Handboek digitaliseren van analoge audiovisuele objecten - eDAVID

- het volgrecht bij werk van beeldende kunstenaars.
- het publiek mededelingsrecht (voor bijvoorbeeld het publiek afspelen en vertonen van muziek
en films) en het publiek ter beschikkingsrecht (voor het ter beschikking stellen via het internet,
via on demand-diensten, ..). Onder publieke mededeling en het publiek ter beschikking stellen
vallen televisie, radio, internet, concert..., maar niet:
° (gratis) privé-vertoning in familiekring;
° privévertoning als schoolactiviteit;
° materiële consultatie van het object (bijvoorbeeld van een boek in een bibliotheek).
Voor elke handeling ten aanzien van een bepaald werk van een auteur is toestemming vereist. In
ruil voor het geven van die toestemming kan de auteur een vergoeding eisen, voor elke handeling
ten aanzien van een bepaald werk afzonderlijk.
Hiernaast is er ook nog het recht op een vergoeding van de auteur. Er zijn wel bepaalde zaken
die de auteur niet kan verbieden (bijvoorbeeld de aanmaak van een thuiskopie), maar de auteur
krijgt in ruil hiervoor wel een vergoeding. Deze komt via een heffing die wordt geïnd bij de
invoer en verkoop van informatiedragers zoals beschrijfbare cd's en dvd's, usb-sticks en externe
harde schijven, en van aanverwante elektronische toestellen zoals dvd-recorders en settopboxen.
De auteur kan deze economische rechten in beheer geven van een collectieve
beheersvennootschap (bijvoorbeeld SABAM). De relatie tussen de auteur en de
beheersvennootschap berust dan op een fiduciaire afstand van rechten, dit wil zeggen op een
afstand van rechten die op vertrouwen berust.
3.2.1. Wat is de beschermingsduur?
Een werk wordt in Europa beschermd vanaf de creatiedatum van het werk tot zeventig jaar na de
overlijdensdatum van de auteur. Na het overlijden gaan de auteursrechten automatisch naar zijn
erfgenamen. Pas nadat de auteur zeventig jaar is overleden, komt zijn werk in het publieke
domein terecht en vervalt de auteursrechterlijke bescherming. Bij audiovisuele werken is er vaak
sprake van een vorm van co-auteurschap. Bij co-auteurschap moet men rekening houden met de
langstlevende, en dus niet alleen met de hoofdregisseur maar ook met scenarioschrijver,
scenariobewerker, dialoogschrijver, componist van de soundtrack, grafisch ontwerper bij
animatie....
Een veel voorkomend probleem bij audiovisuele werken is het probleem van de verweesde
werken (de zogenaamde orphan works). Verweesde werken zijn werken uit een ver of minder
ver verleden waarvan de rechthebbende niet te achterhalen of niet gekend is. In dat geval kan er
ook geen toestemming worden gekregen om een bepaalde handeling (bijvoorbeeld digitaliseren
of online toegankelijk maken) te stellen. Het achterhalen van de rechthebbende tot 70 jaar na de
dood is vaak een tijds- en arbeidsintensief proces.
3.2.2. Overdracht en licentie
Onder overdracht verstaat men dat de auteur zijn vermogensrechten op het werk overdraagt aan
een andere persoon of organisatie (bijvoorbeeld museum, omroep, film- of muziekproducent).
Deze overdracht moet schriftelijk gebeuren. Diegene aan wie de rechten worden overgedragen,
Handboek – Digitaliseren van analoge audiovisuele objecten
23