Planmatig Kruisen met Melkvee - Verantwoorde Veehouderij

Volgens Hiemstra (2007) is Fleckvieh economisch beter maar als je typische melkkoeien wilt
melken, moet je bij Holsteins blijven 19 . En hierin heeft hij gelijk, zo blijkt uit zowel de NRS
gegevens als de enquête. Als je graag topmelker bent, zit jij zuiver HF uitstekend op je plek.
Nauta (2005) meent dat kruisen pas interessant wordt bij gebrek aan goede Holsteinstieren.
Hij betoogt dat kruisen een zwaktebod is omdat er binnen het ras voldoende te verbeteren valt
en kruisen wel bepaalde punten vooruit helpt, maar meer andere punten achteruit. Als er goed
en gestructureerd gefokt wordt met HF stieren, ziet Nauta geen enkele reden over te stappen
omdat veel bedrijven in de praktijk prima cijfers halen met zuiver Holstein bloed.
Ook binnen zuivere fokkerij is nog veel mogelijk Zo is er de optie om vaderlijnen en
moederlijnen te scheiden in de zuivere fokkerij (Albera 2006). Dit is economisch zeer
interessant en een aspect dat in de zuivere melkveefokkerij nog onderbelicht is gebleven.
Gesteld kan dus worden dat nog niet alle mogelijkheden van selectie binnen het ras
onderzocht zijn en dat dergelijke experimenten (als de suggestie van Albera) een kans
verdienen.
-Wat zijn redenen om wel te gaan kruisen?
Voor de beantwoording van deze vraag worden gegevens gebruikt van alle geënquêteerden
(er zijn dus in deze analyse geen cases geselecteerd). De redenen om te gaan kruisen, zitten
hem vooral in de elementen waar de zwaktes van de HF koe zitten. Die kun je sneller
verbeteren door andere rassen te pakken dan door binnen het ras te selecteren.
Daarnaast blijken boeren te gaan kruisen omdat ze een ander type koe willen, ze willen meer
probleemloosheid en minder input op het bedrijf. Zo is het opvallend dat 14% van de
geënquêteerden een biologische bedrijfsvoering heeft (Prins en Smit (2003 : 19) melden dat in
het totaal van de Nederlandse zuiveltak, biologisch een aandeel van 2,8% heeft) en dat het
vooral om grote bedrijven gaat. Gemiddeld molken de geënquêteerden 84 melkkoeien tegen
60 gemiddeld in Nederland in 2006 volgens www.prodzuivel.nl. Deze website laat overigens
een statistische trend zien naar steeds grotere kuddes, zoals die er nu al zijn op de bedrijven
die kruisen. In die zin zijn de kruisende boeren dus ook de boeren van de toekomst. Bedrijven
waar de koeien niet in de watten gelegd kunnen worden, gaan op zoek naar alternatieven
omdat de eenzijdig geselecteerde HF koe het niet redt in de gegeven omstandigheden. Het
aantal kruislingdieren kan dus meegroeien met de groei van de bedrijven.
Nieuwsgierigheid is niet echt een overweging om te gaan kruisen volgens de enquête. Wel
zijn eiwit percentage, levensduur, vruchtbaarheid en verbetering klauwgezondheid dat
volgens de uitkomsten van de enquête. Aangezien dit eigenschappen zijn waarin andere
rassen sterker zijn dan de HF dieren, lijken de veehouders die de enquête ingevuld hebben op
zijn minst hun kruising goed te overwegen. Of zij het werkelijk planmatig doen is een vraag
voor een vervolgonderzoek.
Groen et al. (1993: 33): “De verscheidenheid aan stieren afkomstig uit de fokprogramma’s
moet goed benut worden. Een breed aanbod van stieren op de stierenkaart is gewenst om zo
tegemoet te komen aan de diverse bestaande fokdoelen op bedrijfsniveau.” Dus hoe diverser
een stierenkaart, hoe beter en hoe meer er te veranderen of te verbeteren valt vanaf deze
stierenkaart. De keuze om te gaan kruisen hangt dus sterk samen met de beschikbaarheid van
de diverse rassen. Als je eenvoudig aan bepaalde rassen kunt komen, waar binnen veel keuze
is, worden deze rassen automatisch populairder dan rassen met één stier bij één leverancier.
Met welke massaliteit een ras op de markt gezet wordt, heeft dus invloed op het gebruik en
het lange termijn succes (en daarmee het imago) ervan. Ook voor het goed opstellen van een
19 Dit is een argument dat ook gebruikt kan worden bij de redenen om wel te gaan kruisen. Hoe dit ingevuld
wordt, ligt aan de persoonlijke wensen van de betreffende melkveehouder.
31