Film, radio en televisie

Het PK-comité
Eén- en andermaal hebben
we in Aether belicht, hoe
zich uit activiteiten van individuele
Nederlandse zendamateurs
in de jaren tien
en twintig van deze eeuw
de omroep heeft ontwikkeld.
Wel, in het voormalige
Nederlands Oost-Indië
was dat niet anders. Daarvan
heb ik me nog eens
kunnen overtuigen, toen ik
me uren lang heb laten
wegzakken in archiefstukken
van voorheen het PKcomité
(PK zijn de roepletters
van zendamateurs
in Indië.)
Eind 1967 plaatste
C. le Cotey in het tijdschrift
Tong Tong een
advertentie, waarin hij
contact zocht met oud-
PK's in Nederland.
J.F. Rohder, A.C. de Groot
en J.E.M. van Drunen
reageerden. Er ontstond
een schrijfband.
Aether 38/1996
“Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan”
Voor ik het vergeet
Het leek een goede gedachte, de
penclub uit te breiden met het
doel, zoveel mogelijk gegevens
over het radio-amateurisme in
Indië vast te leggen. Tijdens de Japanse
bezetting en het daarop volgende
conflict met de Indonesische
republikeinen waren immers
vele sporen zoek geraakt. Van Drunen
belastte zich in 1970 met het
secretariaat en ging met wervende
stencils op de pasarmalan in Den
Haag staan. Het aantal deelnemers
was na afloop niet voldoende voor
een koempoelan. Dus zette Van
Drunen zijn pogingen voort op andere
marktachtige samenkomsten
van oud-Indischgasten. Een publiciteitscampagne
in geschikte bladen
leverde ook de nodige adressen
op, zodat op 3 juli 1971 voor
het eerst een PK-reünie kon worden
gehouden. Dit was het begin
van een jaarlijkse traditie die tot
1987 overeind bleef. Het aantal
oud-amateurs dat bereikt werd bedroeg
op het hoogtepunt 60; de
hoogste opkomst op een reünie
was 120 (velen kwamen met hun
echtgenotes of andere verwanten).
Jaarboek
Bij gelegenheid van zo'n reünie
werd telkens een jaarboek uitgegeven.
Dat bevatte reprodukties van
documenten, overdrukken uit kranten
en tijdschriften, maar vooral op
schrift gestelde herinneringen van
leden. Op die manier heeft het comité
zijn tweede benaming volop
waargemaakt:
Studiegenootschap voor de radiohistorie
van voormalig Nederlands
Oost-Indië.
Je moet er toch niet aan denken,
welk een gat in de geschiedschrijving
er zou hebben voortbestaan
zonder de activiteiten van het PKcomité.
Net op tijd!
De bereikte radiopioniers waren
voor een deel civiele liefhebbers
die gevangen waren door het won-
der van het etherverkeer. Anderen
opereerden in militair verband of
waren werkzaam voor bedrijven
met een grote spreiding over de archipel,
zoals PTT en BPM. In
principe kon iedereen voor een reünie
inschrijven die als amateur of
beroepshalve aan de ontwikkeling,
opbouw, uitbreiding, wederopbouw
van de radio in Nederlands
Oost-Indië een aandeel had gehad.
9
Plaquette
Wie als buitenstaander zonder Indische
wortels de jaarboeken en
andere stukken leest, merkt op dat
zich in het PK-comité ook heel
wat nostalgie uitleefde, een zacht
verdriet om alles wat met ‘ons
Indië’ verloren is gegaan.
Het ging hier duidelijk om een
groep die zich, als zovele Nederlanders
met een Indisch verleden,
door de Kikkerlanders niet begrepen
voelde. Wat snapten die nou
helemaal van hun weemoed, liefde
en pijn. Nee, voor echt begrip kon
je alleen maar bij de sobats terecht.
In die sfeer valt het te begrijpen,
dat er behoefte ontstond aan een
eigen markeringspunt. Het bestuur
schreef een prijsvraag uit die een
gedenkplaat voor de radiopioniers
uit het voormalig NOI moest opleveren.
Het idee van ‘old man’ Lekahena
werd verwezenlijkt. Op 30
mei 1987 werd de plaquette in het
gebouw van de Wereldomroep onthuld.
De beschermheer, generaalmajoor
van de luchtmacht F.E.
Boers, was één van de sprekers.
Hij vatte bondig samen, wat de
waarde van de amateurs is geweest:
in de jaren dertig waren er
op zestien verschillende plaatsen
door amateurs gebouwde ukg-omroepzenders
hoorbaar; in 1941
schakelde de verbindingsdienst van
de luchtbescherming zendamateurs
in, waardoor men een goed overzicht
over de Japanse vliegbewegingen
behield; tussen 1945 en
1950 herstelden amateurs met een