1978-056 geschiedenis/histoire pharmacie - Kringgeschiedenis - Kava

— 24 —
HISTORIEK VAN DE FARMACIEOPLEIDING IN BELGIË*
LJ. VANDEWIELE
Presbyteros is ouderling en priester, een wijs man met ondervinding, de
bewaarder van de tradities ; hij kent de kracht van de geneesmiddelen en de
tekst van de zegenings- en bezweringsformules, hij heeft een voet in huis bij
goden en demonen : hij is de tovenaar, de geneesheer.
Geneeskunde en farmacie zijn niet gescheiden.
En dat zal zo blijven tot in de 8e eeuw.
Wel heeft de dokter intussen knechten aangeworven ; een herder of een landman,
of een landloper — mensen die iets van de natuur afweten — wordt er
op uit gestuurd om kruiden in te zamelen ; hij mag die naderhand uitpersen,
drogen, stampen, koken onder toezicht van de dokter.
De dokter neemt nog een knecht om vuile karweitjes op te lossen, hiervoor
doet hij meestal beroep op de barbier, omdat die goed met het scheermes
overweg kan en hij laat hem abcessen opensnijden, aderlatingen doen, breuken
behandelen.
Naderhand zullen deze twee knechten zelfstandig worden en zich ontwikkelen
tot apoteker en chirurgijn. Maar voorlopig zijn dit eenvoudige knechten, zonder
de minste opleiding. En zoals de barbier, wanneer de dokter hem niet nodig
had, haar en baard van zijn medemensen verzorgt, zo houdt de andere knecht,
achter de rug van de dokter om, in een duister straatje er een duister winkeltje
op na, waar men terecht kan voor allerhande duistere zaken : een
vergif, een liefdesdrank, een abortivum... Dat waren de pharmacopoloi van de
Grieken, de pharmacopolae, unguentarii, aromatorii, pigmentarii, serplasiarii der
Romeinen, dit waren de naamloze functionarissen bij de Egyptenaren, waarover
Fr. Jonckheere het heeft in zijn ,,Le Préparateur de Remèdes dans l'Organisation
de la Pharmacie égyptienne" en niets anders dan dat!
Al deze mensen werkten zonder opleiding, onder de verantwoordelijkheid
van de dokter.
De Arabieren waren de eersten die vaststelden, dat geneeskunde en farmacie
in se onverenigbaar zijn. De wederzijdse controle in de samenwerking geeft
een veel hogere graad van zekerheid, zoals bij de samenwerking tussen
architekt en aannemer, maar dan op een gebied dat de mensen het nauwst aan
het hart ligt : gezondheid en leven. De Arabieren eisten dat diegene die zich
met de bereiding van de geneesmiddelen wilde bezighouden, dit zou doen als
een afzonderlijk hoofdberoep niet als een nevenberoep en nadat hij daartoe
een speciale opleiding zou genoten hebben. Scholen werden opgericht en de
eerste apoteek geopend in Bagdad in 761.
Veel details over de vroege opleiding tot apoteker zijn er niet tot ons gekomen.
Zelfs in de Constitutiones (1231-1240) van Frederik II von Hohenstaufen, die
voor het eerst in Europa de wetgeving op de geneeskunde regelt, is over de
* Lezing gehouden op het Derde Symposium Geschiedenis van de Wetenschappen :
Evolutie van het Wetenschappelijk Denken, gehouden aan de Universitaire Instelling,
Antwerpen, op 15 februari 1977.