pdf 1 - exhibitions international

voorbeeld van Woods benadering van de
pittoreske wanorde van de middeleeuwse
steden, die onmiskenbaar sterker is gedetermineerd
door een voorkeur voor
algemene picturale effecten dan door
belangstelling voor architecturale details.3
Die laatste aanpak is duidelijker aanwezig
in de beelden die toonaangevende Franse
fotografen in het derde kwart van de negentiende
eeuw van Gent hebben gemaakt,
zoals in het werk van de gebroeders Louis-
Auguste en Auguste-Rosalie Bisson. Dat
wordt gekenmerkt door een ongeëvenaarde
technische en esthetische kwaliteit en moet
ook in de context van het opkomende toerisme
gesitueerd worden. De broers staan
vooral bekend om hun adembenemende
berglandschappen en stadsgezichten van
Parijs, maar hun oeuvre omvat ook diverse
gezichten op de Gentse binnenstad. Eén
daarvan, uit 1857, toont het Gildehuis
van de Vrije Schippers en de aanpalende
panden op de Graslei.4 [afb.3] Die werd
omstreeks 1870 ook vereeuwigd door
Adolphe Braun, die het tot hoffotograaf van
Napoleon III had gebracht en een succesrijke
fotostudio uitbaatte gespecialiseerd
in reisfoto’s, berglandschappen, bloemstukken,
reproducties van kunstwerken en
diverse stadsgezichten.5 In Gent fotografeerde
Braun ook het Justitiepaleis — een
van de nieuwe grote publieke gebouwen die
deel uitmaakten van de ingrijpende stedenbouwkundige
transformaties die de negentiende-eeuwse
stad kenmerkten. [afb.4]
[25]
De stadsfotografie wordt hier volop
ingezet als een instrument dat zowel de
stadsvernieuwing als de te koesteren restanten
van de oude stad registreert. Het
fenomeen van de monumentenzorg is immers
inherent verbonden met de stedelijke
moderniseringsoperaties, die onvermijdelijk
de destructie van historische gebouwen
met zich meebrachten. Het medium fotografie
legde deze spanning van meet af aan
bloot. De fotografie is immers zowel een
product van het vooruitgangsoptimisme
van de moderne geïndustrialiseerde kapitalistische
samenleving als een instrument
dat als het ware de tijd vasthoudt. Van
in den beginne mat ze zich een commemoratieve
functie aan en een fotograaf als
Braun registreerde zowel het nieuwe Justitiepaleis
als de oude gevels aan de Graslei.
In beide foto’s valt het belang op van
het omliggende water. Dit is wellicht niet
alleen het gevolg van het feit dat het
nieuwe medium een uitgesproken voorkeur
aan de dag legde voor de weergave van
efemere, weerspiegelende wateropper -
vlakken, maar komt ook omdat de rivier
als open ruimte in het stedelijke weefsel
de fotograaf in staat stelt afstand te
nemen van zijn onderwerp. De fotografie
prefigureert, begeleidt of bevestigt in die
zin de ambities van de stadsvernieuwing
en de monumentenzorg: zij creëert
perspectivische vista’s met historische
monumenten als visuele accenten of zij
maakt de monumenten zichtbaar door
ze te isoleren van hun omgeving.
[4] Adolphe Braun. Justitiepaleis, ca. 1865 (De Zwarte Doos — Stadsarchief Gent)