'Pacta sunt servanda' of 'Iustum pretium' - DSpace at Open Universiteit

‘Pacta sunt servanda’ of ‘iustum pretium’?
rechtsstelsels in de 17 e en 18 e eeuw als uitgangspunt dat de wil van contractpartijen voldoende is en
een geldige overeenkomst geen andere rechtvaardiging behoeft. 35
Zo kon het gebeuren dat, na een lange bloeiperiode, de rechtsfiguur van de laesio enormis ( en
daarmee samenhangend de iustum pretium‐leer) door de wetgevers in Europa tussen 1800 en 1900
in de ban is gedaan. Zij kreeg in de tweede helft van de twintigste eeuw echter een nieuwe impuls
door de opgekomen behoefte aan consumentenbescherming. Door het geven van een prominentere
plaats (redelijkheid en billijkheid, misbruik van omstandigheden) of het invoeren van specifieke
bepalingen (op het gebied van arbeids‐ en consumentenrecht), bekoelde het pleidooi voor het
invoeren van de iustum pretium‐leer daarna weer enigszins. 36 . Tot een volstrekt uniforme opvatting
heeft de discussie echter niet geleid. In hoofdstuk 3 volgt een weergave.
Hoofdstuk 3
3.1) De behoefte aan de iustum pretium‐leer of de rechtsfiguur laesio enormis in het Nederlandse
recht
‘… Daardoor zijn ook ettelijken onder de kooplieden ontwaakt en tot het besef gekomen, dat onder
hun handel menige booze kneep en schadelijke geldmakerij gebruikelijk is…’ 37
Gedurende de tweede helft van de 20‐e eeuw hebben vóór‐ en tegenstanders van de invoering van
de iustum pretium‐leer de pen gevoerd en in soms felle bewoordingen hun standpunt uitgedragen.
In deze periode is ook het NBW in Nederland ingevoerd, waarbinnen o.a. een grotere plaats is
ingeruimd voor de redelijkheid en billijkheid, consumentenbescherming en evenredigheid. Nieuw is
ook het wilsgebrek misbruik van omstandigheden. Juist in het kader van dat gewijzigde Nederlandse
recht en daarbinnen in het bijzonder het verbintenissenrecht, kan de vraag gesteld worden of wel
behoefte bestaat aan de iustum pretium‐leer of de rechtsfiguur laesio enormis. Een weerslag van
deze discussie, die overigens nog niet is verstomd, volgt hieronder.
3.2) Indeling gebruikte argumenten (in de discussie over de plaats van de iustum pretium‐leer binnen
het Nederlandse recht)
35 Hesselink 2004, p. 72
36 Hesselink 2004, p. 77
37 Luther 1524, p. 5
16