Planmatig Kruisen met Melkvee - Verantwoorde Veehouderij

Basispopulaties en praktijkvoorbeelden
(Bijma et al. 2005 : 5 - 26): “Het goed begrijpen en definiëren van de basispopulatie is
cruciaal voor diermodellen” 14 (mijn vertaling RB 2007). Omdat het grootste deel van de
gebruikskruisingen plaatsvindt met buitenlandse rassen en omdat ook de rassen, die bij het
begin van dit onderzoek in het netwerk participeren, buitenlandse rassen zijn, is het voor het
maken van een goede vergelijking, belangrijk de basispopulatie van de kruisingsrassen goed
te analyseren. De gebruikte stieren van de rassen die nu in het netwerk zitten, zijn namelijk
zelden Nederlands gefokt.
Volgens Booij (2006 : 82) is in Nieuw Zeeland 40% van de totale melkvee populatie gekruist.
Het is een buitengewoon interessante situatie omdat Nieuw Zeeland geen quotum kent. Dat is
een situatie waar de Europese Unie ook naar toe wil. Er zou dus gesteld kunnen worden dat de
situatie in Nieuw Zeeland in sommige opzichten te vergelijken is met de situatie in Nederland
over 30 jaar. De koe die daar op dit moment goed functioneert, kan dus de koe zijn, die over
30 jaar in Nederland goed functioneert.
Wolleswinkel (2004) meldt ook een groot aandeel van gekruiste koeien in de Nieuw
Zeelandse melkveehouderij. In Nieuw Zeeland wordt veel waarde gehecht aan sterke,
vruchtbare koeien. Dat zijn eigenschappen, waar het in de Nederlandse melkveehouderij aan
ontbreekt 15 . Uit de enquête zijn vergelijkbare conclusies te trekken. Vooral levensproductie,
vruchtbaarheid en klauwgezondheid zijn redenen om over te gaan op een ander ras dan HF en
helemaal geen HF stieren meer te gebruiken.
Dat er in verschillende landen zuivere populaties van diverse rassen gehouden worden, is
goed voor de mogelijkheden voor de selectie van zowel de individuele veehouder als de k.i.
stations. “Bewust kan er variatie ontstaan wanneer van land tot land door k.i. verenigingen en
individuele fokkers niet precies dezelfde accenten worden aangebracht bij het nastreven van
het fokdoel” (Stapel 1998 : 179). Een wijzigend inzicht of wijzigende omstandigheden
kunnen bepaalde eigenschappen weer interessant maken, die anders verloren zouden zijn
gegaan als ze niet op andere plaatsen wel bewaard zouden zijn gebleven. Van Arendonk et al.
(2005 : 1 -9): “De argumenten vóór het behoud van diversiteit in dieren zijn, dat we niet
weten wat voor dieren we in de toekomst nodig hebben en dat we daarom de bestaande
genetische diversiteit moeten bewaren.“(mijn vertaling RB 2007) Voor succesvol kruisen is
het dus ook van belang dat er sterke zuivere basispopulaties zijn, die sterk van elkaar
verschillen om op wijzigende omstandigheden in te kunnen spelen.
Zowel Van Arendonk et al. (2005) als Bijma et al. (2005) komen tot de conclusie dat
diversiteit een belangrijke voorwaarde is voor selectie, want als de diversiteit wegvalt, valt
ook de mogelijkheid andere eigenschappen in te zetten weg. In die zin is het maar goed dat er
nog heterogeniteit bestaat in de veehouderijsystemen in de wereld. Op deze manier houden de
dieren hun genen breed en kunnen de dieren nog gefokt (lees: aangepast) worden op de
nieuwe omstandigheden. Zo melden Van Arendonk et al. (2005 : 9 - 4) dat het succes van
selectie onder andere afhangt van de genetische diversiteit binnen de populatie op het gebied
van een te verbeteren eigenschap. Hoe meer diversiteit, hoe efficiënter de aan te brengen
verbetering ten opzichte van het gemiddelde van de populatie op die eigenschap.
14 Hierbij doelt Bijma in eerste instantie op het juist inschatten van de fokwaarden van bepaalde populaties en
individuen zodat er gericht gewerkt kan worden. Hoe meer goede en betrouwbare gegevens er zijn van een dier,
hoe beter er geselecteerd kan worden.
15 Deze constatering is een constatering van de auteur op basis van het jarenlang doornemen van vakbladen,
discussies met collega’s en het werk op diverse melkveehouderijen in binnen- en buitenland.
25