Rapport Deelstudie 1 Afwegingskader water ... - Leven met Water

More documents

Recommendations

Info

Klimaatadaptatie, verevening en compensatie Prof.dr. Peter Driessen Universiteit Utrecht Faculteit Geowetenschappen Copernicus Instituut voor Duurzame Ontwikkeling en Innovatie Postbus 80115 3508 TC Utrecht p.driessen@geo.uu.nl 26 oktober 2008 Paper geschreven in het kader van de Definitiestudie Afwegingskader Klimaatbestendigheid, in opdracht van Leven met Water, Klimaat voor Ruimte, Kennis voor Klimaat en Habiforum. Met dank aan: Dr. Arwin van Buuren (EUR), Prof.mr. Marleen van Rijswick (UU), Prof.dr.Willem Salet (UvA), Prof.mr. Ben Schueler (UU), Prof.dr. Tejo Spit (UU) en Prof.dr. Geert Teisman (EUR) voor hun commentaar op een eerdere versie van dit paper. 62
1. Klimaatverandering en adaptatie Klimaatverandering wordt alom beschouwd als één van de belangrijkste mondiale vraag- stukken van deze eeuw. Hoewel er grote lacunes en onzekerheden zijn in de kennis van het klimaatvraagstuk, wordt het als zeer waarschijnlijk geacht dat de wereldwijde stijging van de temperatuur in de afgelopen eeuw is veroorzaakt door een stijging van de broei- kasgasconcentratie in de atmosfeer. Emissies van broeikasgassen worden door de mens teweeggebracht, onder andere via uitstoot van CO2, N2O en CH4. Het betreft hier een mondiaal verschijnsel, maar er zijn ook grote regionale verschillen. Zo gaat de opwarming in Nederland ruim twee keer zo snel als de wereldwijde opwarming (PBL, 2008: 56). Ook de effecten van klimaatverandering - zoals zeespiegelstijging, hogere/lagere rivierafvoeren, verdroging, extreme neerslag, hogere temperaturen, extremere wind, verandering van winrichtingen - kunnen regionaal zeer verschillend uitpakken. Naar ver- wachting zal het klimaatvraagstuk zich gaandeweg de 21 ste eeuw steeds sterker manifes- teren. Volgens de laatste IPCC prognoses is een temperatuurstijging in 2100 te verwach- ten van 1 tot 6 graden Celsius (PCCC, 2007: 10). In de KNMI-scenario’s uit 2006 wordt een marge gehanteerd van 2 tot 4 graden temperatuurstijging in Nederland in 2100 (KNMI, 2006). Deltagebieden zijn zeer kwetsbaar voor klimaatverandering. Aan de ene kant ontstaan gevaren vanuit de zee (zeespiegelstijging) 8 , aan de andere kant kunnen stijgende rivierafvoeren voor grote risico’s zorgen. Daar komt nog bij dat deze gebieden doorgaans dicht bevolkt zijn, met een hoge graad van verstedelijking, die tevens economisch zeer kwetsbaar zijn. Nederland is zo’n deltagebied. De maatschappelijke effecten van klimaatverandering zijn veelzijdig en beperken zich niet alleen tot de waterveiligheidspro- blematiek. In het algemeen worden de volgende maatschappelijke effecten als relevant geacht (zie ook: MNP, 2005; Huynen et al. 2008): veiligheidsproblemen, economische schade, bedreiging van habitats, gezondheidsbedreigingen en bedreigingen voor diverse maatschappelijke sectoren (zoals de landbouw, de recreatie, de infrastructuur, het wonen en de bedrijvigheid). Overigens is klimaatverandering niet alleen bedreigend. Er zullen ook kansen ontstaan voor nieuwe economische ontwikkelingen; zo zou bijvoorbeeld de waterrecreatiesector in Nederland kunnen profiteren van hogere zomertemperaturen en zou de landbouwsector kunnen overstappen op nieuwe teelten. Hoewel de klimaatverandering waarneembaar is en de gevolgen ook langzaam zichtbaar worden (zoals verplaatsing van diverse planten- en diersoorten, als gevolg van mildere winters en extremere neerslag), lijkt onze samenleving er thans nog weinig last van te hebben. Er is niet sprake van een acute dreiging. Niettemin wordt het noodzakelijk ge- 8 De Deltacommissie gaat uit van een verwachte zeespiegelstijging van 0,65 tot 130 cm in 2100 (Deltacommissie, 2008). 63
Page 1:
De governance van adaptatie Bouwste
Page 4 and 5:
Deelproject 1: Bestuurlijke, wettel
Page 6 and 7:
Klimaatadaptatie en economie ......
Page 8 and 9:
klimaatverandering naast problemen
Page 10 and 11:
grondexploitaties na te gaan welke
Page 12 and 13:
uimte te geven om creatief naar opl
Page 14 and 15: Dat betekent dat hogere overheden h
Page 16 and 17: kent ook dat het anticiperen op en
Page 18 and 19: krijgen. De uitvoerbaarheid van ada
Page 20 and 21: Bij verevening gaat het om het zoek
Page 22 and 23: Wetenschappelijke koepel voor Deels
Page 24 and 25: 1. Introductie Hoewel we niet zeker
Page 26 and 27: en ketens van maatregelen die niet
Page 28 and 29: Governance omvat het verkleinen van
Page 30 and 31: Overheden die een adaptieve governa
Page 32 and 33: infraprojecten in het gebied tussen
Page 34 and 35: stellen voor effectieve en legitiem
Page 36 and 37: wilsvorming en de wens om te komen
Page 38 and 39: In een adaptieve governance benader
Page 40 and 41: instrumenten. Bestaande wetgeving o
Page 42 and 43: 8. Adaptieve capaciteit nader bezie
Page 44 and 45: 9. Naar een afwegingskader en een a
Page 46 and 47: Bron: Lebel et al. 2006 44
Page 48 and 49: Literatuurlijst No. 8. Adger, W.N.
Page 50 and 51: Intergovernmental Panel on Climate
Page 52 and 53: Financiering van locatie(her)ontwik
Page 54 and 55: 2. Grondprijstheorie en de betekeni
Page 56 and 57: 1. Veranderingen in bestemming en/o
Page 58 and 59: 2002). Over het algemeen wordt wors
Page 60 and 61: moeilijker, zeker wanneer het gaat
Page 62 and 63: externe effecten worden gegenereerd
Page 66 and 67: acht om nu al maatregelen te nemen,
Page 68 and 69: edrijventerrein, maatregelen die do
Page 70 and 71: echtelijke weg heeft in de nieuwe r
Page 72 and 73: Uitsluitend en alleen betalen voor
Page 74 and 75: in bestaand stedelijk of landelijk
Page 76 and 77: 3.2 Mogelijkheden voor toepassing v
Page 78 and 79: ontwikkeling, en dienaangaande te s
Page 80 and 81: Een klein strategisch kompas voor d
Page 82 and 83: Daarbij zouden uniforme regels een
Page 84 and 85: ke uitvoering is contraproductief.
Page 86 and 87: ten. Met andere woorden, het proces
Page 88 and 89: Figuur 1: Klein strategisch kompas
Page 90 and 91: antwoordelijkheid wordt genomen voo
Page 92 and 93: plichtingen in voor overheden, ze z
Page 94 and 95: aansprakelijkheid én overheidsaans
Page 96 and 97: de vroegere Rijksplanologische Dien
Page 98 and 99: niet vanuit de omgekeerde posities
Page 100 and 101: Klimaatadaptatie en economie Prof.d
Page 102 and 103: Ik start dit essay met een beknopte
Page 104 and 105: zeker ook voor klimaatgebonden risi
Page 106 and 107: die invloed hebben op de welvaart v
Page 108 and 109: tie voor woningbouw binnen een dijk
Page 110 and 111: het kader van marktfalen, gerelatee
Page 112 and 113: Het is duidelijk dat bij het thema
Page 114 and 115:
inspanningen vanuit de drie groepen
Page 116 and 117:
zodat bij extreme regelval het wate
Page 118 and 119:
Een andere vorm van adaptatie kan z
Page 120 and 121:
Op basis van deze analyse kom ik to
Page 122:
2010 >
show all

Rapport Deelstudie 1 Afwegingskader water ... - Leven met Water

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?