Moerdijk bestemmingsplan buitengebied - Ruimtelijkeplannen.nl

Sectorale analyse 38
In figuur 3.3 zijn de belangrijkste kenmerken en structuren van het landschap weergegeven. Figuur
3.4 gaat in op cultuurhistorie en archeologie.
3.4.2. Ontginningsgeschiedenis
De ontginningsgeschiedenis verschaft inzicht in de samenhang tussen het abiotische basissysteem
(zoals bodemgesteldheid en waterkwaliteit) en de menselijke occupatie. De mate
waarin de geschiedenis afleesbaar is in het huidige landschap, is medebepalend voor de waardering
van het landschap.
In de landschapsvorming van het gebied hebben zee-invloeden een grote rol gespeeld. Vanuit
een aantal oude eilandkernen zijn voortdurend nieuwe polders ingedijkt, nadat deze voldoende
waren opgehoogd door slib dat met het dagelijkse getij werd afgezet.
In de 15 e eeuw werden in het oosten van het plangebied de eerste officiële bedijkingen aangelegd.
In het westen kwam de bedijking later op gang. Aan de oude polders werden kleinere polders
toegevoegd (de zogenaamde aanwaspolders) en in de overgebleven langgerekte tussengebieden
werden vervolgens ook polders aangelegd (de halspolders). De halspolders van de
Keenehaven vormen een samenhangende eenheid in het landschap.
Uiteindelijk ontstond een karakteristieke dijkenstructuur die grotendeels nog in het landschap
herkenbaar is. Veel oude polders, zoals polder Ruigenhil, Sabina-Henricapolder en polder De
Oude Appelaer, zijn nog in hun oorspronkelijke staat aanwezig (inclusief oude polderwegen,
oorspronkelijk verkavelingspatroon en dijken). Van de allereerste veenontginningen uit de
12 e eeuw zijn enkel nog de Hoge Zeedijk en de Reevliet als landschappelijke eenheid waarneembaar.
Daarnaast zijn nog kreekrestanten herkenbaar, die herinneren aan de vroegere zeeinvloeden
op het landschap.
De zuidrand van een aantal polders wordt gevormd door de Mark, die ter hoogte van Standaardbuiten
van naam verandert en als Dintel uitmondt in het Volkerak. Het betreft hier de benedenloop
van een bekensysteem, dat in België ontspringt.
De oorspronkelijke structuren zijn de laatste decennia ernstig aangetast. In het kader van de
ruilverkaveling zijn veel kreekrestanten verdwenen of rechtgetrokken en plaatselijk zijn eeuwenoude
dijken afgegraven, zoals aan de oostkant van de Henriëttepolder. Ook de aanleg van
grootschalige bedrijventerreinen, de oprichting van kassen, de uitbreiding van de kernen en de
doorsnijding met zware infrastructuur, heeft de samenhang en herkenbaarheid van de oorspronkelijke
dijkenstructuur geen goed gedaan.
3.4.3. Huidige situatie
Landschap
Landschapsstructuur
Het abiotische basissysteem en de daarop geënte eerste vormen van gebruik, werken door in
de huidige landschapsstructuur. Bepalend is nog altijd het dijkenpatroon waaraan het wegen-
en bebouwingspatroon is gekoppeld. In tegenstelling tot het gebogen dijkpatroon, worden de
polders binnen de dijken doorsneden door een rationeel rechtlijnig wegenpatroon.
Oorspronkelijk was ook het beplantingspatroon gekoppeld aan de dijken. Op oude topografische
kaarten is een dijkenstructuur herkenbaar die wordt geaccentueerd door dijkbeplantingen.
Deze beplantingen zijn inmiddels grotendeels verdwenen. Het beplantingspatroon is tegenwoordig
sterk versnipperd en plaatselijk gekoppeld aan snelwegen en kreekrestanten, die het
inmiddels open landschap doorsnijden. Verder is het open landschap plaatselijk verdicht door
een willekeurig patroon van boomgaarden met houtsingels die in de polders zijn verschenen.
De landschappelijke structuur laat zich daardoor niet meer aflezen uit het beplantingspatroon.
De verschillende soorten landschapselementen (erfbeplantingen, solitaire bomen, boomgroepen)
dragen in belangrijke mate bij aan het karakteristieke landschapsbeeld. Sommige beplantingen
zijn zeer oud en daarom onvervangbaar. Veel elementen vragen bovendien regelmatig
beheer en onderhoud.
Adviesbureau RBOI
Rotterdam / Middelburg
264.10404.00