TRAUMATOLOGIE – K12A-04 - UZ Gent

Departement Verpleging
TRAUMATOLOGIE – K12A-04
DV/DEF/DEF/200201676TRAUMATOLOGIE/lec - 30/07/2008 1

4. VOORSTELLING VAN DE DIENST
4.1. Inleiding
TRAUMATOLOGIE – K12A-04
Met deze brochure willen we jou als student wegwijs maken op de afdeling zodat je stage vlot kan
verlopen.
Op je eerste stagedag zal de hoofdverpleegkundige of zijn vervanger je rondleiden op de afdeling en
wat algemene informatie geven omtrent de werking en de verwachtingen die we in jou stellen.
Tijdens de eerste dag worden er ook afspraken gemaakt omtrent de uurregeling (elke student werkt in
vroegdiensten en enkele late diensten). Op aanvraag van de student kunnen er ook nachtdiensten
worden gedaan.
Indien je vragen hebt en/of specifieke verwachtingen kan je ze stellen van bij de aanvang van je stage.
Hoofdverpleegkundige : Charlotte Accoe
4.2. Specifieke kenmerken
De afdeling Traumatologie is een acute chirurgische verpleegeenheid met een hoge turn-over.
De gemiddelde verblijfsduur is ongeveer 8 dagen.
Ongeveer 30 % van de patiënten zijn spoedopnames.
Traumatologie is een orthopedische verpleegeenheid waar voornamelijk patiënten worden behandeld
en verzorgd na een ongeval met letsels ter hoogte van het locomotorisch stelsel (bot, gewrichten,
pezen, spieren).
De afdeling telt 31 bedden verdeelt over 18 kamers (1- en 2 personenkamers).
4.3. Informatiemogelijkheden
Voor patiënteninformatie kan je terecht in het EPD (elektronisch patiëntendossier) en/of bij de
verantwoordelijke verpleegkundige. Ook de artsen en de kinesisten zullen op jouw initiatief gerust wat
tijd maken voor het beantwoorden van je vragen.
De informatiemappen staan gegroepeerd in het staflokaal. Hierin vind je verschillende handleidingen en
de gangbare procedures en richtlijnen omtrent de patiëntenzorg. Ook op Intranet is veel informatie
terug te vinden.
Vind je nog niet wat je zoekt, vraag het gerust aan de verpleegkundige of hoofdverpleegkundige. Zij
kunnen je steeds verder helpen.
DV/DEF/DEF/200201676TRAUMATOLOGIE/lec - 30/07/2008 2

5. VERPLEEGKUNDIGE ORGANISATIE
5.1 Patiëntentoewijzing:
De verpleegkundigen werken in 3 shiften :
- vroegdienst : 06u45 - 14u45
- avonddienst : 14u15 - 22u15
- nachtdienst : 22u00 - 07u00
In de werkverdeling krijgt elke verpleegkundige, per shift, een aantal patiënten toegewezen. Deze
verpleegkundige is verantwoordelijk voor het gehele zorgproces bij de hem/haar toegewezen patiënten.
De patiënten worden toegewezen per zone (= aantal aanéénsluitende kamers). Deze zoneverdeling
vind je ook terug in de dossiermappen, de zorgwagens en de verpleegpost.
Elke student verpleegkunde wordt tijdens de stage-uren toegewezen aan een verpleegkundige. Je
werkt dus in principe steeds samen en onder toezicht van deze verpleegkundige. Vooraf afspreken en
intensief communiceren met elkaar tijdens de hele stageduur zijn de basis voor een goede
samenwerking, een leerrijke ervaring en vooral een veilige zorgverlening.
Deze verpleegkundige zal je ook mondeling én schriftelijk feedback geven. Aan de studenten wordt
gevraagd eerst hun zelfreflectie te noteren en nadien hun feedbackfiche aan te bieden aan de
verpleegkundige ter aanvulling.
De patiëntenoverdracht tussen de shiften gebeurt aan de hand van het verpleegkundig dossier. Zowel
bij de aanvang als bij het einde van je shift wordt er van je verwacht dat je deze overdracht actief
bijwoont. De afspraken voor het beantwoorden van de beloproepen tijdens de overdracht gelden dan
ook voor de studenten.
Afspraak:
Elke verpleegkundige of student van de dienstverlatende shift beantwoordt de beloproepen van de
hem/haar toegewezen patiënten. Indien deze juist bezig is met de overdracht is het de
verpleegkundige of student van de overige zones die de oproep beantwoordt.
DV/DEF/DEF/200201676TRAUMATOLOGIE/lec - 30/07/2008 3

5.2 Schematisch en chronologisch overzicht van de activiteiten:
Vroegdienst:
- Patiëntenoverdracht
- Planning van onderzoeken en preoperatieve activiteiten
- Patiëntenronde: inkijken van het verpleegkundig dossier (EPD) aan het bed van de patiënt + waar
nodig parameters nemen en medicatie verdelen.
- Op - en afdienen van het ontbijt
- Toedienen van algemene en verpleegtechnische zorgen en rapportage in het EPD
- Patiënten naar het operatiekwartier brengen en/of afhalen van de PACU
- Zaalronde met de artsen
- Evaluatie en aanpassen van het zorgenplan
- Logistieke activiteiten: kamers opruimen, reinigen materiaal, opruimen linnenwagens, aanvullen
zorgwagens,…
- Op - en afdienen van het middagmaal
- Patiëntenoverdracht naar de avondverpleegkundigen
Tijdens de vroegdienst zijn er 2 pauzes. De koffiepauze (15 minuten) omstreeks 10u30, de lunchpauze
(30 minuten) na het opdienen van het middagmaal (tussen 12u30 en 13u30). Aan de studenten wordt
gevraagd om net als de verpleegkundigen in 2 shiften te gaan lunchen. De studenten kunnen naar de
cafetaria (0K12) of het restaurant (14K12) gaan tijdens de lunchpauze. Overleg steeds met de
verpleegkundige waar je aan toegewezen bent wanneer je je pauzes neemt!
Late dienst:
- patiëntenoverdracht
- Patiëntenronde: inkijken van het verpleegkundig dossier (EPD) aan het bed van de patiënt + waar
nodig parameters nemen en medicatie verdelen.
- Patiënten naar het operatiekwartier brengen en/of afhalen van de PACU
- Namiddagverzorging
- Op - en afdienen avondmaal
- Logistieke activiteiten: kamers opruimen, reinigen materiaal, opruimen linnenwagens, aanvullen
zorgwagens,…
- Avondronde: parameters nemen, medicatie geven, patiënten installeren voor de nacht
- Evaluatie en aanpassen van het zorgenplan
- Patiëntenoverdracht naar de nachtverpleegkundigen
Tijdens de late dienst is er 1 pauze van 30 minuten te nemen tussen 18 en 19 uur.
DV/DEF/DEF/200201676TRAUMATOLOGIE/lec - 30/07/2008 4

6. VERPLEEGKUNDIG PATIENTENPROFIEL
De patiënten op de afdeling Traumatologie kenmerken zich door de volgende punten :
- de leeftijd kan sterk variëren: veel patiënten > 60 jaar (heupfractuur, schouderfractuur,
rugletsels,…) maar ook veel jongere patiënten (verkeersongeval, sportongeval, arbeidsongeval)
- hoge ADL afhankelijkheid:
Hygiënische zorgen: ongeveer 80 % van de patiënten moet geholpen worden bij hun
dagelijkse verzorging.
Voeding : ongeveer 85 % heeft hulp nodig bij hun voeding.
Uitscheiding : idem
Mobiliteit : 90 % heeft hulp nodig om zich te verplaatsen.
- bijna alle patiënten ondergaan een heelkundige ingreep.
Alhoewel de meeste patiënten nog steeds behoren tot de "actieve bevolking" zien we de laatste jaren
een duidelijke toename van het aantal (hoog-)bejaarde patiënten. Deze patiëntengroep hebben naast
hun traumatische aandoening frequent ook geriatrische problemen die een specifieke behandeling en
verzorging vereisen.
7. SPECIFIEKE VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN
Opvang van de patiënten en familie na acute opname.
Voorbereiding van de patiënt op operatie.
Nazorg en observatie van geopereerde patiënten.
Decubitus- en flebitispreventie bij mobiliteitsbeperking.
Observatie en verzorging van patiënten met tractie, fixaties en/of gipsverbanden.
Opstellen en uitvoeren van zorgplannen in functie van revalidatie.
Begeleiden van patiënten met een (tijdelijke) functionele handicap.
Wondverzorging.
Voorbereiding op ontslag in functie van nog aanwezige handicaps.
DV/DEF/DEF/200201676TRAUMATOLOGIE/lec - 30/07/2008 5

8. SPECIFIEKE ZORGEN
8.1. Begeleiding van de patiënt
Vele traumapatiënten worden geconfronteerd met een abrupt afbreken van hun dagelijkse bezigheden
zonder zichzelf, hun familie en de werkkring daar te kunnen op voorbereiden. De individuele reacties
hierop zijn uiteraard zeer verschillend. Het is noodzakelijk dat de verpleegkundige erop attent is dat het
gedrag van de patiënt hierdoor sterk kan beïnvloed worden.
Op basis van een functioneel anamneseverslag waarin zowel de patiënt als de familie hun inbreng
hebben gehad, kunnen afspraken worden gemaakt over de wijze waarop we de patiënt het best
kunnen helpen in het verwerkingsproces van zijn trauma.
Algemeen :
- de patiënt ruimte geven om zijn zorgen te uiten.
- de patiënt zo volledig mogelijk informeren (in samenspraak met de arts).
- indien nodig, andere hulpverleners inschakelen (vb. sociale dienst, psycholoog, ergotherapeut,
kinesist, pastoor, ....).
- de patiënt actief betrekken bij zijn behandeling en verzorging.
8.2. Preoperatieve zorgen
De inhoud van de preoperatieve zorgen zijn afhankelijk van de toestand van de patiënt en van de
geplande ingreep.
Naast de medische check-up (anamnese, een bloedonderzoek, een RX thorax en een cardiogram) is
dit voornamelijk de voorbereiding van de operatiestreek en de voorbereiding op de anesthesie. Kort
vóór de ingreep wordt de afdeling telefonisch verwittigd door het operatiekwartier. De patiënt wordt
gepremediceerd aan de hand van de premedicatiefiche en zijn parameters worden ingevuld in het
EPD. De preoperatieve checklist wordt overlopen en samen met een logistieke hulp van de
operatiezaal wordt de patiënt door de verantwoordelijke verpleegkundige naar het operatiekwartier
gebracht (1K12/C).
8.3. Postoperatieve zorgen
In de postoperatieve fase worden naast de uitvoering van de medische instructies (medicatie - houding
- wondzorg - voeding - mobiliteit - specifieke observaties) de vitale parameters gecontroleerd. De
frequentie hangt af van de algemene toestand van de patiënt. Een goede observatie van fysische
parameters (koorts, pijn, huidskleur, bewustzijn, evolutie wonde) is hier dan ook noodzakelijk.
De verpleegkundige informeert zich steeds voldoende (via het EPD) omtrent de specifieke
postoperatieve instructies alvorens hij een patiënt verzorgt.
DV/DEF/DEF/200201676TRAUMATOLOGIE/lec - 30/07/2008 6

8.4. Zorg aan tracties, fixaties en gipsverbanden
Gipsverbanden :
observatie logesyndroom
observatie decubitus
Aangezien gipsverbanden in principe niet mogen verwijderd worden, zal de observatie afhankelijk zijn
van niet-visuele parameters zoals pijn, tintelingen, koudegevoel en van de observatie van de streek
juist buiten het gipsverband.
Preventie : hoogstand, koude kompressen, juiste techniek bij het ingipsen.
Tracties :
- Kirschnertractie (meestal op Atelle van Braun voor tractie op de femur)
- Vincke tractie (patiënten in cirkelbed voor tractie op de cervicale wervelzuil).
- botjestractie (aan de enkel bij breuk van de femurkop of heupluxatie, doel : analgetisch).
observatie efficiëntie van de tractie.
zorg aan de fixatieplaatsen (preventie infectie)
Fixaties :
- externe fixator (verschillende soorten).
observatie en verzorging insteekplaatsen.
preventie decubitus en/of kwetsuren door het fixatiemateriaal.
8.5. Zelfzorg
Bij de traumapatiënt hechten we bijzondere aandacht aan de zelfzorg van de patiënt bij het opstellen
en updaten van het verpleegplan.
De zelfzorg wordt bepaald door de medische instructies wat betreft mobiliteit en houding en de
resterende mogelijkheden van de patiënt om in zijn ADL-behoeften te voorzien.
Het stimuleren van de zelfzorg is frequent een tijdrovende bezigheid voor de verpleegkundigen. Voor
de patiënt betekent dit echter:
- een sneller aanvaarden van zijn tijdelijke of blijvende handicap.
- een betere preventie tegen complicaties ten gevolge van immobilisatie.
- een positiever zelfbeeld door verminderde afhankelijkheid.
- een snellere revalidatie.
DV/DEF/DEF/200201676TRAUMATOLOGIE/lec - 30/07/2008 7

8.6. Wondverzorging
Op Traumatologie neemt de wondverzorging vanzelfsprekend een grote plaats in bij de
verpleegkundige technieken.
De wijze waarop de wonden worden verzorgd, wordt bepaald in nauwe samenwerking met de zaalarts.
De zaalarts rekent hier op exacte informatie van de verpleegkundigen wat betreft de evolutie van het
wondgenezingsproces.
Bij de wondverzorging neemt de preventie van wondinfecties een belangrijke plaats in. Naast de
algemene hygiënische principes (handhygiëne !!!) kent de verpleegkundige de specifieke instructies bij
geïnfecteerde wonden. Voor nadere uitleg is er een procedureboek voorzien (gele kaft in de infokast).
8.7. Voorbereiding op ontslag
Bij het ontslag is de zelfredzaamheid van de patiënt een belangrijke parameter (zie zelfzorg). De
verpleegkundige gaat in functie van die zelfzorg en de thuissituatie (anamnese!) na of de patiënt
verdere hulp nodig heeft thuis. Indien nodig wordt de sociale dienst verwittigd om verdere afspraken te
maken.
9. VERWACHTINGEN NAAR DE STUDENT:
9.1 Algemeen:
Van de studenten wordt verwacht dat ze opkomen voor het eigen leerproces. Dit uit zich onder andere
in:
- het bespreken van de leerdoelen met de hoofdverpleegkundige en de verpleegkundigen. Indien je
je leerdoelen met de hoofdverpleegkundige wenst te bespreken maak je een afspraak met Mevr.
Accoe tijdens de eerste stageweek.
- het zelf zoeken en vragen naar leer- en oefenmomenten.
- het toepassen van zelfreflectie en het spontaan aanbieden van de feedbackfiche aan de
verpleegkundige na de verzorging.
- het hanteren van een kritische ingesteldheid ten opzichte van de ervaringen en het bespreken
ervan met de verpleegkundigen.
9.2 Patiëntentoewijzing aan studenten:
Indien je dit wenst kan je gedurende het hele 3 de jaar ervaringen opdoen met patiëntentoewijzing.
Samen met Mevr. Accoe kan je vooraf de voorwaarden en de mogelijkheden nagaan.
DV/DEF/DEF/200201676TRAUMATOLOGIE/lec - 30/07/2008 8

9.3 Samenwerking met de verpleegkundigen:
Zoals reeds hoger werd vermeld vinden we het belangrijk dat je iets leert tijdens je stage. Je
doelstellingen liggen dus ook prioritair bij ons en we zullen al het mogelijke doen om ze samen met jou
te bereiken. Tevens vinden we het belangrijk dat je stage een aangename tijd voor je wordt waarop je
met de beste herinneringen zal terugdenken in je latere carrière. Dit kan enkel indien beide partijen
een constructieve en respectvolle houding aannemen en in een open en continue dialoog
samenwerken.
In praktijk betekent dit:
- respect opbrengen voor gangbare gebruiken en afspraken op de afdeling
- zich samen met de verpleegkundige verantwoordelijk voelen voor het gehele zorgproces bij de
toegewezen patiënten en voor de goede werking van de gehele afdeling
- bij onduidelijke instructies of verwachtingen bijkomende informatie vragen
- je eigen grenzen van kennis en vaardigheden kennen. Indien nodig vraag je dus begeleiding.
- Eventuele (al dan niet vermeende) fouten of vergissingen onmiddellijk melden aan de
verpleegkundige
- Steeds vooraf overleggen omtrent het te vervullen takenpakket met de verantwoordelijke
verpleegkundige en nogmaals indien je een taak mbt. de medische behandeling van de patiënt
uitvoert.
- belangrijke patiënteninformatie met elkaar uitwisselen
- ook denken aan de continuïteit over de shiften heen. Met andere woorden het verpleegkundig
dossier gebruiken zoals het hoort
- blijven spreken ook als de samenwerking eens minder vlot verloopt. Een conflict of
woordenwisseling is de aanloop tot een verbeterde samenwerking!
TOT BINNENKORT
Het team van de afdeling Traumatologie.
DV/DEF/DEF/200201676TRAUMATOLOGIE/lec - 30/07/2008 9