Rapport Deelstudie 1 Afwegingskader water ... - Leven met Water

gaat het bijvoorbeeld om risiconiveaus, veiligheidsnormen, natuurdoeltypen, maar ook
om compensatieverplichtingen. Om de kernkwaliteiten en functies van onze samenleving
te beschermen tegen verstoring is het niet minder dan vanzelfsprekend dat er voorwaar-
den worden benoemd en vastgelegd waaraan maatschappelijke en fysieke systemen die-
nen te voldoen.
Daar waar ontwikkelingen dat noodzakelijk maken, moet er ook de mogelijkheid zijn om
knopen door te hakken en gezaghebbende ontwikkelingsrichtingen te definiëren, waarbij
overheden niet afwachten totdat betrokken partijen er gezamenlijk uit komen, zeker
wanneer discussies repetitief en cyclisch gaan verlopen. Dit speelt met name in gebieds-
ontwikkelingsprocessen die soms eindeloos kunnen doorsudderen. In dergelijke gevallen
is er blijkbaar iets dat ‘decentraal niet kan’ en dus ‘centraal moet’.
Klimaatadaptatie vereist op een aantal punten omvangrijke publieke investeringen. Voor
investeringen met een lage flexibiliteit (zoals dijken) lijkt het gerechtvaardigd dat het
zekere voor het onzekere word genomen en er geanticipeerd wordt op mogelijke ontwik-
kelingen op de lange termijn. Dat betekent dat een nieuwe Afsluitdijk dient te anticiperen
op klimaatveranderingen over honderd jaar. Een overinvestering is in dat geval vrijwel
per definitie minder kostbaar dan een onderinvestering.
Voor investeringen met een hoge flexibiliteit geldt evenwel het omgekeerde. Dan is het
verstandig om ruimte te houden voor tussentijdse bijstelling van doelen en normen en
voor het stapsgewijs vormgeven van oplossingen, zonder daarbij het risico te lopen dat
de respons niet meer in verhouding staat tot de uitdaging. Daarmee komen we op de
andere kant van de medaille.
Flexibele inhoud
Onzekerheid, meervoudigheid en complexiteit vraagt echter ook om beleid dat niet alles
probeert dicht te timmeren. De inhoudelijke kwaliteit van een afwegingskader bestaat
ook in het ruimte laten om in te spelen op veranderende omstandigheden (Bohensky and
Lynam, 2005; Easterling, et al. 2004; De Loë, et al. 2001). Het is een grote inhoudelijke
uitdaging om klimaatbestendigheid zo te formuleren dat doelstellingen ruimte laten om
aan te haken bij kansrijke of gewenste ontwikkelingen en primair maatschappelijke ver-
langens (Easterling et al. 2004; IPCC, 2001; Scheraga and Grambsch, 1998). Het formu-
leren van doelen of eisen als een aanbieding die anderen partijen uitnodigt om adapta-
tieambities in te vullen met respect voor eigen agenda’s en klimaaturgenties, vraagt
evenwel een grote intellectuele en empathische inspanning die maar al te vaak achter-
wege blijft. (Bohensky and Lynam, 2005; Fankhauser et al. 1999; IPCC, 2001; Scheraga
and Grambsch, 1998);
35