Telers prijzen arbeidsgemak Mucsuma RZ Resima RZ past prima in ...

a s s i c a d e c e m b e r 2010
Telers prijzen arbeidsgemak Mucsuma RZ
Resima RZ past prima in biologische en gangbare bedrijfsvoering
Stabilis RZ tart extreme weersomstandigheden

2
Inhoud
Groentekwekerij Ursem-Zuurbier uit Heerhugowaard:
“Volgend jaar 250 hectare Storema RZ!” ..................... 3
Mts Koning uit Lambertschaag:
“Arbeidsgemak Mucsuma RZ voor ons
het belangrijkst” ............................................................. 4
Familie Haghedooren uit Vlamertinge, belgië:
“Storema RZ en Resima RZ zijn top” ........................... 5
Klaas Vijn uit Opperdoes:
“Zelden zo’n mooi soort als Redma RZ gehad” ........ 5
Arjen Kroon uit Oudkarspel:
“de kleur van Resima RZ geeft mij een goed gevoel” ..... 6
edwin de Geus uit Warmhuizen:
“Met Resima RZ veel markten te bedienen” ............... 7
Albert bartelen uit Oud Gastel:
“Gezonde Futurima RZ geeft hoge opbrengst” ............ 8
Overzicht Rijk Zwaan sluitkoolrassen ..........................9
Groeidagen sluitkool serieus nemen ...........................10
chris Poelen uit Groesbeek:
“Sonsma RZ en Tourima RZ passen
prima in teeltplanning” ................................................ 11
dennis de Wit uit Hoogkarspel:
“Stabilis RZ veelbelovend voor zomer” ...................... 12
Maatschap Willeboer uit Kruiningen:
“Stabilis RZ blijft gezond” ........................................... 12
Jos Stevens uit Oppuurs, belgië:
“Stabilis RZ past gemakkelijk in de kist” .................... 13
Kris Muyshondt uit Puurs, belgië:
“Warm weer deert Stabilis RZ niet” ............................ 13
Stabilis RZ: arbeidsgemak in de zomer ..................... 13
Jan Jong uit Andijk:
“dexter RZ is een bloid koôltje” ...................................14
Mts Laan uit Andijk:
“Volgend jaar verder met dexter RZ” ..........................14
Paul en Lieven Vancayzeele uit Watou, belgië:
“dexter RZ blinkt uit in uniformiteit
en arbeidsgemak” ........................................................... 15
Nog niet te laat voor voorjaarsrassen ............................ 15
bloemkool beregenen: waarom, wanneer, hoeveel? .....16
einde tijdperk plantenkweker Joh. Kaan ....................17
Poolse markt; kans of bedreiging? ................................18
colofon, adressen en telefoonnummers ......................19
Kortom ........................................................................... 20
brassica | deceMbeR 2010
Uitgelicht
Kool is kool?
‘Kool is kool’. Dit horen we nog wel eens als we
met onze ketenpartners in gesprek zijn. Voor ons
is dit een mooie aanleiding om de discussie aan
te gaan.
de onwetendheid met betrekking tot kool speelt ook
bij de consument. die heeft zelf geen idee hoeveel kool
hij eigenlijk eet. Grote volumes verdwijnen ’anoniem’
in de nasi- en bamipaketten, roerbakmixen, diepvriesproducten
en voorverpakte en versneden producten.
Achter dit gemak schuilen de inspanningen van
onze veredelaars, die werken aan onder meer smaak
en kleurvastheid van het versneden product. Met deze
eigenschappen heeft onze rodekool Futurima RZ
inmiddels een goede naam opgebouwd. Het verwerkte
product blijft na versnijden een mooie, donkere kleur
houden en heeft een uitstekende, iets zoetere smaak.
dat dit ras een goede positie heeft verworven,
zit zeker niet alleen in de opbrengst per hectare.
Toepassingsmogelijkheden en smaak verdienen
en krijgen bij ons de aandacht, zo kunnen we de
consument een belangrijke meerwaarde bieden.
Zoetere kool voor rauwkostsalades of groene
bloemkoolroosjes in combinatie met witte. Het
doel is producten te veredelen die interessant zijn
voor versmarkt én conveniencemarkt. Producten
waar we vraag naar kunnen creëren.
Vooruitkijken, niet stilzitten en samen zoeken naar
verbeterde, marktconforme rassen. dat is het devies.
Want er is meer dan kostprijs alleen.
Maarten van der Leeden
Accountmanager Trade & Retail Rijk Zwaan Nederland
Groentekwekerij Ursem-Zuurbier
uit Heerhugowaard:
“Volgend jaar
250 hectare
Storema RZ!”
Volgens Dolf Ursem (rechts) en Niels Zuurbier komt
Storema RZ altijd als beste uit de langste bewaring.
Dolf Ursem is met zijn vader en Niels Zuurbier één van de firmanten van Groentekwekerij
Ursem-Zuurbier in het Noord-Hollandse Heerhugowaard. Storema RZ beslaat de helft van
de oppervlakte wittekool op het bedrijf en dat gaat al jaren bijzonder goed.
behalve 13 hectare witte- en rodekool
voor de bewaring, teelt de firma
Ursem-Zuurbier 105 hectare ijsbergsla
en 33 hectare spitskool (voor het
grootste deel voor cA bewaring).
Rond het bedrijf ligt 19 hectare eigen
land, voor het overige wordt land al
naar gelang het gebruik bijgehuurd.
Zo telen ze in het voorjaar en in de
herfst de ijsbergsla op zandgrond,
terwijl ze voor de bewaarkool juist het
liefst kiezen voor zware klei.
Nog niet vloeibaar
Voor de stikstofbemesting maakt
dolf Ursem standaard gebruik van
kalkammonsalpeter. Meestal start hij
met een gift van 900 kilo KAS per
hectare en als het nodig is wordt er later
nog een bijbemesting gegeven. “We
volgen de ontwikkelingen met vloeibare
meststoffen wel, maar voorlopig zit daar
voor de bewaarkool geen meerwaarde in”,
aldus dolf, die eraan toevoegt dat ze één
jaar gewerkt hebben met een vloeibare
mest. Voor de spitskool kiest hij juist
bewust voor entec.
Registratie bij oogst
doordat het bedrijf zo veel spitskool
voor de bewaring teelt, wordt de witte
bewaarkool later geplant. dit jaar werd
Storema eind mei geplant op 50 x 45
centimeter (45.000 planten per hectare).
“de spitskool wordt meestal eerder de
cel ingereden. daarom planten we
Storema bewust wat later zodat ze niet
overrijp naar binnen gaan.” de helft
van Storema is dit jaar begin oktober
geoogst en de rest in de eerste week van
november. “de oogst is een belangrijk
moment en daarom leggen we een
aantal dingen vast. elke box wordt
gelabeld. daarop staan onder andere
vermeld: rasnaam, oogstdatum,
weersomstandigheden tijdens de oogst,
sortering en kwaliteit. We doen dit al
een paar jaar en op deze manier krijgen
we onze eigen database. Steekproefsgewijs
zetten we er ook de naam van
de oogstploeg bij. Op die manier
proberen we het personeel te motiveren
om stootplekken bij het inleggen te
voorkomen.”
Voor de cA bewaring van de spitskool
is op het bedrijf koelcapaciteit voor
1.230 boxen. Op dit moment wordt
een uitbreiding van nog eens 1.100
boxen gerealiseerd. Op het bedrijf worden
verder nog 350 koolboxen in een normale
mechanische koelcel bewaard. de rest van
de benodigde koeling voor de witte en
rode bewaarkool wordt bijgehuurd.
Beste bewaarbaar
Van de sluitkool bestaat 9 hectare uit
wittekool, de rest is rood. Storema
neemt de helft in van die oppervlakte
wittekool en wordt al een aantal jaren
geteeld op het bedrijf. Volgens dolf
Ursem springt Storema er altijd uit.
“Storema komt er in de langste
bewaring altijd als beste uit en het ras
oogst en schoont gemakkelijk, dat zijn
voor ons belangrijke criteria.”
Afgelopen seizoen probeerde hij al in
juni zaad van Storema vast te leggen
voor komend seizoen. dolf: “Zet maar
boven het artikel: “Volgend jaar 250
hectare Storema”, dan wordt het in
ieder geval gelezen!”
brassica | deceMbeR 2010
3

Mts Koning uit Lambertschaag:
“Arbeidsgemak
Mucsuma RZ
voor ons
het belangrijkst”
André Koning: een wittekool moet makkelijk schonen,
sterk tegen trips zijn en een goede gezondheid hebben.
De maatschap Koning uit Lambertschaag bestaat uit de broers André en
Peter Koning. Op hun bedrijf van 35 hectare telen zij 8 hectare sluitkool.
Hiervan is een kwart rodekool, de rest is wit. Daarvan voldoen Mucsuma RZ
en Storema RZ ruimschoots aan de Koningeisen.
de gebroeders Koning telen naast
sluitkool nog 13 hectare tarwe, 9 hectare
aardappelen (hoofdzakelijk pootgoed),
3 hectare uien en 1,5 hectare tulpen.
Ze zitten met hun huiskavel op land dat
ze zes jaar geleden verkregen hebben na
een ruilverkaveling. Het oude grasland
waar ze nu op telen is met 20 procent
afslibbaarheid en een humusgehalte van
maar liefst 5 à 6 procent zeer groeikrachtig.
Vóór het ploegen van de huidige teelt is
er rundveedrijfmest op het land gebracht.
Na een analyse wordt later met kalkammonsalpeter
de stikstof nog aangevuld
tot een niveau van omgerekend 150 kilo
N per hectare. dat blijkt ruimschoots
voldoende te zijn, want de gebroeders
Koning halen topopbrengsten. dat komt
mede doordat ze in staat zijn op hun
bedrijf 1:4 te telen. Vanwege de groeikracht
van het land wordt expres wat later
geplant dan in de buurt gebruikelijk is.
Keuze valt op Mucsuma
bij een plantafstand van 50 x 52
centimeter (ruim 38.000 planten per
hectare) en een plantdatum van 22 mei
is Mucsuma dit jaar gekozen in plaats
van het concurrentras dat na vorig
seizoen was afgevallen vanwege de
tripsgevoeligheid. André Koning:
“Via Rijk Zwaan hadden we drie jaar
geleden een koolbox Mucsuma gekregen
om bij ons zelf in de bewaring te zetten.
dat gaf ons vertrouwen, want de kool
bleek perfect te schonen.” Vorig jaar
werd voor het eerst begonnen met 8.000
planten en dit jaar staat er ruim een hectare.
bij de oogst op 22 oktober stond er een
zeer gezond gewas dat gemakkelijk oogstte
en kool van gemiddeld 3,5 kilo gaf.
Pakket van eisen
de gebroeders Koning stellen een aantal
eisen aan een ras. Op de allereerste plaats
is dat het schoningsgemak. Ondanks dat
ze beschikken over twee blazers, gebruiken
ze die liever niet en werken ze het liefst
met het mes. een tweede eis is de sterkte
tegen trips. Op de derde plaats komt de
gezondheid van de kool in het algemeen.
Aan alle drie de punten voldoet
Mucsuma ruimschoots. Het streven is
de teelt van 36-ers (kool van bijna 3
kilo), maar door het groeizame seizoen
zitten er dit jaar ook veel 7/8-en in de
sortering (kool van tussen de 3 en 3,5
kilo). Het planten wordt met een drierijige
Tex plantmachine gedaan. Per dag kan
1,5 hectare worden geplant. Het oogstwerk
gebeurt met een oogstbandje en twee
snijders. Op de wagen staat een lader en
de vierde man zorgt voor aan- en afvoer
van de koolboxen.
Afzet
een deel van de wittekool kon dit
jaar direct van het veld en los in
dozen verkocht worden voor export
naar Polen. 540 boxen gaan het koelhuis
in en er wordt nog ongeveer 100 ton
vóór nieuwjaarsdag afgezet vanuit de
schuur. de laatste kool werd altijd
verkocht vóór het bollenkoppen,
begin mei, maar de laatste jaren is het
steeds vaker half juni voordat de laatste
kool het koelhuis heeft verlaten. dus
ook daarom zijn Mucsuma en Storema
hier op hun plaats.
Familie Haghedooren uit Vlamertinge, België:
“Storema RZ en
Resima RZ zijn top”
“We telen enkel bewaarkolen, zowel in de witte- als in de rodekool”,
meldt Johnny Haghedooren uit Vlamertinge. Daarom heeft hij bepaalde
verwachtingen van een ras. Storema RZ en Resima RZ beantwoorden
daar volgens hem prima aan.
Johnny Haghedooren en zijn familie
uit Vlamertinge telen bloemkool en
spruiten voor de verwerkende industrie.
daarnaast telen ze rode- en wittekool
voor de lange bewaring en andijvie en sla
voor de versnijderij. Zoon christof werkt
sinds dit jaar volop mee in het bedrijf.
Met het wittekoolras Storema heeft
Haghedooren nu drie jaar goede
ervaringen. “dit ras snijdt zacht uit en is
gemakkelijk te schonen. Storema is heel
goed in de lange bewaring. Het ras is
gezond en blijft lang groen, zelfs tot half
juni behoudt hij zijn goede kleur”, aldus
de Vlaamse koolteler. Ook op het veld
“Zelden zo’n mooi soort als
Redma RZ gehad”
Klaas Vijn uit Opperdoes werkt samen met zijn vader op een bedrijf met
zo’n 5 hectare vroege aardappels (Opperdoezer Rondes) en 10 hectare
sluitkool. Daarvan is 4 hectare rodekool. “Ik ben een echte rodekoolman,
ik vind dat een mooi product.”
Vader Vijn is inmiddels 81 en helpt
nog steeds mee met het inpakken
in de oogstwagen. Klaas snijdt en
legt de kool op de oogstband. “Vorig
jaar kon m’n vader ze nog 9 hoog
wegzetten, maar dat lukt nu niet meer,
maar ik ben blij dat hij me nog steeds
helpt.” In de toekomst zullen zijn
dochters en wat los personeel meer
gaan bijspringen. bewaren doet hij
in principe niet. “Alles gaat zo weg
van het land.”
Klaas Vijn uit Opperdoes:
bewijst Storema zijn kwaliteiten:
”Storema is minstens even sterk op trips
als mijn standaardras. daarnaast geeft
Storema een goede sortering. Vroeger
teelden we naar grote zessen, maar we
merken dat de markt eerder verschuift
naar kleine zessen, ook in de rodekool.”
Goede sortering
dit jaar teelde de familie Haghedooren
voor de eerste keer de rodekool Resima.
“We hebben hiervoor gekozen omdat dit
ras heel lang bewaarbaar zou zijn.
en tot nu is dat goed bevallen: goede
sortering, prima uniformiteit en een
Vroege rodekool
dit jaar had Klaas Vijn op 18 april voor het
eerst 30.000 stuks Redma RZ als vroegste
rodekool geplant. Andere rassen die hij
voorgaande jaren had geteeld voldeden
uiteindelijk niet omdat hij er op de lichte
stukken grond tabaksblad in kreeg. Maar
met Redma ging het dit jaar uitstekend.
Op een afstand van 50 x 41 centimeter
(bijna 49.000 planten per hectare) en een
bemesting van 220 kilo zuivere stikstof
per hectare startte de oogst in week 29.
sterke waslaag, het ziet er goed uit.
Ook hier gaan we eerder naar ‘kleine
zessen’. daarom plantten we dit jaar
alle rodekool op 50 x 50 centimeter.”
Haghedooren had ook een partij wittekool
op 50 x 50 centimeter en dat ging
eveneens heel goed. daarom wil hij
volgend jaar nog meer met deze afstand
gaan werken want dit heeft zo zijn
voordelen: een betere benutting van de
percelen en de voeding, met als resultaat
een uniformer product. “de sortering is
strakker, hele grote kool hebben we niet
meer. dat betekent dat de koelruimte
efficiënter wordt benut.”
Toen hij de eerste kool van rond de 1,25
kilo sneed, waren de prijzen goed (tussen
30 en 35 cent). de laatste gingen begin
augustus weg als 2,5 kilokool. Uiteindelijk
heeft hij maar één keer beregend, eind juni.
Het was toen erg warm en de kool groeide
niet goed door. “Als ik een keer extra had
beregend, had de oogst nog een week
vroeger kunnen zijn”, zegt Klaas Vijn. “Ik
heb nog nooit zo’n mooi soort gehad voor
vroege rodekool!” Ook de handel was
tevreden met de kwaliteit van Redma.
4 brassica | deceMbeR 2010
brassica | deceMbeR 2010 5

Arjen Kroon uit Oudkarspel:
“De kleur van
Resima RZ geeft mij
een goed gevoel”
Rijker land door biologische teelt.
Arjen Kroon uit Oudkarspel is met zijn gangbare bedrijf tussen 2000 en 2004 omgeschakeld naar
een biologisch bedrijf. Op een totale oppervlakte van 40 hectare, teelt hij 18 hectare sluitkool.
Daarvan is een derde rodekool en de rest wit. De kool wordt geteeld op kleigrond van 23 tot 40
procent afslibbaar.
Naast sluitkool teelt Kroon nog
consumptieaardappelen, winterpeen,
gras en luzerne. Hij doet dit werk
samen met zijn echtgenote dorothea
en zijn vaste werknemer Frank.
Vanaf eind september tot eind
november is er een groep van vijf
Poolse arbeiders bij de oogst.
Leerschool voor later
de overgang naar een biologisch
bedrijf vindt zijn oorsprong eigenlijk
al in de jaren 70 en 80 van de vorige
eeuw. de oostkant van Langedijk
bleef toen buiten de verkaveling.
door een teruglopende belangstelling
voor de tuinbouw kwamen er eilandjes
braak te liggen. Na een aantal jaren
ploegde Kroon een aantal van deze
braakeilandjes en ging er kool op
telen. de teelt op deze percelen had
aanzienlijk minder last van ziekten
dan de eilandjes die niet braak
hadden gelegen. Tot 1988 heeft hij
hier geteeld, maar later heeft hij
hieraan nog regelmatig teruggedacht
en hem het inzicht gebracht hoe
belangrijk vruchtwisseling is.
Rijker land
de bemesting op een biologisch
bedrijf verloopt heel anders dan op
een gangbaar bedrijf. Zo wordt er
voornamelijk gewerkt met dierlijke
mest afkomstig van biologische boeren.
Voor de sturing wordt gebruikgemaakt
van condit korrels (restproduct op
basis van melkwei op een drager van
zaagsel en tarwestro, met toevoeging
van een poreus mineraal). Verder
hamert Kroon op het belang van
luzerne in zijn bouwplan: “Het land
is er enorm van opgeknapt, het
bodemleven is sterk verbeterd, het
stikstofniveau is omhooggegaan
en ik heb duidelijk minder last van
rotstrukken. Kortom: ik heb veel rijker
land gekregen.” Toch erkent Kroon
wel dat het bijsturen, zoals gangbare
telers met kunstmest kunnen doen,
voor biotelers een stuk lastiger is.
In het algemeen geldt wel dat een
gezond groeiend gewas veel minder
ziekten heeft. Ook het evenwicht
door de aanwezigheid van natuurlijke
vijanden en de rassenkeuze helpen bij
een zo gezond mogelijke teelt.
Sterke punten
Kroon teelt al een paar jaar Futurima RZ
die hij soms tot mei bewaart. Voor zijn
afnemers (verwerkende industrie en
snijderijen) was hij nog op zoek naar
een bewaarras met dezelfde goede
eigenschappen (inwendige kleur en
smaak) als Futurima. Zijn keuze
viel op Resima RZ. dit jaar plantte hij
2,5 hectare van dit ras op 23 mei en
een plantafstand van 60 x 45 centimeter
(37.000 planten per hectare). de structuur
van het veld was dit jaar niet optimaal.
desondanks zijn de meeste kolen nog
rond de 3 kilo per stuk geworden, maar
op sommige plekken staan wat meer
kilokooltjes. Toch maakt Kroon daar
geen punt van, omdat hij ook afnemers
heeft in dat segment. Sterke punten van
Resima zijn volgens Kroon de enorm
mooie kleur, zowel in- als uitwendig en
de goede waslaag. Ook spreekt het model
van de kool hem erg aan.
Edwin de Geus uit Warmenhuizen:
“Met Resima RZ veel
markten te bedienen”
Goed geschikt voor nauwe plantafstanden.
Een gespecialiseerd koolteler. Dat is Edwin de Geus uit Warmenhuizen. Hij teelt uitsluitend
sluitkool en dan alleen kleine maten. Deze vinden hun weg naar de supermarkten in Nederland,
maar er is ook export, onder andere naar Italië. Het bedrijf won in 2007 de ‘Goudbal’, de prijs
voor de beste koolteler van Nederland.
edwin de Geus teelt 54 hectare sluitkool,
waarvan 45 procent rodekool en de rest
wit. Hij runt het bedrijf alleen en werkt
met een vaste groep Poolse werknemers.
Vader Jan (68) springt af en toe nog bij
met kopeggen en wagens wisselen tijdens
de oogst. de Geus heeft koelcapaciteit
voor 2.300 boxen, dat komt overeen met
30 hectare. Alle kool wordt sinds 2009
via het bemiddelingsbureau Tuindersbelang
afgezet. de Geus beschikt over
12 hectare eigen land, dat rondom het
bedrijf ligt. de rest is huurland of wordt
geruild. Het eigen land is goed koolland
met klei van 30 procent afslibbaar en
een humusgehalte van circa 3 procent.
Voor de echt lange bewaring wordt echter
ook wel geteeld op zware klei van 50-55
procent afslibbaar met een organisch
stofgehalte van 4-5 procent. Maar voor
de vroegste teelten wordt juist weer
gebruikgemaakt van zandgronden, een
paar kilometer van de Noordzeekust.
Eén plantafstand
de vroege plantingen gaan vanaf
week 11 (half maart) de grond in.
de eerste plantingen tot begin april
worden afgedekt met acryldoek, voor
vervroeging en tegen het stuiven en
wildschade. de laatste rassen worden
week 23 geplant. de Geus gebruikt één
plantafstand voor het hele bedrijf: 50 x 33
centimeter. dat betekent 60.000 planten
per hectare. een beregeningshaspel is wel
aanwezig op het bedrijf, maar beregenen
doet hij liever niet, behalve soms op de
zandgronden. Liever laat hij de wortels
van de plant het vocht zelf zoeken.
Omdat het land goed opdrachtig is,
is dat doorgaans geen probleem. Voor
de bemesting laat de teler altijd stikstofmonsters
nemen. Sinds een paar jaar
maakt hij voor de stikstofbemesting weer
gebruik van kalkammonsalpeter. daarvóór
gebruikte hij een paar jaar vloeibare
mest, maar dat beviel uiteindelijk niet.
de overige bemesting wordt gedaan via
een blend.
Als beste uit de cel
dit jaar stond voor de eerste keer
Resima RZ op het bedrijf en meteen
ook 6 hectare. Week 20 werd geplant en
de oogst begon in week 38. de interesse
voor deze nieuwe rode bewaarkool was
gewekt door twee achtereenvolgende
seizoenen kisten in de lange bewaring te
volgen. Steeds kwam Resima als beste uit
de cel. bovendien beginnen de afnemers
volgens de Geus ook steeds meer te
hameren op de inwendige kwaliteit,
zoals smaak, kleur en grofheid. Resima
doet het in dit geval veel beter dan het
standaardras dat de Geus nu geleidelijk
aan het afbouwen is. Ook qua productie
scoort Resima beter.
In de markt voor rodekool die goed
overweg kan met nauwe plantafstanden
is de spoeling dun. Met de opbrengst van
90 ton per hectare is edwin de Geus dik
tevreden: “de kool was mooi uniform.
Wel is mijn ervaring dat je op vers land
niet te dik moet planten. de kool groeide
dit jaar door waardoor er iets meer 60-ers
dan 80-ers in de sortering zaten. Maar op
oud land zal Resima nog beter tot zijn
recht komen.”
6 brassica | deceMbeR 2010
brassica | deceMbeR 2010 7

Albert Bartelen uit Oud Gastel:
“Gezonde
Futurima RZ geeft
hoge opbrengst”
"Ik heb hier gelukkig geen koprot gezien."
Albert Bartelen is dik tevreden over het verloop van de rodekoolteelt op
zijn overgangsgronden in Brabant. “Niks verzopen, geen rottigheid:
niets te klagen. De kolen zien er gezond uit met inwendig fijne nerven
en een mooie donkerrode kleur. Ja, op dit moment ken ik voor de industrie
geen beter ras dan Futurima RZ.”
Albert bartelen bewerkt ongeveer 50
hectare grond in Oud Gastel en omgeving.
Jaarlijks teelt hij daar aardappelen,
uien, wortelen, spinazie, boerenkool en
rodekool. de laatste week van mei
plantte de teler voor het vierde jaar op
rij Futurima. bartelen: “Arno van Oers,
mijn Rijk Zwaan-adviseur, kwam ooit
eens met een proefje langs. Ik had een
goede relatie met hem vanuit de
Futurima RZ
Albert Bartelen
t e l e r te ou d ga s t e l
Oppervlakte: 3,5 ha
Grondsoort: zand/klei
Plantdatum: 29 mei 2010
Plantafstand: ca. 75 x 45 cm (30.000 pl/ha)
Oogstperiode: ca. half november 2010
wortelen en probeerde daarom zes rijen
Futurima tussen mijn hoofdras. en wat
bleek? Futurima was absoluut sterker op
koprot, won het moeiteloos qua opbrengst
en was fijner generfd. Sindsdien
ben ik om. Ook de industrie is tevreden
over Futurima. Ik oogst zo’n 85 à 90 ton
kool per hectare, alles gaat rechtstreeks
naar Ardo. daarnaast sla ik op hun
verzoek een kleine 100 ton binnen op
tot januari. dat gaat goed want de
bewaarbaarheid van dit ras is ook prima.”
Entec
“Voorheen had ik nog wel eens een voorteelt
spinazie staan, maar daar ben
ik mee gestopt. dat ging ten koste van
de koolopbrengst. Nu staat op die
percelen alleen kool. Het is vooral
zandgrond maar ook met wat overgangen
naar klei. Als voorraadbemesting
heb ik dit jaar 30 kuub rundveedrijfmest
met een geschat stikstofgehalte van 4,5
procent uitgereden. en op 4 augustus,
dus tijdens de teelt, nog 500 kilo entec
gestrooid. deze meststof heeft absoluut
mijn voorkeur boven KAS. de geleidelijke
afgifte van stikstof zorgt voor een
veel evenwichtiger groei bij de kolen.
Achteraf gezien had ik misschien nog
een extra gift in september moeten
geven. de regen in het vroege najaar
heeft namelijk veel stikstof uitgespoeld
en dat zie je nu terug in wat grauwe,
buitenste bladeren van de kool. Toch ben
ik tevreden, want ondanks de extreme
weersomstandigheden dit seizoen is de
kool bij mij gezond gebleven en heb ik
gelukkig nog nergens koprot gezien.”
Bespuitingen
“Het ras reageert goed op de standaardbespuitingen.
Na het planten heb ik met
0,125 liter centium en 1 liter butisan S
per hectare gespoten. Op 18 juni volgde
een behandeling met 0,9 kilo Lentagran
in combinatie met 0,4 liter Promotor per
hectare. Omstreeks 7 juli heb ik die
behandeling herhaald, nu met 0,7 kilo
Lentagran en 0,3 liter Promotor. Rupsen
zijn we 13 juli en eind augustus te lijf
gegaan met decis. eind augustus
hebben we ook nog 1 liter Horizon over
het gewas gespoten. en tot slot half
september nog 0,4 kilo Nativo per
hectare.”
Bladmassa
“bijzonderheden? een opmerkelijk
punt van Futurima is zijn bladmassa.
Het is een vlotgroeiende kool die veel
blad aanmaakt. In het begin van de teelt
handig want het onkruid krijgt nauwelijks
kans. Tijdens de oogst kan het wat
lastig zijn. Wij oogsten machinaal en
probeer dan maar eens al dat blad kwijt
te raken. Ach, niet te ruim planten en
wat minder hard rijden, dan is dat ook
weer opgelost.”
Overzicht Rijk Zwaan sluitkoolrassen
Hieronder treft u in één oogopslag een overzicht van de belangrijkste Rijk Zwaan sluitkoolrassen aan,
ingedeeld naar vroegheid en gebruik. Voor een uitgebreidere beschrijving verwijzen we u naar de
website van Rijk Zwaan: www.rijkzwaan.nl. Klik onder het tabblad ‘Producten en Services’ op ‘sluitkool’.
8 brassica | deceMbeR 2010
brassica | deceMbeR 2010 9
W it- v r o e g
Toughma RZ
Marcello RZ
Oriema RZ
l a a t e n b e W a a r
Ancoma RZ
Kalorama RZ
Storema RZ
Mucsuma RZ
i n d u s t r i e
Zuleima RZ
30-263 RZ (p) (nieuw, alleen proefzaad)
Sufama RZ
SpitSkool - v r o e g
l a a t
Sonsma RZ
Tourima RZ
i n d u s t r i e
30-603 RZ (p)(nieuw, alleen proefzaad)
rood- v r o e g
Redma RZ
Rexoma RZ
l a a t e n b e W a a r
Rodima RZ
Resima RZ
i n d u s t r i e
Futurima RZ
savooi - l a a t
Margot RZ
i n d u s t r i e
Morama RZ
Estrema RZ
Planten
Oogsten
Bewaren

D e k w a l i t e i t v a n k o o l v a l t
o f s t a a t m e t e e n j u i s t
gekozen oogstdatum
Groeidagen
sluitkool serieus
nemen
Onrijpe kool geeft een slecht rendement in de bewaring.
Wat zegt dat eigenlijk, de groeidagen die standaard meegeleverd worden met een sluitkoolras?
Voor u als teler geeft het in ieder geval een indicatie of u met een vroeg ras of een laat ras te
maken heeft. Voor de plantenkweker is het een houvast voor de zaaiperiode. Maar groeidagen
vertellen meer.
de eerste week van mei is er traditioneel
veel schooljeugd die ingezet kan worden
op de plantmachine. er wordt dan dus
veel kool geplant. Als u rassen teelt
met 150 groeidagen, betekent dit onder
normale omstandigheden dat deze
kool begin oktober rijp is. Toch wordt
er zelfs tot half november nog kool
geoogst. deze kool - na soms meer dan
180 groeidagen - is vaak overrijp en de
gevolgen van overrijp kool vertalen zich
in een slechter bewaarresultaat..
Te vroeg
U kunt een ras te vroeg oogsten,
dus voordat het aantal opgegeven
groeidagen is bereikt. dat is niet aan
te raden. Ten eerste is uw kool niet
volgroeid, waardoor u niet het maximale
rendement uit uw ras haalt. Ten tweede,
en dat geldt in het bijzonder voor bewaarrassen,
heeft u een slechte bezetting van
uw koelhuis. Immers nietvolgroeide kool
betekent een laag soortelijk gewicht
waardoor er slechts weinig kilo’s in een
kist passen. en tot slot: als de kool nog in
de actieve groeifase zit, en dat is het geval
wanneer u oogst ruim vóór de opgegeven
groeidagen, zijn er nog volop biochemische
processen bezig in de kool. bij te
vroeg geoogste kool is het suikergehalte
nog laag. Via de stofwisseling zullen
tijdens de bewaring eerst de suikers
verbrand worden. Als het suikergehalte
onder een bepaald niveau komt, zal de
stofwisseling overschakelen op andere
inhoudsstoffen, zoals bijvoorbeeld de
glucosinolaten. Als het niveau van
bepaalde glucosinolaten te laag wordt
zal aan de ene kant de beschermende
werking ervan verloren gaan en aan de
andere kant zal de smaak van de kool
teruglopen. de onbalans die hierdoor in
het product ontstaat, kan leiden tot de
bekende ‘pepperspots’, een fysiologische
kwaal die vaak voorkomt in een onrijp
geoogst product.
Te laat
Aan de andere kant kunt u de kool ook
veel te laat oogsten, dus na het aantal
opgegeven groeidagen. U zult dan
weliswaar een hoge kilo-opbrengst halen
en ook met de benutting van uw
koelhuis zit het wel goed. Toch is ook
deze situatie niet gewenst. de kool is
vaak ver over het optimale punt. dit kan
resulteren in zwarte vlekken als gevolg
van getransporteerde suikers naar de
buitenste bladeren, die een goede
voedingsbodem voor schimmelziekten
zijn. de kool is ook zó vast dat er eerder
beschadigingen aan het product kunnen
optreden, omdat de kool niet meer over
voldoende elasticiteit beschikt. Ook zien
we in deze situatie dat de buitenste
bladeren ‘los van de struk’ kunnen
komen. Te rijp geoogste producten
hebben ook meer kans op schimmelziekten
en tripsaantasting, die meegekomen
zijn van het veld. en u weet: een koelcel
is geen ziekenhuis. een dikwijls onderschat
gevaar bij een late oogst is verder
nog de toenemende kans op vorst, met
alle gevolgen van dien voor de kwaliteit.
Advies
Voor een goed bewaarresultaat zou u
de kool moeten oogsten als deze circa
95 procent rijp is. de laatste 5 procent van
de rijping vindt plaats in het koelhuis.
Verder is het advies dat u voor de lange
bewaring nog altijd het beste de eerste
oogst kunt gebruiken. Hierop komen
nog relatief weinig ziekten voor. door
de komst van trayplanten zijn we in de
loop van de tijd wat eerder gaan planten,
maar de oogstperiode is grotendeels
gelijk gebleven. Rijk Zwaan ontwikkelt
inmiddels laatrijpende rassen die voor de
Nederlandse omstandigheden wellicht een
welkome aanvulling kunnen betekenen.
Chris Poelen uit Groesbeek:
“Sonsma RZ en
Tourima RZ passen
prima in teeltplanning”
Chris Poelen levert de spitskool zowel aan snijderijen als
aan de versmarkt.
Chris Poelen is een gedegen teler. Hij test rassen graag eerst goed uit alvorens hij er grotere
oppervlaktes van gaat zetten. Het spitskoolras Sonsma RZ draait nu vier jaar mee in zijn
teeltplanning. Tourima RZ is daar dit seizoen bij gekomen.
een jaar geleden is chris Poelen
fulltime groenteteler geworden.
daarvoor werkte hij als gewasmanager
bij LTO Groeiservice. Nu kan hij zich
volledig op zijn bedrijf richten en dit
verder uitbouwen. In 2004 begon hij
met de teelt van spitskool. Verder teelt
hij eetbare pompoenen, sierkalebassen
en courgettes. Zijn bedrijf ligt in het
prachtige, heuvelachtige gebied aan
de Zevenheuvelenweg in Groesbeek.
bij spitskool plant hij 40.000 planten
per hectare op zijn lössgrond. Omdat
hij glooiende percelen heeft, kiest hij
voor beddenteelt. er staan drie rijen
op 1,50 meter.
Snijderij en versmarkt
de afzet van zijn producten regelt hij
zelf. ”We leveren de spitskool zowel
aan snijderijen als aan de versmarkt.
Voor de versmarkt gaan we uit van kolen
van 800 gram tot 1,2 kilo. We leveren ze
per stuk in fust, geseald, desgewenst
ongeseald of voor de industrie middendoor
gesneden. Net wat de klant wenst”,
aldus de teler.
Het spitskoolras Sonsma koos Poelen
op advies van zijn voorlichter.
Hij plant vanaf begin maart tot eind juli
wekelijks drie rassen: één ras puur voor
de versmarkt, één voor de industrie én
Sonsma. Het mooie van Sonsma
vindt hij dat hij er twee kanten mee
uitkan: “Sonsma past goed in ons
schema. Het formaat is geschikt voor
de versmarkt. Omdat Sonsma weinig
gevoelig is voor barsten en dus langer
op het veld kan blijven staan, is deze
kool ook heel goed te leveren aan de
snijderijen. die waarderen de korte pit,
de goede verhouding tussen wit, geel en
groen blad en de structuur. de bladeren
vallen mooi uit elkaar. die brede
inzetbaarheid maakt Sonsma voor mij
een ideaal ras. Tot op heden zijn op onze
percelen geen betere alternatieven met
dubbele inzetbaarheid voorhanden in de
vroege voorjaarsteelt.”
Geen zwarte spikkels
Het ras Tourima is iets later dan Sonsma.
chris Poelen heeft Tourima in 2009 voor
het eerst beproefd. “Mijn interesse in
Tourima was gewekt doordat ik hoorde
dat deze kool weinig gevoelig is voor
zwarte spikkels. daar hadden we nogal
last van in het najaar. Na twee proefjaren
heb ik die zwarte spikkels ook niet gezien
bij Tourima.”In de laatste twee weken van
juli 2010 zette hij 25.000 planten van
Tourima per week. dit ras vindt hij het
beste inzetbaar voor de verse markt.
“Tourima kan ook wel geleverd worden
aan de snijderij. dan moet je het
oogstvenster goed in de gaten houden.”
Ten opzichte van andere rassen laat
Tourima volgens hem zijn kool iets meer
zien. “Het gewas is wat opener, ook iets
lichter van kleur wat niet belemmerend is.
doordat Tourima minder omblad heeft,
kan deze kool iets gevoeliger zijn voor
beestjes. daar moet je dan alert op
blijven en op tijd de juiste maatregel
nemen.” Vanwege de positieve teeltresultaten,
wil hij Tourima zeker terug laten
komen in zijn teeltplan, waarschijnlijk in
een groter aantal.
10 brassica | deceMbeR 2010
brassica | deceMbeR 2010 11

D e n n i s d e W i t u i t
Hoogkarspel:
‘s Zomers wordt de bloemkool geplant
op 75 x 48 centimeter. Voor de bemesting
maken ze behalve voor de vroege
potplantenteelt sinds twee jaar naar
tevredenheid gebruik van vloeibare
rijenbemesting. dit jaar werd voor het
eerst op grotere schaal Stabilis RZ geplant,
namelijk in twee keer van ieder 5.000
planten op 5 en 12 mei. de interesse voor
het ras was gewekt doordat er vorig jaar al
een paar proeftrays op het bedrijf hadden
gestaan, en er op een studieclubavond in
de winter positief over Stabilis werd
M a a t s c h a p W i l l e b o e r
uit Kruiningen:
bloemkool is duidelijk het hoofdgewas
bij Maatschap Willeboer uit Kruiningen.
Op 4 hectare vroege aardappelen en 2
hectare plantuien na, is het bloemkool
wat de klok slaat. Jaarrond op 12 hectare
zeeklei, 20-25 procent afslibbaar. Willeboer:
“Stabilis is gelijk met het hoofdras gepoot,
de planten gingen tussen 19 mei en 30 juni
de grond in. bemesting? Op de percelen
had winterbloemkool gestaan en dan is
het kali- en fosfaatgehalte meestal nog
voldoende. Aan de hand van bodemmonsters
heb ik in ieder geval stikstof aangevuld
tot 230 kilo.”
“Stabilis RZ veelbelovend
voor zomer”
De maatschap P.B.A. de Wit en Zn. uit Hoogkarspel bestaat uit de twee
zoons Dennis en Bas de Wit. Vader zit niet meer in de maatschap, maar
doet nog wat trekkerwerk. Op het bedrijf wordt 62 hectare bloemkool en
15 hectare pootaardappelen geteeld. Voor de zomerteelt van bloemkool
hebben de mannen De Wit er sinds dit jaar een prima ras bij.
geoordeeld. de eerste oogst van de
vroegste planting was op 16 juli en die
had drie oogstbeurten. de tweede
planting werd op 22 juli, dus na 71 dagen,
voor het eerst geoogst. In de eerste
oogstbeurt werd 50 procent van het land
gehaald, een paar dagen later de rest.
Goed in vele opzichten
Stabilis voldoet volgens dennis de Wit
in vele opzichten. Kenmerken die hij
noemt zijn: gemakkelijk te snijden, mooi
opgaand blad, vrij uniform, waardoor er
“Stabilis RZ
blijft gezond”
Al gelijk bij de eerste proefplanting Stabilis RZ dacht bloemkoolteler
Arie Willeboer: “Hé, dit is wat.” Nu, drie jaar later heeft Stabilis een vaste
plek verworven naast het hoofdras. “Stabilis vlakt mooi de pieken van
het hoofdras af en geeft prima kwaliteit. Dubbele kolen, gaten en schift
hebben we nauwelijks gezien.”
Sterke onderkant
“Gezondheid is een absolute plus van
Stabilis. de kool blijft onder verschillende
weersinvloeden vrij van gaten, schift
enzovoorts. Vorig jaar met de droogte
behield het zijn kwaliteit en ook dit jaar
met de nattigheid bleef het gewas sterk.
Vooral de onderkant maakte indruk.
daarnaast heeft Stabilis opgericht en
glad blad. daardoor heb je minder rupsen;
op de gladde bladeren kunnen ze blijkbaar
hun eitjes niet goed kwijt. Resultaat: schone,
witte kolen. Allemaal zessen die voor de
verse markt naar The Greenery gaan.”
weinig oogstbeurten nodig zijn en het
dekken gaat sneller in vergelijking met
bestaande rassen. “In vergelijking met
twee standaardrassen werd precies een
half uur tijdwinst geboekt per padje
(2 rijen) van 300 meter”, vertelt de teler.
“dit ras zou ik ook Pool-proof willen
noemen omdat door het opgerichte
blad het ‘dekkie’ vaster blijft liggen voor
de wind. de Polen dekken vaak maar
met één blad en stoppen dat niet altijd
goed toe, maar dat is met dit ras dus
geen probleem.”
Goed zelfdekkend
“Het gewas van Stabilis is wel wat aan de
zware kant. de zelfdekkendheid is prima,
beter dan het hoofdras, maar door de massa
moet je echt op tijd oogsten. en hoog
snijden, anders past hij moeilijk in de
mediumkist. de oogst loopt van juli tot half
oktober. We snijden beide rassen tegelijkertijd
en daarom moeten ze goed op elkaar
afgestemd zijn. dat gaat prima.”
“Stabilis RZ past gemakkelijk
in de kist”
Samen met zijn vrouw Monique teelt Jos
Stevens ongeveer 10 hectare bloemkool,
2 hectare prei en savooiekool in de winter.
Proeven met bloemkool Stabilis RZ zijn
goed bevallen. Jos Stevens: “We hebben
enkele plantbakken gehad van Rijk Zwaan
en het ras ook een paar keer zelf meegezaaid.
Tijdens de maanden juli, augustus
en september ben ik de proef regelmatig
gaan bekijken en het beviel me wat ik daar
zag. Stabilis groeide altijd goed door en
bleef de hele teelt gezond, hij is daarbij
“Warm weer deert
Stabilis RZ niet”
een hecht familiebedrijf. Kris Muyshondt
teelt met zijn vrouw Marleen jaarlijks 8
hectare bloemkool en 3 hectare prei in de
winter. Graag beproefden ze Stabilis RZ.
Op de zandgronden rond Mechelen kozen
de telers voor een plantafstand van 65 x 60
centimeter en bemesting met NovaTec
(totaal 200 kilo N per hectare) en patentkali.
“We hebben nu 3 keer bakken Stabilis
geplant. Wat ons opviel? Het ras heeft zich
sterk tegen Verticilium. Ook maakt dit ras
voldoende blad met een goede zelfdekbaarheid
op de koop toe. Kortom, een
mooie witte, vaste kool die gemakkelijk
inkast en mooi oogt in de kist. Als
plantafstand hanteren wij 65 x 65
centimeter en doen we een rij- en
bandbemesting. Voor een optimale bemesting
maken we gebruik van entec,
kalkstikstof en kalkammonsalpeter tot we
200 éénheden stikstof bereiken. Stabilis
kan hiermee goed uit de voeten. Stabilis is
tijdens het warme weer in juli opmerkelijk
goed gehouden. Stabilis hield zich netjes
aan het aantal groeidagen en gaf in deze
moeilijke periode ook nog mooie kolen.
Met ‘mooi’ bedoel ik vast en wit. Ik heb
bijvoorbeeld geen gebarsten kolen gezien.
Verder is Stabilis een snelle groeier en maakt
gemakkelijk blad.” de familie Muyshondt
teelt bloemkool voor de verse markt en gaat
volgend jaar weer verder met dit ras.
Stabilis RZ: arbeidsgemak
in de zomer
Na een geslaagde introductie afgelopen seizoen, is Stabilis RZ
komend jaar commercieel beschikbaar. Stabilis is voor Rijk Zwaan
een goede aanvulling op de zomerrassen. Hij combineert een vrij
snelle ontwikkelingstijd met een mooi opgaand gewas, een prima
zelfdekbaarheid en een zuiver witte, zware kool.
Stabilis kan al vanaf begin januari gezaaid en
vervolgens vanaf begin april geplant worden.
de oogst sluit dan goed aan op de laatste
voorjaarsrassen. Vanaf half juni oogst u een
hagelwitte kool, die weinig gevoelig is voor
scheurvorming of afgescheurde rozen. Telers
die Stabilis probeerden, waarderen het ras
om zijn goed werkbare gewas. Indien
noodzakelijk is hij gemakkelijk te dekken.
Ook als dit machinaal gebeurt met een
J o s S t e v e n s u i t
Oppuurs, België:
een prima ras dat we volgend jaar zeker in
ons teeltplan zullen opnemen.”
Kris Muyshondt uit
Puurs, België:
bindmachine, is het opgaande gewas een
voordeel. Het vrij ruim geschakelde blad,
maakt ook dat de kool eenvoudig oogstbaar
is en de uniformiteit van koolaanleg zorgt
voor een hoge oogstprestatie.
12 brassica | deceMbeR 2010
brassica | deceMbeR 2010 13

“Dexter RZ is een
bloid koôltje”
Jan Jong uit het West-Friese Andijk heeft een bloemkoolbedrijf van
80 hectare. Daarvan is 15 hectare winterbloemkool. Voor Jong tellen
planning en zelfdekbaarheid het zwaarst. In die opzichten is Dexter RZ
zeer goed bevallen.
Vorig jaar had Jan Jong voor het eerst
10.000 planten van dexter in een
herfstteelt geplant met een oogst begin
oktober. dat was voldoende aanleiding
om er dit jaar wat meer van te planten.
dit jaar plantte hij 1,8 hectare dexter,
verdeeld over drie plantdata. Op 14 juli
werd de eerste 12.000 dexter geplant op
land met 4 procent humus. de laatste
30.000 planten stonden rondom het
bedrijf op een kleigrond van 28 procent
afslibbaar en een humusgehalte van circa
3 procent. Op 24 juli werden er 20.000
geplant en de laatste 10.000 volgden op
27 juli. de bemesting was standaard.
de oogst van de eerste planting viel op
4 en 5 oktober, dus circa 84 dagen na het
planten. Op dat moment was de prijs
“Volgend jaar verder met
Dexter RZ”
De maatschap Laan uit Andijk, bestaande uit vader Pierre en twee
zonen Manus en Teun, is een van de grootste bloemkoolbedrijven van
Noord-Nederland. Naast bloemkool wordt ook nog rode- en savooiekool
geteeld en bewaard.
dit jaar werd voor het derde jaar dexter RZ
in een herfstteelt geplant: 20.000 planten
verdeeld over twee plantingen. In tegenstelling
tot andere jaren waren de ervaringen
iets minder. door het groeikrachtige land
en het weer bleef de kool lang doorgroeien
waardoor die niet supergezond het einde
Jan Jong uit Andijk: Paul en Lieven Vancayzeele uit Watou, België:
M t s L a a n u i t A n d i j k :
van bloemkool voor de verse markt
slecht. Gelukkig kon Jong de dexter die
hij op dat moment had staan aan de
industrie leveren. Het gaat dan per kilo
en niet per stuk. Omdat dexter zo’n
zware kool levert, kwam dit achteraf
gezien nog goed uit. Kolen van 1,5 kilo
per stuk waren geen uitzondering.
behalve dat levert dexter sowieso een
uitstekende rooskwaliteit.
Vaste, zware bloemkool
Op 27 oktober tijdens het interview was
net de laatste dexter geoogst, dus na 91
dagen. “er was vraag vanuit engeland
voor achten en daar paste deze dexter
precies in.” In vergelijking met twee
andere standaardrassen die Jong
haalde. Manus Laan heeft hier wel een
oplossing voor: “Je moet dit bloemkoolras
niet op te rijk land telen. door de vele
regen pakte dat voor dexter dit jaar iets
minder goed uit. dexter is normaal mooi
groen, maar nu dus even niet. Ook andere
rassen zagen er minder mooi uit.” een
gelijktijdig had geplant, is het grote
voordeel volgens hem dat dexter zich
goed aan zijn geplande groeidagen heeft
gehouden: “de kool is niet ‘geëxplodeerd’
in het warme weekend, twee
weken geleden. Toen groeide de
bloemkool in één weekend van achten
naar zessen.” Volgens Jong komt dit
doordat dexter rustiger groeit dan de
andere rassen en uiteindelijk een vaste,
zware bloemkool wordt. een ander
bijkomend voordeel was dat de
dexter niet gedekt hoefde te worden,
ondanks dat er aan het eind van dit
seizoen vrij magere gewassen op het
veld stonden. “Ja, dexter is dit jaar zeer
goed bevallen. Ik vind het een bloid
koôltje, een mooi dingetje.”
gedeelte van dexter is voor de industrie
geoogst. “We gaan wel verder met
dexter”, zegt Manus Laan. “Volgend
seizoen zullen we er afhankelijk van het
perceel wel weer plek voor vinden.”
“Dexter RZ blinkt uit in
uniformiteit en arbeidsgemak”
“Dexter RZ zit nu twee jaar in ons teeltplan en dat bevalt goed”, vertelt
Paul Vancayzeele. Hij runt samen met zijn zoon Lieven een gemengd
bedrijf in het West-Vlaamse Watou. Ze telen al 20 jaar bloemkool voor
de verwerkende industrie en sinds enkele jaren ook courgettes.
de vruchtafwisseling vinden ze in de
klassieke akkerbouw: aardappelen, maïs
en tarwe. daarnaast hebben ze varkens
en kippen. Het bloemkoolras dexter
hebben ze dit jaar rond 20 juli geplant,
twee weken later dan vorig jaar. Vorig
jaar viel de oogst in het begin en nu aan
het einde van de tweede vrucht. “dit
komt de vastheid van dexter ten goede.
Nog niet te laat voor
voorjaarsrassen
De zaaiperiode voor de weeuwenteelt ligt achter ons. Veel telers zijn
druk bezig om het schema voor de rest van het seizoen in te vullen.
Rijk Zwaan wijst u graag op de mogelijkheden voor de vrijsterteelt:
een warme opkweek met zaai eind december en januari. Afgelopen jaren
zijn goede ervaringen opgedaan met onze voorjaars- en zomerrassen.
Triginta RZ en Prudentia RZ
Snelle starter Triginta RZ heeft in de
vrijsterteelt bewezen in korte tijd (onder
afdekking) een sterk gewas neer te zetten.
Het resultaat is een uniforme oogst met
een degelijke kool. Ook Prudentia RZ
deed het afgelopen seizoen goed in
belgië bij een vroege januarizaai. dit ras
is een prima opvolger van de primeurteelten,
voor de oogst van begin tot half
juni. Ook voor de Zuid-Nederlandse
telers op de lichtere gronden is dit een
goede optie. en als Noord-Nederlandse
telers voor de mooie kwaliteit van
Prudentia willen kiezen, dienen ze wel
over groeizaam land te beschikken.
We zien nu dat de kool duidelijk vaster
is in de tweede helft van de tweede
vrucht”, aldus Paul Vancayzeele.
Bijna geen omblad
Op de vraag wat opvalt aan dexter
antwoordt Lieven volmondig: “de
uniformiteit is super! dit jaar hebben we
bijna 90 procent in één keer geoogst,
Divita RZ en Adelanto RZ
Heeft u beschikking over zwaarder
land, dat in het voorjaar minder snel
opwarmt, dan is divita RZ voor
dezelfde periode een optie. dit ras
combineert een sterkere groeikracht
met een kwalitatief zware kool. een
kleine week later start de oogst van
Adelanto RZ. Tip: door op hetzelfde
moment Adelanto en Prudentia te
zaaien, volgen de oogstperioden van
deze rassen elkaar mooi op. Zo snijdt
u enkele weken lang een mooie witte
kool met een prima presentatie en een
hoog percentage klasse I.
een goeie 85 dagen na planten.” dexter
levert steevast witte kolen die veel kilo’s
geven. Het gewas maakt gemakkelijk
blad en ook de zelfdekkendheid is ruim
voldoende. “Als we de kolen uitsnijden
blijft er bijna geen omblad aan. dit
spaart weer werk uit boven op de
machine. Het is een heel arbeidsvriendelijk
ras”, besluit Lieven Vancayzeele.
Stabilis RZ en Chambord RZ
Na de latere voorjaarsrassen als Adelanto,
is het de beurt aan ons nieuwe zomerras
Stabilis RZ. Afgelopen twee jaar bleek
Stabilis juist in de vrijsterteelt prima
geschikt voor de opvolging in de vroege
zomer. Het ras heeft dan een mooie
zelfdekbaarheid en opgaandheid.
Ook blijkt de kool nauwelijks gevoelig
voor scheuren of gescheurde roosjes,
een regelmatig voorkomend probleem in
deze periode van snelle groei. Natuurlijk
blijft chambord RZ ook beschikbaar.
Voor verdere toelichting kunt u altijd een
van onze teeltadviseurs benaderen.
14 brassica | deceMbeR 2010
brassica | deceMbeR 2010
15

Bloemkool
beregenen: waarom,
wanneer, hoeveel?
Beregenen is meer dan ‘pappen en nathouden’. Indien goed
ingezet kan het veel problemen voorkomen en geld besparen.
Beregenen. Voor sommige telers een vanzelfsprekendheid, voor anderen een onmogelijkheid.
Voor de gelukkigen onder ons met voldoende voorraad vers water, blijft het echter een punt
van discussie: wanneer te beregenen en hoeveel.
Hoe kunnen telers water optimaal
gebruiken? dat begint al na het planten,
of zelfs daarvoor, bij extreme droogte.
dan kan een gietbeurt (10 millimeter)
de structuur van het plantbed flink
verbeteren. Ook als een gietbeurt vóór
het planten niet nodig is, kan 10-15
millimeter water na het planten zorgen
voor een vlotte weggroei. Zo kan de plant
direct beginnen met het ontwikkelen van
een gezond wortelgestel en zich goed
hechten aan het plantbed. die directe
start zorgt voor een goede spreiding van
de plantingen en de daarop volgende
oogsten. een ander belangrijk voordeel
van een gietbeurt direct na planten:
een bodemherbicide werkt beter op
een vochtige grond. en dat is hard nodig
want onkruid is concurrentie en kost
ongemerkt opbrengst en dus geld.
Energie en voeding
beregenen betekent echter geen ‘pappen
en nathouden’. de eerst beregeningsbeurt
heeft de plant nodig om aan te slaan,
maar daarna moet hij toch echt zelf
gaan zoeken naar vocht en voeding.
Om latere weersextremen goed aan te
kunnen, moet de plant de eerste maand
een sterk wortelgestel ontwikkelen.
daarna komt een periode van exponentiële
groei in de plant om de koolontwikkeling
voor te bereiden. Zorg dat de plant dan
voldoende water beschikbaar heeft om de
energie om te zetten in voeding voor de
plant. bij droogte is 20 millimeter de
minimale gift. en wacht dan niet op dat
buitje dat buienradar of het weerbericht
voorspelt, want droge grond kan wat
extra vocht goed gebruiken. beregenen
kunt u combineren met een bijbemesting,
indien noodzakelijk. Maar verwar een
watertekort niet met een voedingstekort.
Indien in droge periodes de plant een
slechte groei vertoont, wil dat meestal
zeggen dat de plant water nodig heeft in
plaats van voeding. de voeding is wel in
de grond aanwezig, maar de plant kan
het niet opnemen. Te lang wachten met
beregenen kan een groeispurt tot gevolg
hebben, waardoor de kool scheurt.
Koolaanleg
een cruciaal moment in de bloemkoolteelt
is de koolaanleg, dus de omslag
naar de generatieve fase. daarbij is
koude nodig. bij bloemkool kan je
koude beter omschrijven als niet te
veel warmte. Vooral in juli en augustus
kunnen de etmaaltemperaturen zo
hoog oplopen, dat de omschakeling
naar koolvorming wordt uitgesteld.
Röhren- und Pumpenwerk Bauer Gesellschaft m.b.H. - Oostenrijk
Juist hoge nachttemperaturen zijn
daarin bepalend. Als deze zich voordoen,
zou u via beregening kunnen
koelen. dan gaat het niet zozeer om
grote hoeveelheden water, maar eerder
om een buitje van 5-10 millimeter.
Hiermee creëert u al een koel, vochtig
microklimaat om de plant heen.
diezelfde manier van koelen kan ook
helpen om schrale periodes door te
komen na vorming van de kool. In de
laatste maand van de teelt wordt de
meeste voeding naar de vers aangelegde
kool getransporteerd. echter, bij schrale
weersomstandigheden in de zomer
moet het gewas extreem koelen en zal
het water, en daarmee de calcium, naar
het buitenste blad worden geëxporteerd.
dat kan een calciumtekort tot gevolg
hebben in het hartblad, waardoor rand
ontstaat. Rand kan gaan smetten, met
kwaliteitsverlies als gevolg. Zelfs op
kalkrijke gronden kan dit gebeuren.
beregenen kost natuurlijk geld. daarom
zal uw keuze altijd afhankelijk zijn van
het klimaat op dat moment. door uw
moment van beregenen optimaal te
kiezen, kunt u veel problemen voorkomen
en op een ander tijdstip weer
geld besparen.
R i j k Z w a a n b e d a n k t J o h . K a a n
voor fijne samenwerking
Einde tijdperk
plantenkweker
Joh. Kaan
Peter Kors (rechts) en Gerrit Kok beëindigden bedrijf in 2010.
Op 1 september jl. is de firma Joh. Kaan in het Noord-Hollandse Hem gestopt door een fusie.
Plantenkweker Joh. Kaan was een echt familiebedrijf. De laagdrempelige toegang tot de
kwekerij en de goede verstandhouding met Gerrit Kok, Peter Kors (schoonzoon van de
oprichter) en het personeel hebben mede een positieve bijdrage geleverd aan de introductie
van de nieuwste Rijk Zwaan bloemkool- en sluitkoolrassen.
Plantenkweker Joh. Kaan had een lange
relatie met Rijk Zwaan. In de jaren 70
van de vorige eeuw was Rijk Zwaan-vertegenwoordiger
Jan dekker hier kind aan
huis. In die tijd waren Flora blanca en
delira de meest geteelde bloemkoolrassen.
Koude start
Het bedrijf begon in 1962 in een
druivenkas. Kaan had het slimme idee
om in de wintermaanden in de druivenkas
bloemkoolplanten op te kweken.
Het begin was weinig voorspoedig, want
in de beruchte winter van 1963 moest hij
voor 2.000 gulden aan kolen verstoken op
een waarde van 1.500 gulden aan planten.
desondanks bevroor een grote hoeveelheid
potplanten. Toch liet hij zich
hierdoor niet uit het veld slaan en de
jaarrondopkweek van bloemkoolplanten
deed geleidelijk aan z’n intrede. Losse
planten die breedwerpig werden gezaaid
waren toen nog de standaard. eind jaren
70 kwam er enige mechanisatie in de
vorm van het eenvoudige handzaaimachientje
van Kees broersen (door Gerrit
Kok steevast ‘het harkie’ genoemd). Kok
werkte sinds 1972 bij het bedrijf, destijds
nog met Kaan. In 1988 namen Peter Kors
en Gerrit Kok de plantenkwekerij over
van Kaan. Tot die tijd kweekte het bedrijf
alleen trapplanten. In 1989 kwamen de
eerste trayplanten. de combinatie van
losse planten en trayplanten bleek
geen gelukkige keuze. In 1990 werd de
(huidige) zaailijn aangeschaft voor het
destijds astronomische bedrag van
100.000 gulden en vanaf toen werd
definitief overgeschakeld op trayplanten.
Groei als kool
Het bedrijf groeide fasegewijs van 6.000
vierkante meter in 1990 naar 2,6 hectare
anno 2010. Momenteel bestaat driekwart
van de opkweek uit bloemkool en de rest
uit sluitkool en boerenkool. In 2010
bedroeg de jaarproductie 32 miljoen
koolplanten. Zo’n tien jaar geleden
werd de samenwerking met Rijk Zwaan
geïntensiveerd vanwege de uitbreiding
bij Rijk Zwaan met sluitkool. en zeker
toen er eind jaren 90 een veel groter
sluitkoolproefveld in Opperdoes kwam,
groeide de behoefte aan planten in kleine
hoeveelheden snel. Omdat de opkweek
van kool zich niet goed liet verenigen
met die van sla besloot Rijk Zwaan de
koolplantenopkweek voortaan bij een
gespecialiseerde plantenkweker onder
te brengen. Kaan vulde de trays met
potgrond en handmatig zijn in de loop
der jaren duizenden trays gezaaid door
proefveldhouder Jaap Kee. Op die manier
vonden ook veel nieuwe introducties van
Rijk Zwaan in een Kaanbak hun weg door
de hele benelux.
Nu de firma Joh. Kaan door de fusie is
gestopt, wensen we alle mensen die bij
dit bedrijf werkten veel succes in hun
nieuwe baan. We bedanken hen voor
de fijne samenwerking.
16 brassica | deceMbeR 2010
brassica | deceMbeR 2010 17

RZOver de grens
Poolse markt;
kans of bedreiging?
18
Polen
Ruim 25.000 hectare
aan koolgewassen
De kooltelers in de Benelux hebben op verschillende manieren
met Polen te maken. Polen als groot exportland voor onze sluitkool,
Polen als grote producent van brassica’s voor industriële verwerking
en natuurlijk ook als groot exportland van werknemers. Kunnen we de
concurrentie aan?
Feit is dat er in Polen een gigantische
koolmarkt ligt, vooral industrieteelt.
Het totale areaal koolgewassen, waaronder
bloemkool, broccoli, koolrabi en de
verschillende sluitkooltypes, telt meer
dan 25.000 hectare. Natuurlijk zijn er
jaarlijks schommelingen, toch blijft het
areaal aan brassica’s in Polen vrij stabiel.
Zeer vroege bloemkool
Het Poolse landklimaat maakt een
winterteelt onmogelijk. daarom proberen
kleine telers in Zuid-Polen op een andere
manier vroeg aan de markt te zijn, want
vroege bloemkool levert lokaal nog
mooie prijzen op. Vanaf half februari
bouwen ze tunnels waarin de vroegste
primeurrassen geteeld worden. de
primeurrassen zoals we die hier ook
kennen, worden daar dan eind april
geoogst. Vanwege het extreme zomerklimaat
is de Poolse zomerteelt van iets
minder belang, maar nog zeker zo groot
als de versmarkt in de benelux. de echte
massa wordt vanaf half juni geplant en
dexter RZ neemt hierbij een groeiend
aandeel in. Het doel van deze teelt is om
nog voor eind oktober, als de vorstkans
reeds sterk aanwezig is, een zo hoog
brassica | deceMbeR 2010
mogelijke productie aan roosjes te
oogsten. Hiervoor worden kolen zonder
omblad naar loodsen getransporteerd,
om daar door tientallen dames versneden
te worden. dit geeft een hoop arbeid
maar ook een mooi product om in
te vriezen.
Broccoli voor industrie
broccoli is in Polen een groeiend product.
en aangezien alle grote diepvriesbedrijven
hier nu ook vestigingen hebben, belandt
ruim 80 procent van het areaal diepgevroren
in het schap door heel europa.
Grote schermen met een fijne knop
worden tot mooie roosjes verwerkt.
Juist de handmatige verwerking geeft
een optimaal product.
Sluitkool ontwijkt hitte
In de verschillende sluitkooltypes wordt
planten en oogsten gedurende de hete
zomer grotendeels ontweken. Hierdoor
ontstaat een aanzienlijke markt in zeer
vroege wittekool. deze wordt geteeld
rondom Krakau in het zuiden en Kutno
in het midden van Polen, voornamelijk
in tunnels. Vervolgens planten de Polen
tot half juni, vóór de ergste hitte, 8.000
hectare late kool voor de industrie en
de bewaring. Het jonge gewas heeft dan
nog de tijd om een sterk wortelgestel te
ontwikkelen voordat de zomer en dus
een periode van sterke verdamping,
begint. Vanaf half augustus wordt de
vroegste industriekool geoogst. dat
gaat door tot de vorst invalt. Voor die
tijd wordt ook het grote areaal bewaarkool
binnengehaald. Hierin pakken
Storema RZ en ook Mucsuma RZ een
steeds groter marktaandeel.
Europese subsidiegelden
de Poolse brassicamarkt bestaat uit
zeer veel kleine telers. dat zal gaan
veranderen, maar niet op korte termijn.
de verwerkende industrie heeft Polen al
lang erkend als groot koolproducerend
land, waar goed te telen is. daar zijn niet
direct grote veranderingen in te verwachten.
de bedreiging zit in de europese
subsidiegelden. Na de toetreding tot de
eU in mei 2004, deelt Polen ook hierin
mee. Nu zijn koelhuizen nog niet
standaard, maar als de subsidiegelden
gebruikt worden voor de bouw van betere
bewaarmogelijkheden voor sluitkool,
kan dat een bedreiging vormen voor onze
export naar Polen en Rusland. Polen ligt
nu eenmaal een stuk dichter bij Rusland
dan ons teeltgebied. Maar dan moeten
die cellen wel vol komen. en daar ligt
een kans voor ons. Want met het steeds
grilliger klimaat kan dat voor de Polen
nog wel eens een probleem worden.
dan is het hier aan de Noordzee zo
slecht nog niet.
colofon
Rijk Zwaan Nederland biedt haar klanten Seeds & Services.
Seeds staat voor de groenterassen die Rijk Zwaan ontwikkelt
voor de professionele teler. Services verwijst naar het
groeiend pakket diensten voor partners in de voedselketen, zoals
teeltbegeleiding, teeltregistratie, ketenmanagement,
4-seasons concepten en point-of-sale checks.
Tekst en redactie: Rijk Zwaan
Fotografie: Rijk Zwaan
Vormgeving: do company, Rotterdam
drukwerk: drukkerij Van deventer
Oplage: 2200 stuks
Overname met bronvermelding is toegestaan. RZ Seeds & Services
is met grote zorg samengesteld, niettemin kan geen aansprakelijkheid
worden aanvaard voor mogelijk onjuiste berichtgeving. de
teeltadviezen die in deze uitgave staan zijn zo nauwkeurig mogelijk
afgestemd op ervaringen in proeven en de praktijk, maar zijn vrij-
blijvend. Rijk Zwaan aanvaardt in geen enkel geval aansprakelijkheid
voor afwijkende resultaten in het geteelde product waarop een
teeltadvies betrekking heeft. de teler dient zelf te beoordelen of
een teeltadvies geschikt is voor toepassing op de beoogde teelt,
in samenhang met de lokale omstandigheden.
Rijk Zwaan Nederland B.V.
Burgemeester Crezeelaan 40
Postbus 40, 2678 ZG De Lier, Holland
Telefoon +31 (0)174 53 23 00, Fax +31 (0)174 53 21 63
E-mail sales@rijkzwaan.nl
Internet www.rijkzwaan.nl
Zaadhandel Hollandia NV
Westkaai 8, 2170 Merksem, België
Telefoon +32 (0)3 647 06 07, Fax +32 (0)3 647 06 85
E-mail info@hollandia.be
Internet www.hollandia.be
seeds & services
Wilt u reageren op artikelen uit deze RZ Seeds & Services?
Stuur dan een e-mail naar m.de.veen@rijkzwaan.nl.
Uw reactie wordt zeer op prijs gesteld.
Jeu craenmehr
Mobiel +31 (0)6 53 29 89 92
m.craenmehr@rijkzwaan.nl
John buijsman
Mobiel +31 (0)6 51 26 74 24
j.buijsman@rijkzwaan.nl
Maarten van Geest
Mobiel +31 (0)6 53 43 39 20
m.van.geest@rijkzwaan.nl
Filip Hermans,
Mobiel +32 (0)479 110113
f.hermans@hollandia.be
Rijk Zwaan Nederland B.V.
Daan Heidema
Mobiel +31 (0)6 53 15 88 36
d.heidema@rijkzwaan.nl
Dick van Pelt
Mobiel +31 (0)6 53 78 87 54
d.van.pelt@rijkzwaan.nl
arno van Oers
Mobiel +31 (0)6 53 30 50 58
a.van.oers@rijkzwaan.nl
Zaadhandel Hollandia NV België
accountmanager trade & retail
Maarten van der Leeden
Mobiel +31 (0)6 12 98 48 07
m.van.der.leeden@rijkzwaan.nl
Accountmanagers Benelux
accountmanager voor industrieteelt
Johan Decroos,
Mobiel +32 (0)475 456445
j.decroos@hollandia.be
Koen T’syen,
Mobiel +32 (0)475 840168
k.tsyen@hollandia.be
accountmanager plantenkwekers
Peter reinders
Mobiel +31 (0)6 51 16 61 28
p.reinders@rijkzwaan.nl
er bestaan verschillende niveaus van specialisatie in interacties tussen planten en ziekten of plagen. Het identificeren van dergelijke specialisatie vereist ingewik-
keldeanalysemethodes. Vaststellen of een plant al of niet is aangetast door een specifieke belager, kan afhangen van de gebruikte analysemethode. Het is be-
langrijk,in het algemeen, te benadrukken dat de specialisatie van belagers van tijd tot tijd en van plaats tot plaats kan variëren, afhankelijk is van milieufactoren
en dat nieuwe biotypen van plaagveroorzakers of fysio’s van pathogenen kunnen ontstaan die resistentie kunnen doorbreken.
immuniteit: een plantenras wordt niet aangetast door een specifieke plaag of ziekte.
Resistentie: het vermogen van een plantenras om de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte te beperken alsmede de schade die zij veroorzaakt
in vergelijking met vatbare plantenrassen onder vergelijkbare milieuomstandigheden en plaag- of ziektedruk. deze plantenrassen kunnen echter wel enige
ziektesymptonen of schade vertonen onder hoge plaag- of ziektedruk.
Twee niveaus van resistentie worden gedefinieerd:
Hoge resistentie (Hr): plantenrassen beperken de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte onder normale plaag- of ziektedruk sterk in vergelijk-
ing met vatbare rassen. deze plantenrassen kunnen echter wel enige ziektesymptomen of schade vertonen onder hoge plaag- of ziektedruk.
intermediaire resistentie (ir): plantenrassen beperken de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte, maar kunnen meer symptomen vertonen in
vergelijking met hoog resistente rassen.Intermediair resistente plantenrassen zullen minder ernstige ziektesymptomen of schade vertonen dan vatbare plantenrassen
onder vergelijkbare milieuomstandigheden en/of plaag- of ziektedruk.
Vatbaar: het onvermogen van plantenrassen om de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte te beperken.
- Indien in een resistentiecode t.a.v. een bepaald ras wordt verwezen naar bepaalde biotypen of stammen waartegen resistentie wordt geclaimd, dan betekent
dit dat geen resistentie wordt geclaimd tegen andere biotypes of stammen van dezelfde plaag of ziekte.
- Indien in een resistentiecode niet wordt verwezen naar biotypen of stammen waartegen resistentie wordt geclaimd, dan betekent dit dat resistentie alleen wordt
geclaimd tegen bepaalde niet nader gespecificeerde biotypen of stammen.
beschrijvingen, illustraties, teeltadviezen en elke andere informatie in welke vorm dan ook over bijvoorbeeld de houdbaarheidsdatum, zaai-, plant-, en oogstdata,
afkomstig van Rijk Zwaan zijn zo nauwkeurig mogelijk afgestemd op ervaringen in proeven en praktijk. Rijk Zwaan aanvaardt echter in geen enkel geval
op grond van zulke beschrijvingen, illustraties, teeltadviezen en informatie aansprakelijkheid voor afwijkende resultaten in het geteelde product. de koper is
zelf verantwoordelijk voor de juiste opslag van de zaden en dient zelf te beoordelen of de zaken en teeltadviezen geschikt zijn om voor de beoogde teelten
respectievelijk onder de lokale omstandigheden te worden gebruikt.
Opname van een ras in deze uitgave betekent niet automatisch dat dit ras beschikbaar is voor exploitatie; het kan alleen voor beproeving beschikbaar zijn.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Rijk Zwaan (www.rijkzwaan.nl).
de foto’s in deze uitgave demonstreren de types waartoe de genoemde rassen behoren en niet alle rassen als zodanig. deze foto’s vormen geen enkele garantie,
expliciet noch impliciet, t.a.v. de prestaties van het gewas.
19

Kortom
Twee keer
nummer 1
Rijk Zwaan is de afgelopen tijd
twee keer in de prijzen gevallen.
In september werd het bedrijf
uitgeroepen tot Beste Werkgever
van Nederland en vier weken later
werd Rijk Zwaan net als vorig jaar
eerste in de Hillenraad 100.
Medewerkers van Rijk Zwaan beoordelen
hun werk gemiddeld met een 8,5. dit is
de hoogste score op gebied van algemene
tevredenheid bij bedrijven met minder
dan 1000 medewerkers in Nederland.
de hoogste positie in de Hillenraad 100
dankt Rijk Zwaan volgens het juryrapport
onder meer aan een hoge positie in de
R&d Top 30, omringd door namen
als Philips, ASML en Unilever, en de
uitstekende kredietwaardigheid, door
dun & bradstreet beoordeeld als triple A.
Ook genoemd werden de vitale bedrijfscultuur
en de wijze waarop de voortdurende
groei wordt gemanaged.
20 brassica | deceMbeR 2010
Nieuwe website Rijk Zwaan
dit voorjaar heeft Rijk Zwaan Nederland
haar website volledig vernieuwd. Nieuw
onderdeel is onze online productcatalogus.
Hiermee zetten we een belangrijke stap
vooruit in onze dienstverlening. deze
digitale productcatalogus biedt u een
overzicht van ons commerciële assorti-
b e u r s n i e u w s
Tuinbouw Relatiedagen
De prettige sfeer van de Tuinbouw Relatiedagen is de afgelopen jaren zeer populair
en succesvol gebleken. Daarom is Rijk Zwaan ook de komende twee beurzen weer
van de partij.
Hardenberg: 11,12 en 13 januari 2011
Gorinchem: 15,16 en 17 februari 2011
BioVak
Woensdag 19 en donderdag 20 januari 2011 is het IJsselhallencomplex in Zwolle
het decor van de jaarlijkse vakbeurs BioVak. Dit jaar staat de beurs in het teken van
inspiratie voor de totale biologische keten.
Fruit Logistica
Op 9, 10 en 11 februari 2011 is Rijk Zwaan te vinden op de
Fruit Logistica in Berlijn. De internationale handelsbeurs
is al jaren hét podium om kennis te delen en netwerken te
onderhouden.
ment met alle relevante teeltgegevens.
Zonder poespas en altijd up-to-date.
Naast deze rasgegevens, vindt u op de
website ook een archief met telersinterviews,
informatie over onze evenementen en
andere relevante informatie. Nieuwsgierig?
bezoek www.rijkzwaan.nl
Bewaarkooltentoonstelling Marne
Traditiegetrouw vindt ook dit jaar op de laatste woensdagmiddag van februari de
bekende ‘Lagerschau’ in het Noord-Duitse Marne plaats. De tentoonstelling wordt
georganiseerd door Rijk Zwaan samen met de voorlichtingsdienst (Gemüsebau-
Beratungsring Dithmarschen).
Op woensdagmiddag 23 februari zijn vanaf 14.00 uur de meest gangbare
sluitkoolrassen uit de bewaring te bezichtigen. De koolrassen die in Duitsland
worden geteeld voor de bewaring zijn grotendeels gelijk aan die in België en
Nederland. Daarom is deze tentoonstelling zeker ook interessant voor Belgische en
Nederlandse telers. De koolrassen staan niet langer opgesteld in het koelhuis maar
in de schuur van ons veredelingsbedrijf, met voldoende licht. En u staat niet meer in
de kou. Een aangenaam voordeel! Ook is een aantal toeleveranciers aanwezig met
een stand.
Adres: Rijk Zwaan Marne AG, Alter Kirchweg 34 in Marne.
Aanvang 14.00 uur. Marne ligt ongeveer 100 km ten noorden van Hamburg.