Den Gulden Winckel. Jaargang 20 - digitale bibliotheek voor de ...

De Nederlandsche detective-roman
1
TOEN eenige jaren geleden ‘Ivans’ met ‘De Man uit Frankrijk’ verscheen, als
eerste van een reeks oorspronkelijke detective-romans, debuteerde daarmede de
Nederlandsche detective-roman.
Men had reeds tallooze Engelsche gelezen, men las nu ‘De Man uit Frankrijk’.
Men keek elkaar aan en men zei met een vleugje vaderlandschen trots: ‘nou, zie
je wel, dat kunnen wij óók al’. Inderdaad scheen het, dat thans voor goed aan het
Engelsche monopolie een einde zou gekomen zijn.
Thans krijgen we het achtste boek uit de ‘G.G. serie’, en dezelfde auteur gaf ook
nog ‘Het Verre Koninkrijk’, een soort historischen ‘roman van strijd en avontuur’, en
nu ‘Juffrouw Mientje’ met een aantal ‘vreemde verhalen’.
En het is een teleurstelling gebleken.
Bij de blijde geboorte van den auteur ‘Ivans’ juichten de omstanders over dezen
Nederlandschen Conan Doyle. Dat was niet geheel onjuist: de eerste werken van
de G.G. serie kunnen werkelijk in velerlei opzicht met de Sherlock-Holmes-serie
vergeleken worden. Doch beging men reeds in den aanvang de vergissing, ook den
naam van Edgar Poe te noemen, thans blijkt men zelfs den naam van Arthur Conan
Doyle oneer te hebben aangedaan.
Dat het noemen van Edgar Poe een vergissing was, is duidelijk. Edgar Poe heeft
in zeker opzicht de heele generatie van Engelsche en Amerikaansche schrijvers
van detective-stories ingeleid, doch dit verandert niets aan de waarheid dat Edgar
Allan Poe een kunstenaar was, terwijl de meerderheid dier navolgers slechts
schrijvers zijn.
Dit ‘slechts’ houdt geen geringschatting in. Het schrijven van goede
detective-verhalen is een eerzaam handwerk en zelfs een zeer bijzonder en zeer
moeilijk handwerk, dat een heel bepaalden aanleg eischt. De goede
detective-verhalen vormen een zeer te waardeeren ontspannings-lectuur en de
uiterst scherpzinnige geesten, die ze maken kunnen, hebben recht op onze
bewondering en op de geldelijke belooning, die hun dan ook ruimschoots gewordt.
Het blijft echter ... handwerk. Terwijl Allan Poe een kunstwerk schiep. Waar Conan
Doyle, Oppenheim, Reeve, Le Queux, Jenkins, Rohmer, en dozijnen anderen den
lezer spanning geven, geeft Poe huivering. Zij, de detective-story-schrijvers
houden het verstand bezig, op zeer aangename wijze bezig, doch Edgar Allan Poe
- en Chesterton, als hij wil - spreken tot datgene, wat slechts door kunstenaars kan
worden bewogen.
De schrijvers die na Poe kwamen hebben situaties bedacht, véél gecompliceerder
dan Poe, ontknoopingen gevonden, véél verrassender, maar een enkel zinnetje van
Poe geeft meer sensatie - niet in de bioscoop-beteekenis van het woord -
Den Gulden Winckel. Jaargang 20