, Chris
els en etienne nel.
kwek Dietrichsen (heelwerktuigbemarker: hoopstad)
het produsente meer vertel oor die 4630, 4730 en 4930
John Deere spuite. hier is hy (links) saam met Jaco
terblanche (areabestuurder: John Deere) en kurt schulz
(Verkoopsingenieur: John Deere).
www.senwes.co.za • Oktober 2010

Produsente kon self die produkte uittoets
na afloop van die formele demonstrasies.
Was jy daar?
gerhard du toit (Viljoenskroon), links,
vind meer uit by Jaco harmse (heelwerktuigbemarker:
kroonstad Village)
oor die John Deere 8320r-trekker.
louw de kock (barberspan) en ben van der ryst (Delarey -
ville) by die John Deere 4730-spuit wat aan produsente
gedemonstreer is.
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
SENWES villaGE •••
sy wenke vir oorlewing.
Na afloop van die gesamentlike sessie het die
produsente in groepe verdeel, waar hulle meer
inligting oor die 5- tot 9-reeks trekkers, selfaangedrewe
spuite en veranderlike toediening (kalkstrooiers
en planters) gekry het.
Na die besprekingsessies het produsente die
kans gekry om na demonstrasies van die produkte
te gaan kyk en kon self ook die produkte uittoets. S
>>
Die demonstrasies het groot belangstelling gelok.
wimpie Visagie
(gebieds bestuurder:
senwes
Village), agter,
het vir lourie
Janse van rens -
burg (bultfontein)
vir ’n
demonstrasierit
in die John Deere
7730 trekker
geneem.
Ruth Davies is die Redakteur van Senwes Scenario. Vir meer
inligting skakel haar by (018) 468­2716 of stuur ’n e­pos na
ruth@infoworks.biz
>
23

Village... jou LANGTERMYN vennoot
Senwes Village se meganisasie-afdeling is die verskaffers van kwaliteit landboutoerusting
soos trekkers, stropers, balers, planters en ander landbouwerktuie. Ons is die boer se
betroubare meganisasievennoot wat kan help om boerdery-insetkoste te verlaag en winste te verhoog.
Deur middel van ons gespesialiseerde werkswinkels bied Senwes Village ook volhoubare langtermyn ondersteuning
en ongeëwenaarde naverkopediens. Senwes Village is jou intelligente keuse as dit kom by ‘n meganisasieoplossing,
want ons bied jou gehalte onderdele asook kwaliteit gebruikte heelwerktuie.
BREEK NUWE GROND
village
Die hoë standaarde waarteen ons dienslewering
meet, verseker uitmuntendheid in die verskaffing van
kwaliteit produkte en diens, om sodoende langtermyn
verhoudings van wedersydse vertroue te bou.
TOLVRY: 080 941 4011 | www.senwes.co.za | www.senwes.mobi

willem Pienaar is sedert 2004
Insetbemarker van die Bloemfontein-, Petrusburg- en
Dealesville-distrik en Sakkie Joubert is sedert 2001
Insetbemarker op Viljoenskroon. Die twee het ’n
tydjie afgeknyp om met Senwes Scenario te gesels.
wat is die rol wat ’n insetbemarker
speel ten opsigte van senwes Village se
toekomsstrategie?
willem: Ons reik uit na ons klante en verskaffers
deur hulle gereeld te besoek en behou kontak op
’n deurlopende basis. Dit is ons strewe om elke
klant só te bederf dat wat ook al hy vir sy boerdery
beplan, Senwes Village sy vennoot sal wees.
sakkie: Ek konsentreer daarop om Senwes
se markaandeel te vergroot deur die
uitbreiding van produksiefinansiering
in my gebied en die bemarking van
insetmiddele aan klante wat nie van
Senwes finansiering gebruik maak nie.
wat is die vraag wat jy die
meeste gevra word en wat is jou
antwoord daarop?
willem: Wat is jou beste prys wat jy my vir
die produk kan gee? My antwoord: Die beste!
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
SENWES villaGE •••
Dié insetbemarkers
is raakvatters
senwes se insetbemarkers is
’n belangrike skakel tussen
klante en senwes village en
SENWES CREDIT. SONDER DIé SPAN
sal die reël en koördineer van
onontbeerlike komponente
VAN GEWASVERBOUING, NAAMLIK
KREDIET, BRANDSTOF, KUNSMIS,
SAAD, ONKRUID EN PLAAGBEHEER,
NIE KAN PLAASVIND NIE.
wat is die drie dinge wat jy altyd by jou het?
sakkie: ’n Insetbemarker het altyd ’n selfoon,
sakrekenaar en iets om op te skryf by hom.
oor watter eienskappe beskik jy, wat jy
weet ’n klant in ’n insetbemarker soek?
willem: Ek ken en verstaan my klante se bedryf
en behoeftes en ek bly lojaal teenoor my klante en
Senwes.
sakkie: Dit is belangrik om aandagtig na jou klante
se behoeftes te luister en seker te maak dat jy
presies verstaan wat hy of sy wil hê. Daarna moet
jy die behoefte aanspreek of ’n kundige vra, wat die
regte inligting vir jou kan gee. Die kruks van die saak
is dat die sirkel altyd toegemaak moet word deur te
verseker dat die klant se behoefte bevredig word. Jy
moet ook jou klante se menswaardigheid eerbiedig
en sover moontlik altyd beskikbaar te wees.
hoe ontspan jy?
willem: Ek spandeer tyd saam met my grootste
ondersteuners – my gesin. Ek is ook in wese ’n
plaasmens wat naby aan die grond tussen my skape
tuisvoel, met die wete dat ek net ’n rentmeester is
van die gawes wat ek van God ontvang het.
sakkie: Ek doen graag houtwerk, lees redelik baie
en ek behoort aan die Senwes Jagbklub, waar ek
gereeld elke maand skyfskiet. S
willem Pienaar
sakkie Joubert
>
25

SENWES villaGE •••
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
27
mnr en mev bezuidenhout het ’n sewe-nag
mauritius vakansie gewen met hul aankope by die
senwes Village op welkom tydens die winkel se
verjaardagpromosie. Die vakansie, wat hul sakgeld
insluit, beloop r32 000 – alles deur senwes Village
op welkom betaal. neel rust (bestuurder: algemene
handel) wens hulle geluk.
Hiep-hiep hoera vir
Welkom Village!
> teks: ilana koegelenberg
welkom Village het op 20 Augustus
vanjaar ’n suksesvolle eerste jaar gevier met
’n groot promosie. Daar is ook talle pryse op die
spel gewees en klante het behoorlik na dié Village
gestroom.
Personeel het reeds 06:00 begin met die fees -
vieringe en danksy vrolike musiek en ’n kos stalle
tjie van die Lighuiskerk, het ’n lek ker jolige
atmosfeer geheers. Talle verskaffers het produkte
uitgestal en spesialisinligting aan klante voorsien.
“Ek dink dit was ’n puik idee om ’n Senwes
Village in Welkom te vestig,” het Jaco van Graan
(Bestuurder: Welkom Village) gesê. “Die winkel
is sentraal genoeg om aan beide die produsentegemeenskap
en dorpsklante se be hoef tes te
voorsien,” het hy gesê. Volgens Jaco ontvang die
winkel baie komplimente en hul klantebasis groei
daagliks.
“Hou gerus hierdie Village dop, want dit is net
die begin. Die personeel het werklik eienaar skap
van Welkom Village geneem en dié span wil
nét die beste diens vir die klante gee en ’n verhou
ding met hulle opbou,” het Jaco gesê. “Ons
probeer elk dag om ons diens te verbeter en ’n
tree voor die konkurrente te bly,” het hy verder
gesê. S

SENWES villaGE •••
Klant só uit penarie gered
senwes village se waarde proposisie
gaan dikwels oor meer
AS NET OM BESIGHEID TE DOEN.
’n insident wat onlangs by
klerksdorp village plaasgevind
HET, BEWYS DAT DIE VILLAGE-SPAN ’n
EKSTRA MYL VIR KLANTE SAL LOOP.
gawie buissine, ’n produsent
van Ottosdal, het onlangs ’n groot bedrag geld by
’n bank in Klerks dorp onttrek, waarna hy na die
Klerksdorp Village stoor is om pryse uit te vind.
Volgens William Tau (Algemene werker) het hy twee
verdagte mans op dié perseel opgemerk. Die twee
het Gawie agtervolg tot in die Senwes Village waar
hy veemedisyne gekoop het. William het die twee
verdagtes bly dop hou.
Gawie is met sy pakkies uit na sy motor, waarna
die mans na hul nommerplaatlose motor gehardloop
het. Trifosa Abdool (Terminaalklerk) het vir Gawie by
sy motor gaan sê om terug in die Village te gaan.
Die situasie, waarvan Gawie tot op daardie stadium
salig onbewus was, is aan hom verduidelik. Capris
Bester (Skakelbordbeampte) het die polisie gebel,
maar die verdagtes het toe reeds in hul eie motor
gespring en weggejaag.
Gawie het die Klerksdorp Village personeel be -
dank vir die manier waarop hulle die situasie hanteer
het. “Die personeel het my gevra of ek veilig
uit Klerksdorp gekom het, toe ek ná die insident
weer by die Village besigheid kom doen het. Dit is
net ’n bewys dat klante se veiligheid vir hulle werklik
belangrik is,” het Gawie gesê. S
29

30 ••• SENWES GraiNliNK
Strooptyd verloop klopdisselboom
strooptyd is sinoniem met baie
laat nagte in die landerye. Met die groot oes die
afgelope produksieseisoen het produsente ekstra
hard gewerk. Produsente was egter nie alleen
in die ding nie – Senwes Grainlink het silo’s se
besigheidsure, waar nodig, verleng om sodoende die
produsent by te staan met die oesinsameling.
Die verlengde besigheidsure-inisiatief het met ’n
hele paar ander inisiatiewe gepaard gegaan. Faan
Schoeman (Bestuurder: Graanhantering) vertel
meer.
Voordat die produsente graan aan die silo’s begin
lewer het, is graan verspoor vanuit die silo’s wat nie
genoeg plek gehad het om die afgelope seisoen se
oes te kon hanteer nie.
Senwes het weer ’n geen-sifkoste-aksie geloods
vir sonneblomprodusente en daardeur die produsente
se kosteknyptang help teenwerk. Waar Senwes
altyd graan tot 14% as droog ontvang het, het
ons dit vanjaar tot 14,5% as droog ontvang. Dus
het die produsent eers van 14,5% voginhoud begin
betaal vir droogkoste en hul kon dus vroeër begin
stroop.
Weens klimaatstoestande wat aanleiding gegee
het tot baie gebrekkige pitte vanjaar, het ons ’n
massa-aanpassing gemaak ten opsigte van die
gebrekkige pitte onder die sif. Waar die defekte
onder die 6,35 mm-graderingsif die graadbepalende
faktor was, het Senwes dit uitgesif sodat ons die
totale defekte kon verminder om sodoende ’n beter
graad vir die produsent te gee.
Graandamme is opgerig by daardie silo’s wat
spasieprobleme gehad het en nie die tempo van die
oes kon hanteer nie, asook op sommige produsente
se plase, om sodoende die leweringsdruk te verminder.
Senwes se Graanbemarkingsafdeling het
ook ’n plaaslaaidiens gelewer deur middel van
Grainovation se logistieke funksie. S

32
••• SENWES GraiNliNK
GMO-vry sojabone
se vraag neem toe
tydens ’n onlangse sojaboon-
KONGRES IN KAAPSTAD, SOY
INNOVATION AFRICA, WAS DAAR
heelwat gesprekke rondom die
behoefte aan gmo-vry sojabone
vir beide die plaaslike sowel as
DIE UITVOERMARK.
> teks: mariana Purnell
> Foto’s: sxC
wêreldwye gebruik van plantaardige
olies het die afgelope 20 jaar gestyg van 60 miljoen
ton na meer as 140 miljoen ton. Palmolie is by
verre die gesogste olie, maar word vinnig ingehaal
deur olie wat uit sojabone vervaardig word. Ongeveer
40 miljoen ton soja-olie word reeds wêreldwyd
per jaar gebruik. Laasgenoemde tendens word veral
gedryf deur die groeiende Chinese mark en die
internasionale styging in die inname van pluimvee
en varkvleis.
In Suid-Afrika word ongeveer 950 000 ton plantaardige
olie jaarliks gebruik. Daar word egter minder
>
as 400 000 ton plaaslik geproduseer, wat beteken
daar word tussen 600 000 en 700 000 ton plantaardige
olie jaarliks ingevoer.
Suid-Afrika voer jaarliks tussen 150 000 ton en
270 000 ton soja-olie in teen ’n koste van byna
R2,5 miljard, en tussen 800 000 en 900 000 ton
soja-oliekoek teen byna R3 miljard. Heelwat produsente
het hierdie tekort in die land raakgesien
en groot soja-aanplantings is die afgelope paar jaar
gedoen wat die opbrengs van 200 000 ton in 2007
laat styg het tot 600 000 ton in 2010. Na aanleiding
van die jongste aanplantingsyfers word ’n totale Suid-
Afrikaanse sojaproduksie van 750 000 ton verwag in
2011/2012.
Sojabone is egter nie net belangrik vir olie en
soja-oliekoek nie. Duisende ander produkte word
van soja vervaardig – dit behels ’n verskeidenheid
van voedselsoorte (sojamelk, tofu, tempeh,
sojasous, miso en nagemaakte vleisprodukte)
sowel as nie-voedselprodukte soos ink, kerswas
en biodiesel. Plaaslike produkte van soja is
alombekendes soos Cremora, Pronutro en Toppers.
Nuwe kultivars word geteel vir hoër olie- en
proteïeninhoud om beter te vaar tydens prosessering.
Proteïeninhoud word egter negatief beïnvloed
deur droogte, aangesien ’n tekort aan water die
www.senwes.co.za • Oktober 2010

8035BD_FL_2 Graanprysrisiko:
Rhizobium-aktiwiteit verlaag en dus stikstofbinding
verminder. Sojaboonolie-inhoud hang af van
kultivar en ligging, maar laasgenoemde (en die
gepaardgaande klimaat) het die grootste invloed.
Die invloed van klimaat:
• Lae temperature – lae olie, hoë proteïen, lae
opbrengste
• Hoë temperature – hoë olie, lae proteïen, hoë
opbrengste
• Lae vog – lae proteïen
Die Landbounavorsingsraad (LNR) doen jaarliks oor
’n wye gebied aanplantings om sojakultivars met
mekaar te vergelyk. Die Instituut vir Graangewasse
op Potchefstroom stel op grond van hierdie resultate
jaarliks die Nasionale Sojaboon-kultivaraanbevelings
vry. Hierdie handige gids behoort ’n produsent te lei
in die keuse van kultivar vir sy betrokke gebied.
Dagliglengte het die grootste invloed op
kultivarkeuse, aangesien die plant besonder
gevoelig vir lig is. Verder suid sal ’n gegewe
kultivar byvoorbeeld later ryp word en dus ’n
langer groeiseisoen hê. Aanplantings kan egter
gemanipuleer word deur nouer rye en hoër
plantpopulasies.
Nuwe geleenthede, beide plaaslik en oorsee,
toon ’n groeiende vraag na GMO-vry sojabone. Daar
is egter beperkte GMO-vry kultivars beskikbaar,
aangesien al die groot saadmaatskappye fokus
op sojabone wat geneties gemanipuleer is om
onkruiddoderbestand te wees. Hierdie tegnologie
SENWES GraiNliNK •••
Is die toppresterende graanboere
diegene wat prysrisiko die beste bestuur?
Vra vir Frans
www.franslyons.co.za, skakel of sms
Frans direk by 082 554 2382
>>
>> wat beïnvloed jou keuse?
Kultivarkeuse is krities en word beïnvloed deur:
• produksiearea se klassifikasie as warm, matig
of koel;
• lengte van die groeiseisoen;
• plantdatum; en
• hoogte bo seespieël.
>> gmo-vry kultivars
Daar is ’n behoefte aan GMO-vry sojabone en
die kopers is bereid om premies te betaal. GMOvry
sojaboonkultivars wat beskikbaar is, is:
• PAN1652
• Egret
• Dundee
• Heron
vergemaklik die bestuur van sojabone aansienlik.
Gevolglik bestaan meer as 85% van Suid-
Afrika se soja-aanplantings reeds uit geneties
gemanipuleerde kultivars. S
Nuwe geleenthede vir produsente in die Senwes­gebied
word tans ondersoek. Enige produsent wat belangstel om
sodanige produkte aan te plant, kan vir Mariana Purnell
(Bestuurder: Spesiale Produkte) by (018) 464­7271 skakel of
stuur ’n e­pos aan mariana.purnell@senwes.co.za.
Kry die beste resultaat
33

34
••• SENWES GraiNliNK
meer oor Die msP
Volgens Bertus van Heerden (Hoof: ProdusentegraanBemarking)
is die vorming van die nuwe
afdeling in essensie die samevoeging van die
volgende departemente: Safex Lessenaar,
Opsielessenaar, Graanverkryging, Inligting en
Opleiding. “Die herstrukturering het reeds ’n kostebesparende
effek meegebring en die onderskeie
departemente se samevoeging het ook samewerking
verhoog. Die aksie is daarop gemik om vir die
produ sent na aanleiding van sy behoefte ’n beter
produk en diens op die tafel neer te sit. In die
verlede was die funksies te gefragmenteerd en het
>
Kliëntefokus
PRODUsENTEGRAANBEMARKING
boerderyeenhede is besig om
groter en al hoe meer gesofisti-
KEERD TE RAAK. PRODUSENTE SE
BEHOEFTES IS VERSKILLEND, MAAR
sekere groepe kliënte kan saam
GEGROEPEER WORD. SENWES SE
produsentegraanbemarking
afdeling het daarom die
inisiatief geneem om ’n mark-
SEGEMENTERINGSPROSES (MSP)
in te stel om sodoende vir die
produsent ’n beter produk en
diens in lyn met sy spesifieke
BEHOEFTES TE BIED.
> teks: ruth DaVies
dryfveer vir
die departemente in isolasie gewerk,” het Bertus
verduidelik.
Waar die produsent in die verlede met ’n verskeiden
heid personeel gepraat het oor sy behoeftes
ten opsigte van bogenoemde, gaan hy nou met
minder personeel praat, wat hom met meer van
die bogenoemde funksies sal kan help. Daar sal
egter ’n opleidingstydperk en kapasiteitsboutydperk
wees om die multi-vaardighede van die betrokke
personeel te verseker.
VoorDele Vir klant
Volgens Bertus sal die dienste en produkte wat vir
die kliënt aangebied word, meer in pas wees met
die kliënt se behoeftes. “Deurdat die onderlinge
samewerking binne die afdeling verbeter, sal dit tot
beter diens lei,” het hy gesê.
waarDetoeVoeging
Die Landbousektor is een van die primêre sektore
van die ekonomie. Dit beteken die produsent is ver
verwyder van die verbruikersrand. “Produsentegraan
Bemarking is die eerste skakel in die waardeketting
waar die produsent sy produk bemark. Dit is
daarom baie belangrik dat hier vir die kliënt waarde
toegevoeg moet word,” het Bertus gesê.
“Die kompetisie is fel en ons besef dat ons
konstant geweeg sal word om te bepaal watter
waarde ons toevoeg en dat ons relevant moet
bly. Deur middel van die MSP staan ons ’n goeie
kans om die regte plekke en regte tipe kapasiteit
per verskillende marksegment te bou,” het Bertus
verder gesê.
Hou Senwes Scenario dop vir meer inligting oor
die vordering met die proses. S
www.senwes.co.za • Oktober 2010

36
••• promoSiE-arTiKEl: SyNGENTa
Syngenta glifosaat
met nawerking
syngenta se naam is sinoniem met
innovasie en toonaangewende
onkruid- en opbrengsbestuur
IN MIELIES. ONS PRODUKTE WORD
ontwikkel om produsente se
opbrengsbestuursprogramme
te vereenvoudig en is gemaak
met in agneming van die snelont
wikkelende tegnologiese
veranderinge wat ons die afge-
LOPE PAAR SEISOENE BELEEF HET.
mielies by bothaville wat na-opkoms met halextm gt
bespuit is (Die foto is geneem agt weke na die halex
tm gt-toediening). Die proef het in totaal meer as
900 mm reën gekry.
>
halex tm gt van syngenta bied ’n
nuwe oplossing vir die produsent wat mielies binne
’n glifosaat-tolerante stelsel verbou en op soek
is na ’n produk wat na-opkoms van die mielie en
onkruid toegedien kan word, met beide kontak- en
residuele nawerking. Dit is die eerste onkruiddoder
wat op ’n wêreldwye skaal ontwikkel is om produsente
by te staan met ’n glifosaatbevattende produk
wat nawerking bied. Halex tm GT bied residuele
beheer weens die aktiewe bestanddele wat mekaar
komplimenteer en is agronomies aanpasbaar met
vandag se nuutste saadtegnologie.
As ’n allesomvattende glifosaatbevattende
onkruiddoder bied Halex tm GT ’n wye toedieningsvenster
– beide gras- en breëblaaronkruid word
beheer. Halex tm GT bied kontak sowel as residuele
beheer en daarom skakel dit die noodsaaklikheid
van latere onkruiddodertoedienings uit.
Produsente hoef dus nou nie meer te wag vir laat
ontkiemende onkruid voordat daar met toedie nings
begin word nie, of om meer as een na-opkomsbespuiting
te doen weens laat-ontkiemende onkruid
nie. Halex tm GT is ontwikkel om lande langer skoon
te hou ná ’n enkel na-opkomsbespuiting.
Soos Suid-Afrikaanse produsente al hoe
meer na minimum bewerkingspraktyke toe
beweeg, neem die risiko vir die ontwikkeling van
weerstandbiedende onkruidpopulasies toe. Goeie
anti-weerstandsprogramme moet produkte bevat
wat verskillende wyses van werking bied. Halex tm
GT bevat drie verskillende aktiewe bestanddele met
verskillende wyses van werking, wat dit die ideale
produk maak om in programme in te sluit wat daarop
gemik is om die ontwikkeling van weerstand te
beperk.
Halex tm GT het dieselfde toedieningsprofiel in
mielies as wat glifosaat het. Dit beteken Halex tm gt
kan op glifosaat-tolerante mielies gebruik word –
vanaf opkoms tot en met die V8-blaarstadium. S
>>
Kontak gerus jou naaste Syngenta­handelaar vir meer
besonderhede oor Halex TM GT.
• Halex tm GT bevat mesotrioon, S-metolachlor en glifosaat (versigtig). Reg. nr. L8415, Wet 36 van 1947.
• Halex tm GT is ’n geregistreerde handelsmerk van die Syngenta Groep Maatskappy.
www.senwes.co.za • Oktober 2010

38
••• SENWES GraiNliNK
Kies die beste hoë
oleïensuur sonneblom
vir jou gebied
die hoë oleïensuur sonneblom
(HOSO)-DEMONSTRASIEBLOKKE
wat die afgelope jaar geplant
IS, HET HEELWAT BELANGSTELLING
ONDER PRODUSENTE ONTLOK.
RESULTATE TOON DAT LIGGING,
klimaat en tyd van plant oor die
drie liggings ’n groot invloed
OP PRODUKSIE GEHAD HET. DIE
SWAK KLIMAATSTOESTANDE, MET
VERAL VOGSTREMMING, HET LAER
OPBRENGSTE TEWEEGGEBRING.
> teks: mariana Purnell
indien daar slegs na gemiddeldes
ge kyk word, het die groep HOSO-kultivars ’n
25%-verlaging in opbrengs getoon in vergelyking
met konvensionele sonneblomkultivars (tabel 1).
Met nadere ondersoek is daar egter belangrike
tendense by elke lokaliteit indien die HOSO- en
kon vensionele sonneblom met mekaar vergelyk
word. Opbrengste tussen die drie lokaliteite het
groot varia sie getoon, maar by De Brug, waar beter
kli maats toestande ondervind is vir sonneblomver
bouing, het al die kultivars beter gevaar as by
Heilbron en Kroonstad (Figuur 1).
Die opbrengsverskille tussen HOSO- en konvensionele
sonneblom (FH) op De Brug was baie kleiner
>
as elders. Die gemiddelde opbrengs van al die
HOSO-kultivars was slegs 16% laer as konvensionele
sonneblom, terwyl daar slegs ’n 5% verskil
tussen die beste FH- en beste HOSO-kultivar was.
Een kultivar het deurgaans beter gevaar as die
res by al drie lokaliteite (Figuur 2). AGSUN 5671
het die hoogste opbrengs van al die HOSO-kultivars
getoon by al drie liggings, gevolg deur PAN 7726HO
en NK Ferti. Onder die goeie toestande by De Brug
het die HOSO-kultivar AGSUN 5181CL ook goed
gevaar. PAN 7070HO het konstant laer opbrengste
by al drie lokaliteite gelewer.
Hoë temperature en vogstremming bevorder
oor die algemeen olie-ontwikkeling. Die invloed
van hierdie toestande was dan ook duidelik by
Kroonstad waar die olie-inhoud die hoogste was
(Figuur 3). PAN 7726HO het deurgaans ’n laer
tabel 1: gemiDDelDe oPbrengs Van
hoso- en konVensionele sonneblomkultiVars
(Fh) oor Drie lokaliteite
Volgens rangorDe gerangskik.
rang kultivar tipe ton/ha
1 AGSUN 8251 fh 1,390
2 PAN 7049 fh 1,385
3 AGSUN 5671 hoso 1,244
4 nk armoni fh 1,232
5 PAN 7726HO hoso 1,113
6 nk ferti hoso 1,065
7 PAN 7069HO hoso 1,013
8 AGSUN 5661 hoso 0,981
9 AGSUN 5181CL hoso 0,896
10 pan 7070ho hoso 0,737
tabel 2: olie-oPbrengs Van hoso-sonneblomkultiVars tyDens Die koue
PersProses.
kultivar
agricol
5181Cl
agricol
5661
agricol
5671 nk Ferti
Pannar
7069ho
Pannar
7070ho
Pannar
7726ho
% olie-opbrengs 32,40% 28,22% 35,75% 33,20% 27,80% 28,71% 24,25%
www.senwes.co.za • Oktober 2010

8035BD_FL_4
olie-inhoud gehad, terwyl NK Ferti
deurgaans die hoogste olie-inhoud by
al drie lokaliteite getoon het.
Dit is ook belangrik uit ’n
kommersiële oogpunt om die
ekstraksie van olie te bepaal. Die
koue pers-opbrengs is gewoonlik
ongeveer 29% (30% en hoër word
as besonder goed beskou). Resultate
toon dat drie van die HOSO-kultivars
uitstekende ekstraksievermoë het
(sien tabel 2). Die artikel in die
Augustus 2010-uitgawe van Senwes
Scenario het reeds getoon dat die
oliesamestelling van al die HOSOkultivars
voldoen aan die vereistes
van hoë oleïensuur sonneblom om in
hierdie klas van gesonde olies te val.
Hoewel die demonstrasieblokke
nie statistiese proewe behels het nie,
is etlike waardevolle waarnemings
gemaak oor die betrokke kultivars
en die omgewing. In hul keuse
van HOSO-saad moet produsente
hulself egter deur die Nasionale
sonneblomkultivar-aanbevelings
van die Landbounavorsingsraad
se Instituut vir Graangewasse laat
lei, wat meer omvattend en op
statistiese proewe gebaseer is.
Kontak gerus vir Andre Nel van
die LNR-IGG by 083 654 9430 vir
die nasionale sonneblomkultivaraanbevelings.
S
>>
Mariana Purnell is die Bestuurder van die
Spesiale Produkte­afdeling by Senwes
Grainlink. Vir navrae, skakel haar by (018)
464­7271 of stuur ’n e­pos aan: mariana.
purnell@senwes.co.za.
SENWES GraiNliNK •••
Mieliebemarking: Wat is die beste opsie
vir elk van die volgende 25 jaar?
Vra vir Frans
www.franslyons.co.za, skakel of sms
Frans direk by 082 554 2382
Kry die beste resultaat
39
Figuur 1: opbrengs van hoso- en konvensionele sonneblom (Fh) kultivars by
die drie lokaliteite.
Figuur 2: Vergelyking van opbrengs per kultivar asook gemiddeld vir hoso-
en konvensionele sonneblom (Fh) by elke lokaliteit.
Figuur 3: ’n Vergelyking van olie-inhoud per kultivar asook gemiddeld vir
hoso-sonneblom by elke lokaliteit.

40
••• Ko lliG op FriKKiE raUTENBacH
94-jarige het steeds
’n stewige greep op
sy boerdery
op 22 oktober vanjaar het oom
FRIKKIE RAUTENBACH SY 94STE
verjaarsdag gevier en op
DIé OUDERDOM IS HY VERAL VIR
JONGBOERE ’N VOORBEELD OM Ná
TE STREEF. MET 73 BOERDERYJARE
AGTER DIE RUG, DINK DIé SENWESklant
nog glad nie aan aftree
NIE. INTEENDEEL, HY IS ELKE DAG
vroegoggend agter die stuur
om besoek aan sy plase in die
kroonstad- en bothaville-distrik
AF TE Lê.
> teks: ruth DaVies
> Foto’s: Paul Van bilJon
oom Frikkie het op die plaas
Loskuil in die Botha ville-distrik groot geword. Sy
skool dae kan hy nog soos nou die dag onthou. “Ons
was slegs dertien kinders met een onderwyser in
die skool,” het oom Frikkie vertel. Die plaasskool
bestaan steeds vandag, met ’n totaal van 100
kinders.
“Ons het arm groot geword en daarom het ek ná
skool by my pa op Loskuil gaan boer. Op 21-jarige
ouderdom het my pa vir my 50 pond gegee en die
bank het vir my nog ’n 100 pond geleen. Met dié
150 pond het ek varke by die arbeiders op plase
gekoop. Elke week het ek 21 varke met die trein na
die slagpale in Johannesburg gestuur.”
In 1941 het hy die plaas, genaamd Eensaamheid,
>
waarop hy vandag bly, gekoop. “Ek het daardie tyd 6
pond 15 ’n morg vir dié plaas betaal. Mense het gesê
ek is mal om so baie te betaal, omdat jy grond tóé vir
5 pond ’n morg of minder in die Sandveld kon koop.
Vandag is die Sandveld van die beste grond wat jy
in die Vrystaat sal kry. By Viljoenskroon, Bothaville,
Wesselsbron, Hoopstad en dele van Bultfontein
verkoop gronde nou teen R40 000/ha.”
Van gronDbone, beeste en
mielies tot ’n melkery
Hy het grondbone begin plant toe hy op die plaas
Eensaamheid kom woon het. Teen 1950 was
500 morg (428 ha) onder grondbone. “Ek het vir
nege jaar grondbone op dieselfde grond geplant.
Deesdae plant produsente net een jaar grondbone
en die volgende jaar wissel hulle dit af met
’n ander gewas. Die sewende jaar was my grootste
opbrengs,” vertel oom Frikkie.
Benewens mielieverbouing, boer hy ook met
Charolais beeste. “Met die dat die mielieprys
so geval het vanjaar, fokus ek nou meer op my
beeste. Ek het al ’n paar groot veilings op my dag
aangebied. Die grootste veiling wat ek gehou het,
was een van 1 800 beeste.”
’n Kleiner faktor van sy boerdery is die melkery.
Ongeveer 100 Frieskoeie word daagliks hier gemelk.
Natie van Eeden (72) is aan stuur van sake by die
melkery en oom Frikkie vertel dat sy ’n ware yster is
wanneer dit kom by die boerdery. “Sy help ook uit
met die beeste. Die werk wat ’n veearts doen, kan
sy ook doen,” het hy gesê.
In totaal het oom Frikkie 50 werkers op al sy
grond. Sy boerdery vandag is baie minder arbeidsintensief
as in die verlede. “Toe ek begin boer het,
het ek een span osse en ’n tweeskaarploeg gehad.
vervolg op bladsy 42
www.senwes.co.za • Oktober 2010

oom Frikkie het ’n paar boererate
en een hiervan is om weg te bly van
’n dokter. “Die pille wat ek al in my
leeftyd gedrink het, kan jy in die een
hand van my sit,” het hy gesê.
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
Ko lliG op FriKKiE raUTENBacH •••
>
41

42
••• Ko lliG op FriKKiE raUTENBacH
94­jarige het steeds ‘n stewige
greep op sy boerdery
vervolg van bladsy 41
Een groot trekker trek vandag 14 skare en een stroper
stroop drie rye gelyk,” het hy vertel. Oom Frikkie
hou nog van die ou manier van dinge doen en sê
hy los vandag se nuwe tegnologie maar vir sy
kleinkinders.
Vroeër Jare se boerDery
Hy vertel van die grond wat hy oor die jare gekoop
en verkoop het. Een só ’n stuk grond was van die
Minister van Landbou (1939 - 1948), Andrew Meintjes
Conroy. Conroy het ongeveer 26 000 morge
(22 274 ha) grond langs die Rietrivier gekoop, waarvan
oom Frikkie 10 000 morge (8 567 ha) gekoop
het. Hier het hy met skape geboer. “Dié plaas genaamd
Koppieskraal, geleë naby Koffiefontein, het
willem nel, oom Frikkie se kleinseun, sê om tussen
jou beeste elke dag te wees, is een van die geheime
vir kwaliteit beeste.
>
baie geskiedkundige waarde en was in die vroeër
jare die uithangplek vir Kimberley se mense,” vertel
oom Frikkie.
Oom Frikkie het ook onder andere op Vryburg en
Mareetsane grond gehad, waar hy met beeste en
mielies geboer het. “Ek het toe dié grond verkoop
en in die Bothaville- en Kroonstad-distrik grond
gekoop.”
boekhouer en Voorman
Oom Frikkie sê spottenderwys dat hulle eintlik ’n
ouetehuis op die plaas kan begin. Sy boekhouer
Sivewright de Klerk (74), of Sivi (soos meeste hom
ken), hanteer die finansies en administrasie van sy
besigheid, terwyl James McIntosh (79) sy werktuigkundige
op die plaas is.
“Oom Frikkie is ’n merkwaardige man. Jy skop so
’n man nie sommer agter elke bos uit nie. Hy weet
vandag nog presies wat in sy boerdery aangaan. Die
jongboere kom nie maklik by dié man nie,” vertel
Sivi. Hy vertel ook dat oom Frikkie ’n harde baas is,
maar ’n man met ’n baie klein hartjie.
kinDers, kleinkinDers en
agterkleinkinDers
Oom Frikkie is al 17 jaar getroud met Magdeleen
(91) en uit sy eerste huwelik het hy ’n dogter en
seun. My seun, Martin, is op 24-jarige ouderdom
in ’n ongeluk op die plaas oorlede. “Martin se dood
het my hard getref. Ek het gewonder of ek nie moet
ophou boer nie, maar toe besef ek dat ek nooit sal
kan rondsit en wag dat die uurglas moet uitloop
nie,” het hy gesê.
Sy dogter Hanna se twee seuns, Willem en
Frikkie Nel, boer saam met oom Frikkie op sy gronde
in die Bothaville-distrik. “Ek is geseënd met nog
twee kleinkinders, Ester en Sorea, en drie agterklein
kinders, waarvoor ek baie lief is.”
Nadat hy van sy agterkleinkinders vertel het, sê
hy tong in die kies: “’n Kleinkind en agterkleinkind is
veiliger by ’n geelslang as by ’n oupa of oupagrootjie
óf by ’n ouma of oumagrootjie, want hulle bederf die
kinders te veel.”
oP Die PerDeresiesbaan
Oom Frikkie het vroeër jare ook met perde geboer.
Hy was die eienaar, teler en afrigter van sy perde,
wat aan perderesies regoor die land deelgeneem
www.senwes.co.za • Oktober 2010

het. Al dié herinneringe pryk in rame teen die gangmuur.
Een van sy beste resiese was die July Summer
Handicap. “Hier het my perd ’n Durban July-perd,
wat een jaar vierde by die Durban July gekom het,
geklop. As jy jou perde self geteel het, hulle geoefen
het én hulle wen boonop, dan voel ’n mens nogal
goed oor jouself,” het hy met ’n glimlag vertel.
Jongboere en suiD-aFrika
Sy raad aan die jongboere: “Daar is nie ’n man op
hierdie aarde wat nie teëspoed kry nie. Die enigste
raad wat ek vir die jongboere van vandag het, is dat
jy jou hand vir die Liewe Vader moet gee, dat hy jou
deur die lewe kan dra.”
Oor die toekoms van landbou in Suid-Afrika, sê
hy: “Ons bly in ’n wonderlike land waar daar ’n plek
vir elkeen is, maar die doodstraf, sambok en wet en
orde moet terugkom, sodat ons almal in vrede kan
leef.”
“Oom Frikkie is ’n merkwaardige
man. Jy skop so ’n man nie
sommer agter elke bos uit nie.”
– sivewright de klerk
betrokke by lanDbou
In die 73 jaar wat hy al boer, was hy onder andere
25 jaar voorsitter van die Landbougenootskap,
voor sitter van verskeie boereverenigings en agt
jaar direkteur van Kroonstad-Wes, voordat dié
koöperasie met Senwes gealmagameer het. Hy was
ook destyds een van NAMPO se stigterslede.
sy toekomsDroom
Die gesprek word afgesluit met ’n vraag wat meeste
produsente sal wil weet – nou hoe lank wil oom
Frikkie nog boer? “Op 82-jarige ouderdom is my
pa dood. Ek het altyd gesê ek sal nog tot op sy
ouderdom wil boer. Toe ek sy mylpaal bereik het,
toe vra ek die Hemelse Vader vir uitstel en Hy het
dit vir my gegee. Ek hou aan om dit vir Hom te vra
en ek glo Hy gaan my seën met nog ’n hele klompie
boerderyjare. Ek boer want dit is vir my lekker.” S
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
Ko lliG op FriKKiE raUTENBacH •••
sivi de klerk is oom Frikkie se regterhand as dit kom
by sy finansies en administrasie.
Prys en kwaliteit is waarna oom Frikkie onder andere
kyk as hy beeste aankoop.
oom Frikkie se drie agterkleinkinders verskaf vir
hom groot vreugde. hier is hy saam met willem en
Cornelia nel se dogtertjie, inge.
>>
Ruth Davies is die Redakteur van Senwes Scenario. Vir meer
inligting skakel haar by (018) 468­2716 of stuur ’n e­pos na
ruth@infoworks.biz
>
43

44 ••• ToEKomSBliK
2050: wêreldbevolking: 9,1 miljard...
...wat is op die spyskaart?
die landboubedryf word geken -
merk deur periodes waar twyfel
en onsekerheid aan die produ-
SENT SE HAKKE BYT. DAAR IS GEEN
twyfel dat die landbousektor ’n
reuse-bydrae het om te lewer
in die voedselsekuriteit van die
WêRELDBEVOLKING NIE. VOEDSEL,
VESELS, BRANDSTOWWE EN RUPROdukte
is van die hoofgroepe
waarin landbouprodukte verdeel
KAN WORD. PROBEER ‘N WêRELD
DAARSONDER INDINK...
> teks: JanDirk engelbreCht
>
Die Verenigde nasies se Orga nisa
sie vir Voedsel en Landbou (FAO) het ’n hoëvlak
kennerforum gedurende Oktober 2009 in Rome
aan gebied. Meer as 300 kenners vanuit die privaatsektor,
akademici en nie-regeringsektor het “How to
feed the world in 2050” bygewoon. ’n Prentjie van
die landboubedryf, sosio-ekonomiese oorwegings en
die beleide en maatreëls wat nodig is om voedselsekuriteit
in 2050 te verseker, is bespreek. In die
daaruitspruitende publikasie genaamd “Feeding
the world in 2050” word daar oor verskeie aspekte
bepeins:
’n wegholVraagtrein
Daar word verwag dat die wêreldbevolking tussen
2009 en 2050 gaan toeneem van 6,8 miljard vandag
tot 9,1 miljard in die toekoms. Verder word
daar beweer dat naastenby die volle bevolkingsgroei
in ontwikkelende lande sal geskied – waarvan
www.senwes.co.za • Oktober 2010

sub-Sahara-Afrika se bevolking die vinnigste gaan
toeneem (+114%).
Verstedeliking behoort teen ’n toenemende
tempo te versnel tot 70% van die wêreldbevolking
in 2050, teenoor 49% tans. Daar word voorspel
dat die per capita inkomste veelvoudig sal toeneem
en dat, onder meer, positiewe ekonomiese groei in
ontwikkelende lande relatiewe ongelykhede in terme
van inkomste aansienlik kan verminder.
Projeksies toon dat globale voedselproduksie met
ongeveer 70% tussen 2005/2007 en 2050 sal verhoog
moet word om die 9,1 miljard mense te voed.
Die vraag na graan (as voedsel én voer) word ge -
pro jekteer op 3 miljard ton teen 2050 – 900 miljoen
ton meer as vandag. Die opkoms van vloeibare biobrandstof
hou die potensiaal in om van die projeksies
te verander en kan daartoe lei dat wêreldvraag selfs
hoër kan wees, hoofsaaklik afhangend van energiepryse
en regeringsbeleid.
Vee, wat reeds 30% van landbou GDP in die
ontwikkelende wêreld verteenwoordig, is een van
die snelgroeiendste sub-sektore in landbou. Die
FAO voorspel in die publikasie, “State of food and
agriculture” dat globale beesgetalle kan groei van
1,5 miljard tot 2,6 miljard en dié van bokke en
skape van 1,7 miljard tot 2,7 miljard.
Die verwagte toename in koopkrag in ontwik kelende
lande sal lei tot veranderde dieetvoorkeure.
Hierdie skuif sal wegbeweeg van stapelvoedsel van
plantoorsprong na voedsel wat afkomstig is van
dierbronne.
internasionale hanDel
Die drastiese uitbreiding van verhandeling van landboukommoditeite
word ook verwag. Netto graaninvoere
na ontwikkelende lande kan byna drievoudig
toeneem tot naastenby 300 miljoen ton teen
2050 en kan teen daardie tyd ongeveer 14% van
hul graanverbruik verteenwoordig – ’n aansienlike
toename vanaf 9,2% in 2006/2008.
natuurlike hulPbronne
Daar word verwag dat 90% van die verwagte groei
in internasionale gewasproduksie (80% in ontwikke
lende lande) sal plaasvind weens verhoogde
opbrengste en produksie-intensiteit en die res
weens ’n toename in oppervlakte aangeplant.
Bewerkbare oppervlakte kan met ’n netto syfer
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
••• toekomsblik •••
>> uitdagings in die 21ste eeu
’n Verskeidenheid uitdagings staar die
landbousektor in die 21ste eeu in die gesig:
Daar sal aansienlik meer voedsel, voer en
vesels vir ’n groeiende wêreldbevolking
deur ’n kleiner landelike arbeidsmag
geproduseer moet word.
’n Toenemende voervoorraad sal
benodig word vir ’n potensieel yslike bioenergiemark.
Daar sal bygedra moet word tot die
algehele ontwikkeling van landbouafhanklike
ontwikkelende lande.
Doeltreffender en meer volhoubare
produksiemetodes moet beoefen word.
Daar sal aanpassings gemaak moet word
vir klimaatsverandering.
van 70 miljoen hektaar toeneem, waar ontwikkelende
lande verantwoordelik sal wees vir ’n uitbreiding
van 120 miljoen hektaar in teenstelling met
’n moontlike afskaling van 50 miljoen hektaar in
ontwikkelde lande. Byna alle verwagte uitbreiding in
ontwikkelende lande behoort in sub-Sahara-Afrika
en Latyns-Amerika plaas te vind.
Gewasopbrengste sal bly groei, wel teen ’n stadiger
tempo as in die verlede. Die groeikoers oor die
geprojekteerde periode sal gemiddeld die helfte van
die historiese groeikoers wees. Dit is ook nodig om
by te voeg dat gepaste sosio-ekonomiese aan spo-
ringsmaatreëls in plek gestel moet word om verdere
groei in opbrengste te bewerkstellig, aangesien
biotegnologie ’n groot bydrae het om te lewer.
toegang tot VoeDsel
’n Globale toename in produksie alleenlik is nie ge -
noeg om voedselsekuriteit vir almal te verseker nie.
Regerings moet intree en moet moderne inset mid -
dele vir kleinskaalse produsente beskikbaar stel en
toegang tot voedsel vir behoeftiges moet verseker
word. Ondervoeding is grootliks ’n armoede pro -
bleem en nie noodwendig ’n produksiekwessie nie.
vervolg op bladsy 46
6,8 miljard 9,1 miljard
1
2
3
4
5
>
45

46
••• ToEKomSBliK
2050: Wêreldbevolking 9,1 miljard
vervolg van bladsy 45
Terwyl die teenwoordigheid van ondervoeding in
ontwikkelende lande kan daal van 16,3% (823
miljoen mense) na 4,8% in 2050, beteken dit
steeds dat ongeveer 370 miljoen mense ondervoed
kan bly. Gevolglik is dit duidelik dat regerings ’n
groot rol het om te speel en dat die geveg teen
ondervoeding nie sommer gewen gaan word sonder
die korrekte ondersteunende beleid en die ingryping
van owerhede nie.
Dit word duidelik dat dit noodsaaklik is om doeltreffende
strategieë te ontwikkel om armoede te
bestry, om voedsel- en voedingsekuriteit te verse ker
en om beleide en programme in plek te stel wat
fokus op die toename van kleinskaalse landbouproduksie
en -produktiwiteit in ontwikkelende lande.
’n Kernoorsaak van die knaende teenwoordigheid
van ondervoeding is die feit dat die voedsel nie
in die lande geproduseer word waar 70% van die
wêreld se armes leef nie.
lanDbou as ekonomiese stimuleerDer
Gevallestudies van lande waar geslaag is om onder-
en wanvoeding te verminder, toon dat ekonomiese
groei en beleide om armoede te verminder op
hul eie nie noodwendig sukses verseker nie; die
bron van groei is ook baie belangrik. Studies toon
dat lande waar ’n groei in BBP sy oorsprong in
die landbou vind, hierdie groeigemiddeld dubbel
so doeltreffend is om die armste van ’n land se
bevolking te bevoordeel as groei wat in ander (nielandbou)
sektore ontstaan.
Dit maak sin, aangesien 75% van die armes
in ontwikkelende lande in landelike
gebiede woon en ’n groot deel van
hul lewensonderhoud vanuit die
landbou en verwante aktiwiteite
verdien.
’n Borrelende landbousektor
was reeds in vele
gevalle die basis van
sukses volle ekonomiese
verandering in baie
ontwikkelde lande. Dit
was die voorganger van die
industriële revolusies in Europa
en die VSA en meer onlangs
in dié van Sjina, die Republiek
van Korea, Thailand, Viëtnam en ander
snelgroeiende Asiatiese ekonomieë.
>
Gedurende hierdie trans formasies het investering
in landbou en onderwys land bou surplusse tot
gevolg gehad, reële voedselpryse laag gehou en
dit het gehelp om algehele ekonomiese groei te
stimuleer. Terselfdertyd het die algehele ekonomiese
ontwikkeling nuwe werksgeleenthede geskep. Dit
het weer gehelp om die landelike arbeidsurplus,
wat ontstaan het weens die transformasie van
die landboubedryf, te absorbeer. Die resultaat in
hierdie lande was dat die produsentepoel verklein
het en dat hierdie kleiner getal produsente groter
boerderyeenhede bedryf het en groter oppervlaktes
bewerk het. Die vooruitsigte vir 2050 toon dat
ontwikkelende lande dieselfde roete kan loop.
Primêre landbou alleenlik sal waarskynlik nie vol -
doende wees om voedselsekuriteit te verseker nie
– investering in landbou moet op ’n breër basis
geskied en beleggings moet inkomstegenererende
aktiwiteite vir armes bevorder. Sodoende sal hulle
meer kontant hê om voedsel en ander nood saaklikhede
aan te skaf. Vir investering om volhoubaar te
wees oor die lang termyn, moet investering in land-
bou vergesel word deur investering in infrastruktuur
en instansies in verwante vervaardiging- en
dienstesektore. S
Verwysings
• United Nations Food and Agriculture Organisation.
2009. Feeding the world in 2050. Web: ftp://ftp.fao.
org/docrep/fao/meeting/018/k6021e.pdf
• United Nations Food and Agriculture Organisation.
2009. State of food and agriculture. Web: http://www.
fao.org/docrep/012/i0680e/i0680e00.htm
* Die feite vervat in hierdie artikel is so akkuraat
moontlik nagevors en weergegee. Enige opinies van
die skrywer verteenwoordig nie die opinie van
Senwes nie.
>>
JanDirk Engelbrecht is ’n Inligtingspesialis
by Senwes Landboudienste.
Vir meer inligting
aangaande die onderwerp, skakel
hom by (018) 464­7604 of stuur
’n e­pos aan jandirk.engelbrecht@
senwes.co.za.
www.senwes.co.za • Oktober 2010

48
••• SENWES crEDi T
O ns verstaan jou
besigheid
vir wilbert vos en revan du
preez is daar nie iets soos
’n agt-tot-vyf-dag op kantoor
NIE. DIé TWEE SLEUTELREKENINGbestuurders
by senwes bring
die meeste van hul werkstyd
OP PRODUSENTE SE PLASE DEUR,
waar hulle die produsent se
finansiële behoeftes identifiseer
om sodoende die regte produk
of diens vir hom of haar op
DIE TAFEL NEER TE SIT. SEnwES
ScEnaRIo het by die twee manne
GAAN INLOER.
wat is die belangrikste eienskappe om ’n
suksesvolle sleutelrekeningbestuurder te
wees?
revan: Kommunikasie is uiters belangrik, sodat
daar ’n vertrouensverhouding tussen my en die
kliënt gevestig kan word. Die diens wat ek lewer
moet van hoogstaande gehalte wees tesame met
die regte finansiële advies.
wilbert: Die belangrikste eienskappe om oor die
algemeen in jou lewe suksesvol te wees, is: glo in
Jesus, leef eties korrek, pas die kennis en ervaring
wat jy opdoen in jou lewe toe en ontwikkel jouself
voortdurend.
wat is op dié stadium ’n uitdaging van jou
werk?
revan: Die vestiging van nuwe besigheid. Die
produsente raak nie meer nie en die kompetisie met
ons mededingers raak meer intens.
wilbert: Om al my kliënte ten alle tye binne
werksriglyne gelukkig te hou.
>
revan du Preez
wilbert Vos
wat geniet jy die meeste van jou werk?
wilbert: Om met kliënte te werk wat dieselfde belange
as ek op die hart dra soos landbou, kinders,
sport en so kan ek met dié lys aangaan.
saam met watter minister sal jy wil middagete
eet? wat is die vraag wat jy hom of haar sal vra?
revan: Die Minister van Binnelandse Sake. Hoe
lank nog voordat die invloei van onwettige immigrante
op ons land se grense gestaak word? Hoe
kan armoede verlig word in ’n land met beperkte
hulpbronne met ’n stroom van werklose, onwettige
immigrante wat daagliks in hul duisende oor ons
grense stroom?
wilbert: Geen minister nie. Ek sal eerder my
middagete saam met ’n leier in die landbousektor
deurbring, wat sy besigheidspraktyke en suksesse
deel.
wat geniet jy om in jou vrye tyd te doen?
wilbert: Draf saam met my rifrughonde en soms my
kinders, oefen in die gimnasium, boogskiet, perdry,
tennis speel en kuier saam met vriende.
revan: Ek speel al vir 20 jaar gholf. Dit is ’n spel
wat jou karakter tot die uiterste beproef en dit laat
jou totaal afskakel van alles om jou. Ek en my vrou,
Erna, is 11 jaar getroud en ons het drie kinders: Neil
(8), Marcel (5) en Stephané (3) wat ons baie besig
hou. Wanneer daar stilte in die huis is, spandeer
ek ure voor die televisie en kyk graag Sky News,
National Geographic en Crime and Investigation.
Ek hou daarvan om elke dag te weet wat op hierdie
planeet van ons aangaan, want dit plaas dinge in
perspektief. S
www.senwes.co.za • Oktober 2010

subscribe and win with senwes scenario
IT’S NOT ONLY THE
braaier that needs
light in the bush-
VELD, BUT ALSO THE
rest of his or her
PARTNERS. IN THIS
issue senwes is
giving away four
hands-free headlights to one
LUCKY WINNER. EACH LIGHT RUNS
over 50 hours between
BATTERY CHANGES.
All you have to do is fill in the form and fax it to (018)
468-7782 or send it by post to: Elizma Myburgh, Postnet
Suite 32, Private Bag x10, Flamwood, 2572. Make sure
you don’t miss out on entering this competition!
Sidi Parani sê dankie
sidi Parani het op 22 september vanjaar
van sy klante met ’n kaas- en wynproeaand
by Provence estate, geleë net
buitekant Potchefstroom, bederf om hulle
te bedank vir die langtermyn verhouding
wat hulle met sidi Parani het. Dolf swiegers
(Verkoopsagent: sidi Parani), sjoerd alkema
(bemarkingsbestuurder: sidi Parani), randolf
meyer (agent: sidi Parani), Chris groenewald
(uitvoerende bestuurder: Flotank) en ian
sieg (kelderbestuurder: Douglas en landzicht
kelders) klink ’n glasie op die suksesvolle
aand.
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
name:
surname:
email address:
Phone number:
Postal address:
are you a senwes client?
••• competi tion •••
would you like to subscribe for the following?
(indicate with an x)
senwes scenario (senwes magazine)
e-scenario (senwes electronic newsletter)
Please note that Senwes clients who have a client number do
not need to subscribe for the Senwes Scenario magazine, as
they receive it automatically. You do, however, need to sign
up for the eScenario newsletter, as this will not be sent out
automatically.
hendrik Victor (brandfort) was the winner of the
hydro health water purifier. Congratulations!
Dr Chris schmidt
49

50 ••• DEvElopiNG aGricUlTUrE
feeding can either be beneficial
OR HARMFUL TO ANIMALS. WHAT
animals eat today determine
where they will be tomorrow in
TERMS OF HEALTH AND PRODUCTION.
> text: CastuFF sekgala
there is an interaction between animal
nutrition and health status in what is commonly
known as a dose-response relationship. In other
words, the animals perform according to what they
are fed.
Feeding should therefore be done to meet the
nutrient requirements of an animal, without compromising
the animal’s health status. If feeding cannot
be properly managed, it can result in under-nutrition
or over-nutrition.
eFFeCt oF oVer-nutrition
Over-nutrition occurs when the dietary supply of
nutrients exceeds the nutrient requirements of an
animal. It should not be confused with over-feeding,
which implies an excessive quantity of feed provided.
This usually happens when the producer cannot
match the nutrient requirement of the animal
with the feed resources available. For instance when
there is no proper adaptation to any new feed pro-
>
Interaction between
animal nutrition
vided. As a result several diseases occur, although
three common diseases will be discussed, notably
acidosis, urea-poisoning and pulpy kidney (sheep).
aCiDosis
When an unadapted animal consumes a large quantity
of concentrate over a short period of time acute
indigestion often develops, introducing greatly increased
levels of lactic acid into rumen and lowering
the pH to a dangerous level. This makes the whole
animal system acidic. Refer to Figure 1 on page 52.
Prevention
Prevent accidental exposures to grain and gradually
increase the amounts fed. The rumen requires
about 10 to 14 days to gradually adjust to new
feeds and for a new microbial population to develop.
Sudden increases in grain content of a diet result in
indigestion, leading to acidosis problems. The following
programme for adapting cattle onto a grain
based diet is suggested.
Day % grain based diet % hay
1 to 3 20 80
4 to 6 40 60
7 to 9 60 40
10 to 12 80 20
13+ 90 10
www.senwes.co.za • Oktober 2010

aCiDity oF rumen leaDs to:
• Ingestion, followed by a decrease in feed
intake.
• Reduced population of bacteria producing acetic
acid and reduced butter fat levels in the milk.
• Damage to the rumen wall which can lead to
liver abscesses (because bacteria normally limited
to rumen enter the blood stream
and infect the liver).
• Damage to the lungs, which may lead to
pneumonia (Figure 2).
• Lamina of the feet are severely damaged – laminitis
(Figure 3).
and health
treatment of acidosis
• Take animals from a grain based diet or grain
based diet from animals.
• Dose with sodium bicarbonate (112 grams in at
least 600 ml lukewarm water, followed by a half
dose within a few hours).
• Supplement minerals lost during dehydration.
urea Poisoning
Urea poisoning is acute and animals must be treated
quickly (within minutes to two hours after consumption).
The poisoning occurs when the ingested
urea exceed the rumen’s capacity to convert it
(urea) into ammonia, of which is used for produce
microbial protein. The rumen has a limited capacity
to convert ammonia to microbial protein.
The maximum limit of conversion is considered to
be 30 g - 32 g N per kilogram of digestible matter.
If more dietary non-protein or degradable nitrogen is
supplied than what the microbes are able to convert
into microbial protein, excess ammonia may accumulate
in the rumen. The excess ammonia is absorbed
across the rumen walls into the bloodstream
and it is then converted to the urea in the liver and
excreted into urine. This pathway can easily be overwhelmed
and excess ammonia and urea circulate in
the blood, causing poisoning.
The animal’s feeding history is important. Cattle
become accustomed to metabolising urea, but
if they miss out for a couple of days and are then
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
•••developing agriculture •••
Figure 2: lungs damaged as a
result of acidosis.
Figure 3: lamina of cattle
feet damaged by acidosis
(laminitis).
Part 1: Over­nutrition
allowed sudden access, or if they consume more
than normal, then poisoning can occur. Urea is very
soluble and dissolves rapidly into puddles of water,
which can form on blocks after rain. Cattle that lick
up these puddles can consume excess urea.
Recommended feeding quantities differ according
to what other feed is available and whether the cattle
are used to urea. Tolerance is decreased by starvation
and by a low protein, high fibre diet. About 35 g
of urea per day is considered sufficient for a 400 kg
cow (i.e. approximately 0,1 g/kg bodyweight). It is
recommended that urea should provide no more than
2% - 3% of the concentrate ration, or 1% of the total
feed intake and no more than one third of the total
nitrogen intake should be NPN. In cattle 0,3 g/kg -
0,5 g/kg (for example: 120 g - 200 g for a 400 kg
cow) is considered to be toxic and 1 g/kg - 1,5 g/kg
(for example 400 g - 600 g for a 400 kg cow) can be
fatal.
symptoms
Signs of poisoning can include twitching of ears and
facial muscles, grinding of teeth, frothy salivation,
bloating, abdominal pain, frequent urination, forced
rapid breathing, staggering, violent struggling and bellowing
and terminal spasms. Often, animals are just
found dead near the source of the urea supplement.
continued on page 52
>
51

52 ••• DEvElopiNG aGricUlTUrE
Animal nutrition and health
continued from page 51
high grain or high fructan intake
increase in vfa and lactic
acid of the hindgut
time-released
minimal decrease in ph
optimal vfa absorbtion
optimal energy for
working and breeding horses
Prevention
The inclusion rate of urea should not exceed 1,5%
of the feed intake. Animals should be adapted to
the NPN-containing diet by:
• Starting cattle gradually on urea supplementation
and increasing it slowly to about 0,1 g/kg body
weight (35 g - 40 g for a 400 kg cow).
• Ensuring that cattle get regular daily access to
supplementation, once started.
• Restarting cattle at a lower intake level, if they
unavoidably miss out on urea supplementation
for a couple of days.
• Preventing over-consumption of supplement mix
or blocks (like using salt to regulate intake).
• Feeding supplement mixes or blocks under a
roof, to prevent urea getting wet and dissolving.
treatment
It is usually not easy to treat the poisoned animal.
If cattle can be handled, a stomach tube can be
passed to relieve bloating and then used to drench
the animal using 5 litres of diluted vinegar (one part
vinegar: four parts of water). Treatment may need to
be repeated within 24 hours, as relapses can occur.
Rumenotomy and removal of rumen contents is
suggested for valuable animals.
PulPy kiDney (oVereating Disease)
The disease is caused by toxins produced by bacteria
(clostridium perfinge Type C and D), which commonly
grow inside the intestine of sheep (and other
farm animals). Its occurrence is nutritionally related,
as it occurs when animals are ingesting large quantities
of high-energy diets.
>
significant decrease
in ph
very low ph
bacterial lysis
release of endotoxins
laminitis
symptoms
Symptoms of pulpy kidney include listlessness, lack
of appetite, staggering, teeth grinding and kicky
movements while lying down as well as mortality.
Prevention
• Avoid quick exposure of animals to high energy
rations.
• Vaccinate lambs between four and five months of
age, thereafter followed by booster vaccinations
annually.
treatment
Carefully regulate energy intake and administer antibiotics
when treating this disease.
ConCluDing remark
The best prevention of diseases related with overnu
trition is to adapt the animals on any new feeds.
Unadapted rumen associated with indigestion is one
of the causes of livestock losses and high veterinary
bills. It is therefore advisable for the livestock
producers to have consistent feeding programmes.
Resist the temptation to abruptly substitute more
expensive feedstuff with a cheaper one. S
reFerenCes:
• Rumen Digestion: DP Visser, Department of Agriculture
(KZN)
• Lamb feedlot notes: Ridley Agriproducts
>>
irritation and damage to
intestinal mucosa
inhibition of
fiber-fermenting and
lactate-utilising
organisms
Figure 1: illustration of a link between nutrition and acidosis and laminitis.
decrease in fiber-fermenting organisms
increase in lactate-producing organism
subclinical acidosis
off feed
colic symptoms
decrease fiber digestibility
stereotypical behavior
Castuff Sekgala is a Livestock Specialist at Senwes Agricultural
Services. For more information on this article, send an
email to castuff.sekgala@senwes.co.za or phone him on (018)
464­7720.
www.senwes.co.za • Oktober 2010

Ds Willie Botha
lees lukas 19: 11 - 27
Die eerste rugby-toets op
die FNB-stadium tussen die All Blacks en die
Springbokke het nie heeltemal na wense verloop
nie. Natuurlik sou die Springbokke graag ’n
wenkultuur in hierdie indrukwekkende stadium wou
vestig. Ongelukkig het twee drieë in die laaste twee
minute die wedstryd in die guns van die All Blacks
beklink. Met die laaste drie het John Smit ’n kritiese
duikslag op Ma’a Nonu gemis en dit was die einde
van die wedstryd.
Ten spyte daarvan dat dit sy 100ste wedstryd
was, en voor 94 700 mense, het John Smit die
verantwoordelikheid vir die nederlaag op homself
geneem. Hy kon maklik die skuld op ander spelers
gepak het, maar hy het volle verantwoordelikheid vir
die uitslag aanvaar. Ons vind in die Springbokkaptein
die eienskappe van ’n ware leier. Deur self
verantwoordelikheid te aanvaar, het daartoe gelei
dat elke speler in die span ook verantwoordelikheid
vir hul vertoning aanvaar.
Die teksgedeelte bring dieselfde punt tuis. Jesus
vertel die gelykenis van ’n man wat na ’n ver land
>> ’n opdrag van god
aan sy kinders
1
2
3
4
Aanvaar verantwoordelikheid vir die
opdragte wat aan jou toevertrou is.
Aanvaar verantwoordelikheid indien jy foute
gemaak het.
Wanneer jy jou skuld op ander projekteer,
sê jy meer van jouself as die ander
persoon.
God het ten volle verantwoordelikheid vir
ons aanvaar.
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
>>
vir DiE SiEl •••
Aanvaar self
verantwoordelikheid
gereis het om ’n koningskap te ontvang. Voordat
hy vertrek, het hy aan elkeen van sy tien slawe
’n goue muntstuk toevertrou; hy het verwag dat
hulle daarmee moes gaan woeker. Na sy terugkeer
moes hulle aan hom verslag kom doen. Die eerste
persoon het met sy enkele munt tien ander munte
verdien. Omdat hy die verantwoordelikheid van die
opdrag aanvaar het en tien ander bygewoeker het,
kry hy die verantwoordelikheid oor tien stede. Nog
’n ander persoon het met sy enkele muntstuk vyf
bygewoeker. Hy kry die verantwoordelikheid oor vyf
stede.
Die laaste persoon se optrede vorm ’n
kontras met die eerste twee. Waar die ander
verantwoordelikheid vir die muntstuk en opdrag
aanvaar het, het hy sy muntstuk gaan begrawe. Hy
het nie eers die moeite gedoen om dit in die bank te
sit sodat sy eienaar die rentevoordeel daarvan kon
bekom nie. In plaas daarvan om verantwoordelikheid
vir sy gebrek aan verantwoordelikheid te aanvaar,
projekteer hy sy eie nalatigheid op die persoon wat
nou koning geword het. Die koning sien dwarsdeur
sy optrede en daarom word die verantwoordelikheid
wat aan hom toevertrou was van hom weggeneem
en aan die persoon gegee met tien muntstukke. Die
persoon met tien munte het immers bewys dat hy
verantwoordelikheid kan hanteer.
Wanneer God sy enigste Seun na die wêreld
stuur om vir ons sondes te sterf, besef ons dat God
ten volle vir ons verantwoordelikheid aanvaar het.
Verantwoordelikheid ten koste van Homself. Dit is
die uiterste vorm van verantwoordelikheid en die
aanvaarding daarvan. Net so verwag God ook van sy
kinders om verantwoordelikheid vir hul situasies te
aanvaar. S
Ds Willie Botha is van die Nederduitsche Hervormde Gemeen
te op Lydenburg. Skakel hom by 082 786 3458 of stuur
‘n e­pos aan wbot@absamail.co.za.
>
53

54 ••• lEEFSTyl •• lifestyle
>> vir die fliekvlooie
green Zone
Matt Damon, Greg Kinnear,
Brendan Gleeson
Green Zone is ’n aksiebelaaide
politieke riller wat afspeel
in Baghdad in die tyd toe
Amerikaanse troepe probeer
het om die wapens van
massavernietiging op te spoor
en orde te handhaaf in die Irakese hoofstad.
Regisseur Paul Greengrass het rillers ’n nuwe
tempo gegee in die Jason Bourne-reeks en dit is
ook aanwesig in hierdie riller met die boodskap dat
die Bush-administrasie die Amerikaanse publiek
om die bos gelei het met sogenaamde wapens
van massavernietiging ten einde die inval in Irak te
regverdig. Green Zone is wel fiksie, maar dit is ’n
riller wat jou laat asem ophou tot die einde.
iron man 2
Robert Downey Jnr, Gwyneth Paltrow, Scarlett
Johansson, Sam Rockwell, Mickey Rourke
Hierdie opvolg is nie so goed as die eerste een nie,
maar dit is die talentvolle Robert Downey Jnr as die
narsistiese superheld Tony Stark wat Iron Man 2
die moeite werd maak om te kyk.
Mickey Rourke is ook uitmuntend as ’n moordadige
Rus wat sy pa se dood wil wreek. Hy blameer
Stark vir sy pa se dood en dat hy sy pa se uitvinding
gesteel het en dit is genoeg rede om sy gewig, sy
swepe en kennis agter die booswig Justin Hammer
te gooi. Die fliek het ysteremmers vol aksie en is
kykbaar, maar daar is ’n bietjie te veel storielyne,
te veel waag toertjies en te veel skurke.
robin hood
Russell Crowe, Cate Blanchett
Dié Ridley Scott-prent vertel meer van Robin
voor dat sy avonture in Sher wood Forest saam
met sy bende begin. Daar is ’n bietjie minder van
die windmakerige en ridderlike Robin te sien in
hierdie weergawe van Robin Hood. Dit is meer
’n aksieprent as ’n avontuur in die woud en het
minder van die pret van Robin Hood: Prince of
Thieves, waar Robin en Marion met gevatte dialoog
met mekaar geflir teer het en die aksie meer
akrobaties as bloedvergietend gelyk het. S
Dié rubriek word gedoen in samewerking met Movies4U in
Wilkoppies, Klerksdorp. Tel: (018) 468-4148.
>
Gesonde
somerpasta
bestanDDele
1 pak pasta (enige soort)
sout
5 ml olyfolie
2 knofffelhuisies, gesny
250 g kersietamaties
2 hande vol slaai-eruca (rocket)
skil en sap van 1 suurlemoen
ekstra olyfolie
parmesaan skaafsels
varsgemaalde peper en sout
metoDe
Kook die pasta volgens die aanwysings tot al dente
in kookwater.
Halveer die tamaties en braai saam met die knoffel
in ’n pan vir 2 minute terwyl die pasta kook.
Voeg die rocket, tamaties, suurlemoensap en -skil,
gooi ’n skoot olyfolie en parmesaan by die gedreineerde
pasta en strooi sout en peper oor.
Bedien onmiddellik saam met ’n yskoue glas wyn.
ander idees: Voeg geroosterde dennepitte, vars
Ricotta of feta by. S
http://blogs.food24.com/BITSoFcaREY/
Kekerertjie- en tamatiekerrie
bestanDDele
2 uie
1 klein kool
2 blikke kekerertjies
1 blik gekapte tamaties
sap van 1 suurlemoen
1 eetlepel suiker
metoDe
Braai die uie en kool in ’n bietjie olie.
Voeg sout, peper, kerriepoeier (na jou smaak) en
braai saam met die uie vir ’n minuut of twee.
Voeg die kekerertjies, tamatie, suurlemoensap en
suiker by.
Prut vir ongeveer 10 minute. Die sous behoort dan
dik te wees.
Voeg gewone joghurt by sodra jy dit van die plaat
afhaal.
Bedien op rys of saam met vars brood. S
www.senwes.co.za • Oktober 2010

Oktober 2010 • www.senwes.co.za
••• lifestyle •• leefstyl •••
Weird facts about beer
beer is one of the most common
BEVERAGES IN THE WORLD, BUT HERE
are some facts you probably
DIDN’T KNOW ABOUT THIS POPULAR
BEVERAGE.
“beer is proof that god loves us
and wants us to be happy,” said Benjamin Franklin.
Most beer drinkers would agree with him.
the First reCiPe
One of the earliest recognisable beer recipes comes
from the ancient Sumerian civilisation. The beer
recipe itself was a hymn to the Sumerian goddess
Ninkasi. The recipe was made out as a prayer because
many of the people were illiterate, so it was a
method for them to remember the recipe itself.
women anD beer
Historically, brewing beer was always a woman’s
job. In ancient Peru, the breweries were staffed
by women of the elite. The criteria used to choose
the women was very strict – you had to be either of
noble birth or extremely beautiful. “Brewster” is the
correct term for a woman who brews beer.
a FlooD oF beer
On 17 October 1814 the Meux’s Brewery Co Ltd on
Tottenham Court Road, had a 1,2 million litre beer
>> op die boekrak
Ja here! deur Isak Burger
Isak Burger se trefferboeke oor 5 minute
voor en ná die dood het duisende
mense aan die hart gegryp deur die
een vraag aan te spreek waaroor die
meeste van ons wonder: Wat gebeur
wanneer ’n mens sterf?
Die antwoorde op dié vraag het
gelei tot wonderlike, lewensveranderende
getuienisse wat in die boek “Ja, Here!” – die twee
belangrikste woorde wat jy ooit sal sê – weergegee
word. Wanneer jy hierdie getuienisse lees word jy
explosion that caused the deaths of nine people,
the destruction of the brewery, two nearby brick
houses and a pub.
worlD’s most exPensiVe beer
Vielle Bon Secours, is the world’s most expensive
bottle of beer. This beer is so expensive that it is
only sold in one bar, Bierdrome, in London. The funny
thing about the R5,500 bottle of beer is people
in the know say that apparently it does not taste all
that great.
beer eQuals energy
One bottle of beer equals the kilojoule value of approximately
seven slices of bread. Now if
you drank a whole six-pack of beers, you
would have polished off just over two
loaves of bread.
the Famous inCa beer
Chicha is a beer that is common in Latin
America. This beer was traditionally
made by Inca women. It was usually
made by little girls aged eight to ten.
The girls would take corn and chew it
until it turns to pulp. The pulp would
then be added to the warm water
and left to stand a few days before
it can be consumed. S
Source: http://www.health24.com/Man/Your_Life/
>> weggeeprys
sms books + jou naam + jou e-pos
adres na 35180 en staan ’n kans om
’n eksemplaar te wen. kompetisie
sluit 19 november. ’n sms kos r3.
terme en voorwaardes geld.
Vraag: Wat is die twee belangrikste
woorde wat jy ooit sal sê?
herinner of besef jy dalk vir die eerste keer: ‘Ek is
reg’ vir wat voorlê aan die anderkant of ‘Ek moet
regmaak’. S
Beskikbaar by die boekwinkel langs Roman’s Pizza in Klerks dorp. Tel: (018) 468-4777.
>
55

56
••• aGri-WENKE
Kyk uit vir dié peste in
die nuwe plantseisoen
Die nuwe plantseisoen het begin
en die pryse van die primêre somergewasse sal
grootliks van die grootte van die nuwe oes afhang.
mielies
Die mielieprys is steeds onder druk. Dit is nie raadsaam
om op insetkoste soos diesel en kunsmis te
sny om die som te laat klop nie – moet dan eerder
nie van die swakker lande plant nie.
Indien plantvog dit toelaat, is die vroeë aanplanting
van mielies nou aan die gang. Indien die grondtemperatuur
nog redelik laag en die grond baie nat
is, kan simptome van sink-/magnesiumtekort op
klein mielies verwag word. Hierdie simptome verdwyn
egter wanneer dit begin warm word.
As die grond baie nat is en bewolkte dae voorkom,
kan die mielies op ligte sandlande blekerig
vertoon. Indien dit moontlik is, maak die grond los –
dit help in die meeste gevalle.
Wees op jou hoede vir grondinsekte soos swart
mieliekewers en snywurms.
>> vee
• Dektyd is om die draai. Indien bulle vir vrugbaarheid
getoets moet word of van die ou
bulle vervang moet word, moet dit so gou as
moontlik gedoen word.
• Kyk die ouer koeie se bekke deur en vervang
met jongeres indien nodig.
Vrywaring: Die aanbevelings en siening soos in die stuk vervat is dié
van die skrywer en word nie noodwendig deur Senwes ondersteun
nie, maar word in goeder trou aangebied.
>
>>
>> groente
Dries kruger
• Vroeggeplante rankgewasse kan teen die einde
van die maand begin blom. Begin dus betyds
teen pampoenvlieë behandel.
• Luise, ruitrugmot-larwes en bagrada-besies kan
nou bedrywig op kool wees.
• Vroeë aartappels is besig om te blom. Wees
bedag op vroeë roes en aartappelmot.
• Alle somergroentes kan nou geplant word.
Voergewasse
eenjarige voergewasse: Dit is nou die tyd om voersorg
hum, babala, akkerbone en tef op lande wat
daarvoor voorberei is, te plant.
meerjarige voergewasse: Meerjarige sorghums soos
Silk, Columbus en Israelie-gras kan ook nou geplant
word.
sonneblom
Indien dit al gereën het, is die eerste
sonneblom reeds geplant.
Die meeste kultivars, wat teen 7 Oktober reeds
op is, behoort onder normale klimaatstoestande
teen Maart 2011 stroopbaar te wees. Die Maartleweringsprys
is goed en kan met die vroeë aanplantings
benut word. Bly egter op hoogte van hoe die
totale oppervlakte aanplanting in die land vorder. Die
min koring wat geplant is en die lae mielieprys kan
maak dat heelwat sonneblom geplant word, wat later
nadelig op die sonneblomprys kan inwerk.
Om ’n goeie stand sonneblom te verseker, moet
die saad op ’n ferm saadbed geplant word. Wees dus
versigtig om nie op vars geploegde/geripte lande te
plant nie.
Snywurms en vaalgrondkewers kan vir groot
standverliese verantwoordelik wees. S
Dries Kruger is ’n Senior Akkerboukundige by Senwes
Landboudienste. Vir meer inligting oor Agri­wenke, stuur ’n
e­pos aan dries.kruger@senwes.co.za of skakel Dries by (051)
430­2070 of 083 458 1299.
www.senwes.co.za • Oktober 2010

Koring afhanklik van
opgegaarde grondvog
Dit het glad nie vanaf Julie tot
tot September vanjaar in die Senwes gebied gereën
nie. Tradisioneel is hierdie maar droë maande met
min of geen reënval. Koue fronte wat gedurende
die lente deur die binneland beweeg, bring soms
Die verskil tussen die werklike reënval wat vanaf Julie
2009 tot augustus 2010 aangeteken is, teenoor die
langtermyngemiddelde reënval vir Julie tot augustus
1998 - 2009.
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
>>
DrUppElS op DiE DaK •••
welkome reën vir die koringaanplantings in die
suidwestelike gedeeltes van die Vrystaat. Die koue
fronte vanjaar het nie met reën gepaard gegaan nie
en gevolglik is die koringaanplantings aangewese op
die opgegaarde vog in die grond.
Weens die beperkte reënval sedert Maart vanjaar
het die koringplante ook nie wesenlike sekondêre
wortels ontwikkel nie, wat die koringplant dus nie
kan help om die vog dieper in die grondprofiel
effektief te kan benut nie. Daar het nie reën
gedurende die eerste week van Oktober geval nie.
Dit het die koringoes veral in die Wes-Vrystaat
nadelig beïnvloed. Reën het kol-kol in die tweede
week van Oktober voorgekom, wat die koringoes in
sekere areas kan bevoordeel.
Die Julie tot Augustus-kaart van reënval in die
Senwes-gebied dui slegs negatiewe waardes aan,
omdat daar geen reën geval het nie en die waarde
op die kaart die afwyking op die gemiddelde reënval
reflekteer. S
Saamgestel deur Thys Grobbelaar (Graananalis: Senwes
Grainlink) en Ronél Koen (Senior GIS­tegnoloog: Senwes
Landboudienste) in September 2010.
Vir Die JongsPan ••• lifestyle •• leefstyl •••
Sing saam met
Nedine en wen!
Op Nedine Blom se nuwe album,
Supercool Party Hits 2, kan jy
saam met haar sing, dans,
huppel en spring!
In dié uitgawe van Senwes
Scenario gee ons twee CD’s
weg. Al wat jy hoef te doen,
is om die verlore lirieke
van die koorgedeelte van die
alombekende Kurt Darren-treffer, Kaptein, in te
vul. Kaptein is deel van ’n keurspel op Nedine se
nuwe album. S
naam en Van:
aDres:
tel:
INSKRYWINGSVORM
so waarVoor wag Jy, laat Jy begin sing:
Kaptein – span die s
Kaptein – sy is m
Daar waar die son o
Daar oor die h
Wag sy vir my
Pos jou inskrywing na: Postnet Suite 32, Privaatsak X10, Flamwood, 2572. Vir aandag: Elizma Myburgh.
>
57

58
••• NUUS
Cobus Coetzee en leon richter (middel), albei produsente van bloemfontein,
het met senwes personeel in hul gebied – willem Pienaar (insetbemarker:
senwes Village, bloemfontein), links, en Dassie van der Poel
(graanverkryger: senwes grainlink, bloemfontein), regs – tydens teetyd
dié dag gesels.
J ongboere fokus op oorlewing
Vanjaar se Jongboer Toekomsfokus -
dag, wat op 15 September op NAMPO Park aangebied
is, het gefokus op oorlewing in die uitdagende
tye waarin produsente hul tans bevind. Daar is ook
klem gelê op die belangrikheid van georganiseerde
landbou en jong boere is gemaan om saam te staan.
Senwes se Visevoorsitter, Danie Minnaar, het ’n
paar tendense uitgelig wat in die toekoms ’n direkte
invloed op die jongboere gaan hê – een hiervan is
die groeigeleenthede in lande soos Afrika, Oos-
Europa, Brasilië, Argentinië en Maleisië. Dr Kobus
Laubscher (Hoofbestuurder: Graan SA), meen dit
is belangriker om jou oog op die horison te hou, as
om net te kyk waar jy nou loop. Om die toekoms
tegemoet te gaan moet leierskap en balans aan die
orde van die dag wees.
Quinton Coetzee, aanbieder van die 50/50-veldfokus
natuurprogram, was die motiveringspreker van
Japie Grobler (Voorsitter: Senwes) en sy span het
in Augustus ’n reeks inligtingsvergaderings in die
Senwes-gebied gehou om die afgelope jaar se
finansiële resultate en maatskappystrategie met
aandeelhouers en klante te bespreek.
Tydens die vergaderings het Japie asook Francois
Strydom die aandeelhouers toegespreek oor onder
andere belangrike besluite soos notering en wat dit
vir aandeelhouers beteken.
Japie het beklemtoon dat daar ’n behoefte is om
na die aandeelhouers te luister en het dít aangevoer
>
Foto onder: Quinton Coetzee, aanbieder
van die 50/50-veldfokus natuurprogram,
was die motiveringspreker van die dag.
hier is hy saam met Francois Coetzee
(Voorsitter: agri nw Jongboervereniging),
links, roelf Jacobs (Voorsitter: Vrystaat
landbou Jongboer vereniging), tweede
van regs en Danie minnaar (Visevoorsitter:
senwes).
die dag en het die jongboere gemaan om weer te
leer om op hul instinkte te vertrou. Kallie Schoeman
(Besturende Direkteur: Schoeman Boerdery) het
gevolg met sy praatjie oor volhoubare graanproduk sie
wat hy gesterk het met praktiese voorbeelde uit sy
eie boerdery. Hy het die jongboere herinner dat hul
oorlewing grootliks deur hul gesindheid bepaal word.
Laaste aan die woord was Pieter Geldenhuys
(voorheen verbonde aan die Instituut vir Tegnologie
en Innovasie van die Noordwes-Universiteit) wat aan
die produsente ’n kykie gegee het op die ongelooflike
tegnologie wat hulle in die toekoms kan verwag.
Die Jongboer Toekomsfokusdag is aangebied deur
Senwes, in samewerking met die jongboerverenigings
van Vrystaat Landbou en Agri NW. Graan SA en
OFM was die medeborge van die dag en alle
fondse wat gegenereer is, is aan die bogenoemde
jongboerverenigings geskenk. S
Senwes hou aandeelhouers en klante op hoogte
as die hoofrede vir die vergaderings. Francois het
uitgebrei oor die finansiële resultate en groeisyfers
met behulp van statistieke en grafieke. Hy het gesê
dat hy ’n moeilike jaar voorspel en daarom sal daar
konserwatief na die besigheid gekyk moet word.
Die transaksie met MGK is ook bespreek
sowel as die Treacle-saak, wat opslae in die
nuus gemaak het. Daar is afgesluit met ’n
vraag- en antwoordsessie, waar dit duidelik was
dat die produsente veral bekommerd is oor die
sekuriteitswaarde en oorlewing. S
www.senwes.co.za • Oktober 2010

Senwes-leisels weer eens
in bekwame hande
die aan stelling van francois
strydom as besturende
DIREKTEUR EN CORNé KRUGER
as direkteur: finansies het
gedurende augustus vanjaar
PLAASGEVIND. BEIDE WAS WAAR-
NEMEND IN HIERDIE POSISIES.
FRANCOIS EN CORNé IS VIR BAIE
nie onbekende gesigte in die
senwes-geweste nie en albei het
OOK AL DIEP VOETSPORE BINNE DIé
MAATSKAPPY GETRAP.
FranCois stryDom (50)
Francois se aanstelling wat vanaf 6 Augustus van
krag is, spruit uit ’n deursigtige werwing- en keurings
pro ses wat gevolg het na die uit trede van
Johan Dique vroeër vanjaar.
>> drie minute met francois
wat is jou droom vir senwes?
Senwes moet waarde vir klante bring, ontwik keling
vir personeel en geleenthede vir ver skaf fers.
waar sien jy senwes in die toekoms?
Teen 2020 sal Senwes bestaan uit ’n Landboudienste,
Voedsel en Hulpbronne groep, met ’n
Afrika-voetspoor as basis en bepaalde inter na -
sionale vennootskappe wat op ’n konglomeraatstruktuur
bedryf word.
waarsonder kan senwes nie as ’n
maatskappy groei nie?
Klantefokus, die wil om te verander, groei en
per soonlike drome. Besigheid is nie meer
ingewikkeld as goed gemotiveerde personeel
wat klante help om oplossings vir hulle
besighede te kry deur ’n lojale reeks van
insetverskaffers en produkte nie.
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
••• nuus •••
sy landboupad
Na verwerwing van ’n BScAgric (Hons)
(Veekunde) kwalifikasie, begin sy
loop baan by Afgri as Veekundige. Hy
vorder oor ’n tydperk van sowat 13
jaar tot Direkteur: Graanbedryf van dié
maatskappy. Francois sluit hom in 2001
aan by Senwes en word gesekondeer na die
destydse Kolosus Holdings as Besturende Direkteur.
Na die suksesvolle omdraai en ont bondeling van dié
genoteerde maatskappy, sluit hy hom in Desember
2001 aan by Senwes as Direkteur: Bedryf, waar
hy intensief betrokke was by die omdraaistrategie
en die daaropvolgende waarde-ontsluitingspad en
groeistrategie.
Corné kruger (37)
Die aanstelling van Corné, met ingang van 26 Augus -
tus, volg na die bedanking van Steven Alberts in Mei
vanjaar.
Corné behaal sy BCom (Rek)-kwalifikasie in
1994, waarna sy loopbaan afskop by PricewaterhouseCoopers
en later as finansiële bestuurder van
die Waterglen-groep. In 1999 kwalifiseer hy as ’n
geoktrooieerde rekenmeester.
senwes-pad
Dié geoktrooieerde rekenmeester se Senwesloopbaan
strek oor elf jaar. Die beginjare van sy
loopbaan by Senwes het gesorg vir blootstelling as
besigheidsanalis, SAP-spesialis en rekenmeester.
In 2002 word hy aangestel as tesourie-bestuurder
en in 2003 as die finansiële bestuurder van die
Finansiële Dienste-divisie. Hy word bevorder tot
Finansiële Bestuurder van
Finansiële Dienste en
Tesourie in 2004 en
in 2005 raak hy
Senwes se Assistent
Hoofbestuurder:
Finansies. S
Corné kruger
>
59
Francois strydom

60
••• NUUS
Danksy ’n onlangse kontrakondertekening tussen senwes en noordwes krieket sal senwes Park sy naam tot 2014
behou. hier is die north-west Dragons saam met Francois strydom, Jacques Faul, kevin gower (Vise president:
noord wes krieket), heel links, met archie Pretorius (President: noordwes krie ket), Japie grobler (Voorsitter: senwes)
en Johan grobler (assistent hoofbestuurder: korporatiewe bemarking, senwes) heel regs.
senwes Park
se naamregte hernu
senwes en noordwes krieket
het op 3 september vanjaar
hul staat maker vennoot skap
voortgesit toe hulle saam die
kontrak onderteken het om
senwes park se naamregte vir
DIE VOLGENDE VIER JAAR TE HERNU.
hierdie ondertekening het in die
presidensiële suite by Senwes Park in Potchef stroom
tydens die halftyd van die 20/20-opwarmings wedstryd,
waarin die Chevrolet Knights teen die North-
West Dragons gespeel het, plaasgevind.
Senwes is reeds sedert 2008 die naamregteborg
en danksy hierdie nuwe kontrak sal hulle tot 2014
die borg wees, wanneer die kontrak weer oorweeg
sal word. Die vier manne wat hul handtekening
op papier gesit het, was Japie Grobler (Voorsitter:
Senwes), Francois Strydom (Besturende Direkteur:
Senwes), Archie Pretorius (President: Noordwes
Krieket) en Jacques Faul (Hoof Uitvoerende
Beampte: Noordwes Krieket).
“Dit is ’n absolute plesier om saam met Senwes
te werk en die aankondiging van hul borghernuwing
bewys duidelik dat hulle werklik ’n maatskappy
>
is wat toegewyd is aan die opheffing van die
gemeenskap,” het Jacques Faul gesê.
Johan Grobler (Assistent Hoofbestuurder: Korpo -
ratiewe Bemarking, Senwes) noem dit ’n vennootskap
eerder as slegs ’n borgooreenkoms. “Dit is
meer as net ’n naamregte-ooreenkoms, maar
eerder ’n geleentheid om geïntegreerde gemeenskapsbetrokkenheid
te bereik. Ons het nie altyd die
praktiese kennis nie en deur dié ooreenkoms mik
ons om Noordwes Krieket in staat te stel om hierdie
hele proses uit te voer,” het Johan gesê. S
leeus kuier by
hoofkantoor
Van die Lions krieketspelers het op
2 September vanjaar Senwes se
Hoofkantoor besoek in aanloop tot die
ondertekening van die Senwes Park naamregtehernuwingskontrak
wat op 3 September op
Senwes Park, die Lions se tuisveld, plaasgevind
het. Tydens hul besoek het die spelers
plakkate en handtekeninge aan Senwes
personeel uitgedeel en ’n teken
van vennootskap is aan
Senwes oorhandig. S
www.senwes.co.za • Oktober 2010

Sien uitdagings as
geleenthede
meeste van die sprekers by die
Vrystaat Landbou Jaarkongres, wat op 4 en 5 Augus-
tus in Bloemfontein plaasgevind het, se kernbood-
skap aan kongresgangers was dat hulle hul doof
moet hou vir die negatiwiteit in ons land en eerder
die groter prentjie moet raaksien.
JP Landman, ’n politieke analis, het die belangrik
heid van ekonomiese groei en skepping van
sosiale kapitaal in ons land beklemtoon. “’n Mens
kan nie net van brood alleen leef nie. Jy het ook
sosiale kapitaal nodig. Sosiale kapitaal is die gom
wat ’n samelewing inbind rondom gemeenskaplike
waardes en ’n minimum van gemeenskaplike gedrag.
Gom word gebore uit vertroue, waardes en ’n
sin van ordentlikheid en regverdigheid,” het JP gesê.
“Moenie jou ore uitleen dat daar nie ’n toekoms
vir Suid-Afrika is nie. Ek glo in die algemene rede lik-
heid van menslikheid. Die Lesotho-grens aangeleent
heid is ’n voorbeeld dat die grondwetlike beginsels
waarop dié debat geskoei is en die stem van
redelikheid geseëvier het,” het Louw Steytler tydens
sy Presidentsrede gesê.
Annelize Crosby (Regs- en beleidsadviseur: Agri SA)
Die tema by vanjaar se Agri NW kongres – gefokus,
gereed en gemotiveerd – wat op 7 en 8 September
in Rustenburg plaasgevind het, het
beslag gekry met die aanbieding
van Marius Louw, Strategiese
Beplanner van die Afrikaanse
Han delsinstituut (AHI).
Sy aanbieding het gehandel
oor AHI-inisiatiewe en program
me vir kapasiteitskepping
en ontwikkeling op plaas like
owerheidsvlak met verwysing
na voorstelle vir die posisio nering
en deelname van Agri NW.
Theo Venter, verbonde aan
die Noordwes-Universiteit, het
die kongres toegespreek oor
’n perspektief oor politieke
realiteite en uitdagings op alle
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
Cor Jansen van Vuuren, tweede van
links, is as Pre sident en Daan van
der merwe, derde van links, as Visepresident
van agri nw verkies. saam
met hulle is naudé Pienaar, (adjunkhoofbestuurder:
agri nw), links, en
boeta du toit (hoofbestuurder: agri nw).
••• nuus •••
henk Vermeulen (hoof bestuur der: Vrystaat landbou),
louw steytler, Dan kriek (Vise-president: Vrystaat
land bou) saam met annelize Crosby.
het aangesluit by laasgenoemde twee sprekers.
“Ons moet versigtig wees vir negatiwiteit, moedeloosheid
en vreesagtigheid in ons landbousektor. Dit
is ’n nare aansteeklike siekte,” het sy gesê. Sy het
oor grondhervorming gesels en gesê dat produsente
die groter prentjie (internasionale konteks) in gedagte
moet hou.
Francois Strydom (Besturende Direkteur:
Senwes) het tydens sy boodskap gesê dat
produsente met die regte houding moet opstaan
en die uitdagings – soos die hoë mate van
verstedeliking, eienaarskap van grond, die lae
aanvraag in die wêreldekonomie en uiters hoë
volatiliteit – as geleenthede moet sien. S
A gri NW is gefokus, gereed en gemotiveerd
regeringsvlakke en die invloed daarvan op diens -
lewering, stabiliteit, ekonomiese groei en ontwikkeling
in die Noordwes Provinsie.
Prof Herman van Schalkwyk,
Rektor van die Noordwes Universiteit,
het gepraat oor
die landbou-ekonomiese
tendense en die effektiewe
implementering van die landboumeestersplan
vir volhou bare
en vooruitstrewende landbouontwikkeling
in Noordwes.
Hannes Schutte het op sy beurt
oor die noodsaaklikheid van ’n
inklusiewe en georganiseerde
Besigheidsforum om
besigheidsbelange op plaaslike-
en provinsiale vlak te bevorder,
gepraat. S
>
61

62
••• NUUS
Personeel met ’n veer in die hoed
die jaarlikse senwes
prestasie toekennings het
op 10 september tydens
’N GLANSGELEENTHEID IN
potchefstroom plaas-
GEVIND. DIE TOP SENWES
BEDRYFSPUNTE, ASOOK
INDIVI DUELE PRESTEERDERS,
IS DIé AAND AANGEWYS.
>> kategoriewenners
Village
beste kleinhandelstak: Kategorie A: Bothaville
– Marius van Wyk; Kategorie B: Hoopstad – Johan
Terblanche en Hano Oberholzer; Kategorie C:
Hartbeesfontein – Willem Spies
beste meganisasiebemarker: Conna Campher
beste kleinhandelbemarker: Lucas Mokobane
beste bemarker (Direkte insette): Willem Pienaar
beste meganisasietak: Kategorie A: Wesselsbron –
Dirk Theron; Kategorie B: Bultfontein – Johan du Plessis;
Kategorie C: Theunissen – Johan Stander
grainlink
beste aankopekantoor: Noordwesstreek – Dawid
Heymans
graanbemarker van die jaar: Henk Geyer
beste graansilo: Kategorie A: Viljoenskroon – Nico
Janse van Rensburg; Kategorie B: Vierfontein – Martin
Smit; Kategorie C: Allanridge – Stephan Erasmus
CreDit
beste presteerder: Tienie Nel S
>
Die Villagebestuurspan (voor) saam met van die wenners
in hul afdeling. Voor: sarel greyling (bestuurder: mega nisasie),
Frans du Plessis (hoofbestuurder: senwes Village),
marlo kotzé (bestuurder: Finansies en administrasie) en
neel rust (bestuurder: algemene handel). agter pronk die
wenners – Conna Campher, marius van wyk, Johan du Plessis,
hano oberholzer, Johan terblanche, Johan stander,
willem spies en Dirk theron.
Foto links: hier is die Villagebestuurspan saam met die
res van hul Village-personeel wat met trofeë weggestap
het tydens die senwes Prestasietoekennings. agter:
sarel greyling, Frans du Plessis, lucas mokobane, marlo
kotzé en neel rust. Voor is: willem Pienaar, retha van
eden, Dave van der sandt en Conna Campher.
senwes grainlink het ook talle wenners opgelewer. hier
staan hulle saam met die grainlink-bestuurspan. Voor:
wikus grobler (assistent hoofbestuurder: Finansies en
administrasie), Pieter esterhuysen (hoofbestuurder:
grainlink), Christo booyens (assistent hoofbestuurder:
bemarking) en Faan schoeman (bestuurder: administrasie).
agter staan die wen-personeel: nico Janse van rensburg,
Dawid heymans, gerhard van Deventer, ryno Viljoen, Chris
Jonker, henk geyer, stephan erasmus en martin smit.
www.senwes.co.za • Oktober 2010

DIE SENWES WEBTUISTE,
www.SEnwES.co.Za, HOU NET
AAN GROEI. VAN DIE NUWE
toevoegings tot die webtuiste
is ’N AANLYN-AKTIWITEITSKALENDER,
’n weeklikse graanmarkverslag
PoDcaST, ASOOK ’n uurliks-
OPGEDATEERDE WEERBLADSY.
Oktober 2010 • www.senwes.co.za
••• nuus •••
>> kwalifiseer ek nog vir die
r1 miljoen trekking?
Produsente wat krediet by Senwes opneem tot en
met einde Januarie 2011 en nog op die boeke is
teen einde April 2011, kan vir die R1 miljoen
trekking van volgende jaar kwalifiseer.
SenweS webtuISte: waar om te kliek
nooit weer hoef jy ’n belangrike
datum in die landboudagboek mis te loop nie. Met
die MySenwes Kalender kan jy presies sien wat
gebeur, wanneer en waar. Jy kan ook ’n geleentheid
by die kalender voeg deur die betrokke persoon op
die kalenderblad te skakel.
Vanaf Oktober word daar weekliks op Maandae
’n graanmarkverslag-klankbaan gepubliseer, wat
beteken dat jy kan luister na nie net die nuutste
tendense nie, maar ook ’n in-diepte analise deur
een van Senwes se eie markspesialiste, Theo
Fourie. Vir ’n meer volledige markinsig as wat die
televisie jou bied, luister elke Maandag na hierdie
aanlyn-graanmarkverslag. Kyk ook uit vir die
daaglikse oggend-markverslag.
Senwes het onlangs regte bekom tot prof Kobus
Botha se eksklusiewe weersatelliete wat weerinligting
uurliks opdateer. Die foto’s op Senwes se
weerblad is vanaf ’n geostasionêre satelliet wat uit
Duitsland beheer word. Hierdie satelliete is ingestel
op uiters hoë definisie en word gebruik om absolute
detail op die aarde waar te neem. Al dié foto’s word
dan lewendig deur prof Kobus se stelsel ontvang –
>> regstelling
Senwes Scenario wil graag vir lesers daarop wys
dat Coenie van den Berg inderdaad die wenner
was van die R1 miljoen somerproduksierekening-trekking
en nié Coenie Venter soos berig
is op bladsy 63 van die Augustus 2010-uitgawe
van dié tydskrif nie.
Senwes Scenario stel dit graag reg en vra
verskoning vir enige verwarring wat dit kon veroor
saak. S
die enigste van sy soort in Afrika.
Buiten die gewone temperatuurinligting, sal
jy ook kan sien wat die wolke maak en hoe die
reënpatrone lyk. Jy sal die temperatuur op enige
dorp en van enige land kan opsoek, sowel as die
algehele prentjie op ’n wêreldkaart kan kry.
“Boerdery is onlosmakend verbonde aan die weer
– hetsy op kort of lang termyn,” verduidelik prof
Kobus. Die produsent moet weet wat die weer gaan
doen as hy byvoorbeeld duur onkruiddoder wil spuit,
want as dit binne ’n uur reën, sal alles verlore wees.
Hierdie korttermyn weerkennis geld vir baie ander
aktiwiteite ook – soos die sny van lusern en oes van
baie soorte gewasse.
Langtermyn weervoorspellings is net so belangrik.
Die produsent wat byvoorbeeld mielies wil plant,
moet lank voor die tyd weet of hy kunsmis moet
bestel. As jy nie plant nie, kan jy nie oes nie, maar
as jy plant en dit reën nie, is al die insetkoste
verlore. So kan talle meer redes aangevoer word
om die weerbladsy op ’n daaglikse basis te besoek.
Gaan boekmerk sommer nou hierdie bladsy op jou
internet browser. S
* Daar kan na al die bogenoemde bladsye vanaf die
Senwes tuisblad genavigeer word.
>
63
’n Foto van
die nuwe
weerblad op
www.senwes.
co.za, waar jy
nou uurlikse
weerop daterings
kan kry
vanaf hoogsgevorderde
satelliete.

64 64
64 ••• iN my viSiEr
Voor die son kan skyn...
Die wind het vroegmôre met
me ning aan die huisie se sinkdak begin pluk, nog
voordat die fisante in die droë loop die son begin
uitdaag het om die slaap uit sy oë te vee, en dit het
die hele oggend donker wolke oor ’n skaamverligte
hemelruim gejaag. Toe die flou son teen die middag
finaal kwyn, het dit begin reën. Aangedryf deur die
koue wind het groot druppels met dringendheid op
die sinkdak en teen die ruite geplof – so al asof hulle
binne wou skuiling soek.
Ek het die wind vir ’n paar ure getrotseer en toe
na die huisie teruggekeer, half verkluim en dankbaar
vir sy vuurherd. Die dak het plek-plek gelek, maar
gelukkig nie voor die vuurherd nie, so ek het gemaklik
in die enkele verslete stoel voor die vlamme gesit en
geluister hoe die winter sy woede op die Karoo uithaal.
Na ’n lang ruk het ek die soveelste soetdoringstompie
in die vuur gedruk om die vlamme te stook
en skielik gemerk dat die wind en reën gestop het.
Sommer net so, asof iemand iewers ’n skakelaar
gedruk het. Buite het ’n byna spookagtige stilte my
begroet. En die volgende oomblik was hulle daar,
lui-lui dwarrelend uit die loodgrys lug...groot, nat
vlok ke wat saggies in my hare genestel en aan my
gesig en baadjie kom kleef het. Die donssagte sneeu
het die Karoo geluidloos begin verf en kort voor
lank het die satynagtige wit glans van die landskap
voorspel dat dit weer eens ’n bitter koue nag in die
Moordenaarskaroo sou wees.
Ek het drie dae tevore saam met ’n koue wind op
Swaerskraal aangekom en my bakkie en vierwielfiets
voor die lendelam huisie staangemaak. Kaal sementvloer,
sinkdak sonder plafon, vensters sonder gordy ne,
koue water, kerse vir lig, ’n long-drop buite en ’n voordeur
waardeur die wind sawens weemoedig neurie.
Die vuurherd was dié huisie se beste bate – ’n veilige
hawe waar ek die winter se drif kon ontsnap.
Nagskadu’s het nog triestig onder die karee en
soetdorings in die droë lope gedraal toe ek die vierwielfiets
wydsbeen op ’n tweespoorpaadjie trek.
Half nukkerig weens die koue het hy brom-brom
en met wasemende uitlaat, maar vaste voet die
skurftes aangedurf. Dit was skaars lig toe ek twee
>
springbokramme in die vroeë sonstrale sien wip,
halfpad teen ’n knoppie uit, gretig om die eerste
lekseltjies hitte op te slurp. Ek het goed ’n kilometer
verby gery voordat ek die fiets agter ’n gwarriebos
ingetrek het.
Dit het my lank geneem om binne skietafstand te
kom. Om vleis te spaar, wou ek nekskote skiet, maar
die sterk wind het bepaal dat ek nader as gewoonlik
gaan. Daar tussen die koue klippers, plat op my
maag, het ek gewonder hoekom iemand in sy vyftigs
sulke mallighede aanvang. Ander van my ouderdom
sit bokke voor of skiet hulle van voertuie af.
’n Goeie twee ure nadat ek begin bekruip het,
het die kruishaar teen ’n ram se nek opgekruip
en bewerig skuins onder sy oor vasgesteek. Eers
toe ek opstaan, het die ander ram my gesien en
stywebeen teen die koue wind weggedraf, terwyl ek
die 71 treë aanstap na die stil bondeltjie toe. Die
ram se fleur was reeds af en met sy binnegoed uit
het hy maklik gedra tot waar ek hom met die fiets
kon oplaai.
Oor die volgende twee dae het die koue toegeneem
en het die tierende wind net vir rukkies
tussen sononder en middernag asemgeskep, voordat
dit met hernude ywer voortgalop het oor die
Moordenaarskaroo. Toe kom die sneeu en nadat die
laaste donsige vlokkies hul lê gekry het, het die wind
vir oulaas sy wraak oor die ooptes kom blaas. Dit was
seker die koudste nag wat ek ooit beleef het.
Toe draai die weer. Die volgende oggend het
koud, maar jubelend gebreek. Uitgelate sonstrale
het ywerig begin om die sneeu weg te kalwe en teen
tienuur het hulle my uit my dik baadjie gedwing.
Oral op die vlaktes, teen die rante en in die lope
was lewe. Die Karoo het splinternuut vertoon.
So moet dit ook wees; dit moet eers droog wees
voordat dit kan reën, eers koud voordat dit warm
raak, eers onweer voordat die mooiweer kom. In
die lewe ook – soms moet daar eers storms kom,
sodat jy jou seëninge opnuut kan tel en waardeer. S
>>
Koos Barnard is ’n voltydse jagskrywer.
Koos Barnard
www.senwes.co.za • Oktober 2010

Village... waar ALMAL bymekaarkom
Senwes Village beloof ‘n inkopie-kuierervaring vir die boer wat graangewasse verbou en produkte
vir sy veevertakking benodig tot die selfdoener wat op soek is na goeie gehalte selfdoenprodukte.
Senwes Village is ook jou eenstopwinkel waar jy al jou tuinbou-, hardeware-, DIY-, landbou- en
buitelewebenodigdhede en -dienste onder een dak kry. Ons vriendelike personeel bied die selfdoener en die
landbouer kundige bystand, gerugsteun deur die beste kwaliteit produkte.
BREEK NUWE GROND
village
Die hoë standaarde waarteen ons dienslewering
meet, verseker uitmuntendheid in die verskaffing van
kwaliteit produkte en diens, om sodoende langtermyn
verhoudings van wedersydse vertroue te bou.
TOLVRY: 080 941 4011 | www.senwes.co.za | www.senwes.mobi