hoofdstuk 5 aandoeningen van het spijsverteringsstelsel

aangenaam te zijn voor de runderen. Afhankelijk van de structuurwaarde van het voeder
varieert de herkauwtijd per dag. Volgens de literatuur spendeert een rund zes tot tien uur per
dag aan herkauwen in sessies van 10 tot 60 minuten. De prikkel tot herkauwen komt uit
receptoren in de netmaag, de slokdarmsleuf, de plooi tussen netmaag en pens en ter hoogte
van de penspijlers. Omwille van hun lokalisatie worden deze receptoren vooral door de vaste
voedselfase geprikkeld. Herkauwen gebeurt door een contractie van de netmaag vóór de
bifasische contractie van de netmaag bij de primaire penscyclus. Terzelfdertijd is er een
inspiratie met gesloten glottis waarbij in het thoracale gedeelte van de slokdarm een negatieve
druk ontstaat en de netmaaginhoud aangezogen wordt. Vergroeiingen van de netmaag
verstoren dit proces relatief weinig, de negatieve druk in de slokdarm lijkt het belangrijkst te
zijn. Zelfs runderen met een tracheotomie leren via een plotse, snelle inspiratie te herkauwen.
Vermindering tot afwezigheid van het herkauwen wordt gezien bij algemene ziekte, centrale
depressie, pijntoestanden, vloeibare pensinhoud, erge beschadiging van de netmaag
(peritonitis, rumenitis, actinomycose,…), longemfyseem en te hoge osmolariteit van de
pensinhoud.
Een vierde pens-, of beter gezegd, voormagenbeweging is de slokdarmsleufreflex. Deze reflex
is bedoeld om melk naar de lebmaag te leiden. Chemische stimulatie van receptoren in mond,
farynx en craniale slokdarm staat hiervoor in. Bij oudere dieren, die geen melk meer krijgen,
kan deze reflex nog opgewekt worden bij een variabel percentage van de dieren door
toediening van een 1 tot 10% CuSO4 oplossing (opletten voor toxiciteit bij herhaalde
toediening), van een 10% NaHCO3 oplossing of soms door NaCl of suiker. Vasopressine
(0.08 tot 0.5 IU/kg IV) geeft eveneens een dergelijk resultaat. Remming van de
slokdarmsleufreflex ontstaat bij sonderen van de kalveren en vooral bij lebmaagovervulling.
Dopamine is betrokken in de remming van de slokdarmsleufreflex, bijgevolg zijn
antidopaminerge producten zoals Primperan eventueel aangewezen indien we melk,
electrolieten of antacida in de lebmaag willen krijgen bij zieke kalveren.
7.2. ONDERZOEK VAN DE PENS
Het onderzoek van de pens bestaat uit het klinisch onderzoek en uit het onderzoek van de
pensinhoud
7.2.1 Klinisch onderzoek
Uitwendige inspectie geeft reeds een indruk over de vulling en de vorm van de pens.
Differentiaal diagnostisch zijn hierover de klassieke figuren bekend.