2007 Thema Kunst

More documents

Recommendations

Info

(18 of dichterbij in Kleef vinden we sculpturen van Henry Moore en Barbara Hepworth, krachtig in hun abstractie. We kennen de schilderkunst van Michelangelo (die overigens ook beeldhouwer en architect was), van Vincent van Gogh, Paul Klee, de tekenkunst van iemand als Rembrandt, en prenten via houtsnede of zeefdruk. Meer recent is er de fotografie en de videokunst, of de ‘performance’ die zich veelal op straat afspeelt, met bijvoorbeeld de honderden naakte mannen en vrouwen die in juni 2007 fietsend door Amsterdam werden gedirigeerd, door de performer Spencer Tunick die iets dergelijks vier jaar eerder in New York tot stand had gebracht. Maar kunst beperkt zich niet tot de beeldende kunsten. Onnoemelijk veelzijdig en rijk toont zich de kunst in de muziek, in dans, taal, drama en in de architectuur. KUNST, WAT WIL DAT ZEGGEN? Wat is dat nu eigenlijk precies, kunst? Waar komt het vandaan, waartoe dient het, wanneer is iets kunst? Het zal duidelijk zijn dat het onmogelijk is om dit ‘precies’ te benoemen. De verschillende kunstdisciplines worden bepaald door eeuwenoude ontwikkelingen waarin culturen, godsdiensten en individuen elkaar beïnvloeden. Ook zijn er binnen de verschillende kunsten met hun vele scholen en stijlen diverse en zelfs uiteenlopende opvattingen over wat kunst is. Maar in het algemeen – en daarbij vooral kijkend vanuit spiritualiteit – kunnen we denk ik veilig zeggen dat kunst iets toevoegt aan het dagelijkse leven. Het is meer dan ambachtelijke beheersing van techniek en materiaal, het is meer dan informeren over een thema in de cultuur, de godsdienst of het persoonlijke leven, het is meer dan een uiting van creativiteit. Kunst heeft iets te zeggen – al dan niet religieus gevoed – over het leven zelf. Ze vestigt onze aandacht op zowel de schoonheid als op de onvolkomenheid van het leven. Kunst brengt een verdieping aan door contact te laten maken met de kracht en de broosheid, het vreugdevolle en het pijnlijke, de volheid en de leegte in ons leven als individu en als gemeenschap. Kunst doet waarnemen en waarderen. Door de eeuwen en culturen heen zijn kunstenaars vaak door koningen, godsdienstige leiders of instellingen ingeschakeld, om een bepaalde boodschap kracht bij te zetten. 2 Piramiden en paleizen, moskeeën en kerken, mozaïeken en schilderijen, gedichten en muziek moesten andere machthebbers en het volk overtuigen van de macht van farao, bisschop of kalief, van de boodschap van koran of bijbel. Leidinggevenden benutten kunst om te leiden en te inspireren. Maar zij kunnen haar ook misbruiken om te indoctrineren, zoals we dat gezien hebben bij de propagandacampagnes van keizer Augustus en Hitler. Omgekeerd geldt dat veel kunstenaars met hun penseel of fotocamera mensen niet alleen willen bezielen, maar ook aan het denken willen zetten over bijvoorbeeld een godsdienstig gegeven of een misstand in de samenleving. Kunst is zo gezien niet alleen bezielend, maar ook onderrichtend en cultuurkritisch. KUNST BRENGT IN BEWEGING Wanneer we vanuit spiritualiteit kijken naar kunst, zijn we vooral geïnteresseerd in die bezielende en openbrekende werking van kunst, waardoor kijker of hoorder opnieuw contact maakt met het leven en zijn plaats daarin. Kunst brengt in beweging. Vanuit spiritualiteit klinkt dan de vraag of en hoe deze persoon zich laat bewegen. Die beweging ontstaat niet zomaar. Belangrijk is dat er een samenspel ontstaat tussen het kunstobject – bijvoorbeeld een muziekwerk of een schilderij – en de luisteraar of toeschouwer. De kunstenaar zelf is in de meeste gevallen verdwenen, wat wij zien of horen is zijn werk. In het geval van muziek, dans en drama ligt het complexer, omdat daar ook een uitvoerende instantie aan het werk is, in de vorm van een solist of groep. Wil het kunstwerk in ons leven gaan spreken, dan wordt er van ons aandacht en ontvankelijkheid gevraagd. Even kijken of luisteren en weer verder gaan, volstaan dan niet. Er is tijd nodig om het beeld op mijzelf – op mij met mijn geschiedenis, karakter, kennis en gedachten – in te laten werken. Er zijn gegevens nodig om de beeldtaal te kunnen begrijpen en te interpreteren. Bovenal wordt er eerbied gevraagd, opdat in mijn aandachtige kijken, luisteren en bestuderen iets van de zeggingskracht van het werk kan gaan spreken. De Sixtijnse Madonna van Rafaël, de abstracte boom van Karel Appel, de ‘minimal music’ van Erik Satie, de Matteuspassion van Bach: het zijn kunstwerken die je bij de eerste ontmoeting al kunnen raken. Vaak is dit al veel en is het voor veel mensen genoeg. Maar willen we ons door de wereld van de kunsten laten vormen,
dan vraagt dit om een toewijding die veelzijdiger en duurzaam is. Zo gezien heb ik zelf met Semah op die zondagmiddag slechts een enkele stap gezet in een langer durend traject. KUNST IN DE KLAS Er zijn talloze manieren om studenten en kinderen met kunst in aanraking te brengen. 3 Wil het werkelijk betekenisvol zijn, dan is regelmaat belangrijk. Uiteraard kan men denken aan excursies naar beroemde musea en concertzalen in het land. Maar onze stad Nijmegen heeft ook het nodige te bieden, met onder meer programma’s die op kinderen of jongeren zijn afgestemd (de Vereeniging, het Valkhofmuseum, museumpark Orientalis, Afrikamuseum). Een rondleiding door de stad of bezoek aan enkele gebouwen en kerken kunnen het gevoel voor architectuur en schoonheid op gang brengen. Bijzonder kan het zijn om rond te dwalen in de indrukwekkende ruimte van de Stevenskerk. Voedend kan de stilte worden in de Titus Brandsma Gedachteniskerk, onder de glas-in-loodramen van Jan Toorop en omgeven door moderne wandpanelen van Arie Trum en Coen Tuerlings. Maar schoolgebouw en klas zijn ook ruimten waar we kunstenaars en hun kunst naar toe kunnen halen en waar we, met name via de creatieve vakken, onze kinderen en studenten kunnen uitdagen hun beeldende, muzikale en literaire creativiteit tot kunstzinnigheid te laten omvormen. De leraar vormt in dit alles de spil, wanneer hij voldoende vertrouwen heeft in de kracht van de kunst en zich realiseert dat het hier gaat om een proces dat weliswaar tijd en aandacht vraagt, maar ook alleszins de moeite waard is. Wanneer er wekelijks een kwartier de tijd wordt genomen voor een kunstgesprekje bij een grote foto of reproductie van een kunstwerk, of voor het rustig beluisteren van klassieke muziek, is de kans groot dat de gevoeligheid en interesse voor kunst bij de leerling voor altijd gewekt is. 4 ENKELE KUNSTENAARS EN SPECIALISTEN AAN HET WOORD De kalligraaf Arie Trum over het proces. “Voor mij is het maken van een kunstwerk behalve een artistiek proces ook een ‘spirituele reis’, met als reisdoel: het binnentreden in de ruimte van het kunstwerk zelf. (..) Betekent het feit dat ik een volgende stap niet wil berekenen, geen logischanalytische afwegingen wil maken, dat ik een reeks intuïtieve, min of meer bewuste handelingen toelaat, dat ik eigenlijk (19
Page 1 and 2: TIJD VOOR KUNST
Page 3 and 4: “Het geheim van de kunst is daar
Page 6: (06 De kracht van cultuureducatie W
Page 9 and 10: VAN DE SCHOONHEID EN DE TROOST Beel
Page 12 and 13: Mijn favoriete kunstwerk (12 Ik wor
Page 14: Wat is kunst? Uitspraken van kinder
Page 17: Kunstinstallatie Joseph Semah: The
Page 21: KINDERKUNST KINDERKUNST Kinderen aa

2007 Thema Kunst

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?