pdf 1 - exhibitions international
pdf 1 - exhibitions international
pdf 1 - exhibitions international
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Edmond Sacré, bekend fotograaf, wacht<br />
beneden op ze. Alles is opgesteld. Nu alleen<br />
nog fotograferen. Hij vraagt zich af<br />
— hij liberaal, niet godsdienstig, maar in<br />
zijn werk voortdurend met de architectuur<br />
van de kerk aan de slag — wat het met<br />
deze vrouwen is, deze vleselijke (toch?)<br />
wezens. En daar zijn ze dan. Ze moeten de<br />
magische grens over die coulissen en scène<br />
scheidt. Eén na één. Ze moeten er in fel<br />
licht een houding aannemen, aangeduid<br />
door de fotograaf. Ze moeten het hoofd<br />
zus of zo houden, raakt hij ze aan?), stilstaan<br />
(hun gelaat, hun lichaam helemaal<br />
geven). Natuurlijk, Sacré weet dat allemaal<br />
zoals een therapeut van zijn cliënten: daar<br />
moeten ze allemaal door.<br />
Sacré, die toch niet anders kan dan de<br />
ene kloosterlinge mooi te vinden en de andere<br />
ook bij nader toezien, zij het op een<br />
andere manier. Hij kijkt naar jonge vrouwen<br />
in een ruwe blauwe gedrapeerde stof. Hij<br />
zet ze onder de stolp van zijn kader, hij<br />
weet dat hij die stolp straks mag wegnemen<br />
om te ontwikkelen, te bestuderen, te<br />
retoucheren (aanraking) af te dekken en af<br />
te drukken. Zo vaak en zo dicht komt hij<br />
bij de zuster. (Deze spectaculaire portretten<br />
moet je — het kan niet anders — als<br />
novellen lezen. Als een de Maupassant.)<br />
Sacré in het begijnhof want de zusters<br />
kunnen niet naar zijn atelier in de stad.<br />
(Zie je dat al gebeuren?) Hij moet zelf<br />
maar ter plaatse een portretstudio improviseren.<br />
Zusters van verschillende rang en<br />
leeftijd. Ze zijn uitzonderlijk. De pose is<br />
ernstig, de drapering van textiel is streng,<br />
de zelfstandigheid van deze jonge vrouwen<br />
overdonderend. Ver van de verplichte rituelen<br />
van de commerciële carte de visite.<br />
De zusters staan er, gebeiteld op de grond,<br />
in hun blauw habijt, met reserve, rechte rug,<br />
niet breekbaar, maar een onbuigzaam ‘vooruit’,<br />
‘de wereld wacht niet, wij willen er zijn’.<br />
Geen van deze beelden is barmhartig, zegt<br />
een genereus ‘kom’. Terwijl de mensen van<br />
stand zich achter de werkwijze van de fotograaf<br />
verbergen, ligt hier alles op tafel, een<br />
roeping, een karakter en de vrouw natuurlijk<br />
ook, onvermijdelijk, onherroepelijk.<br />
Maar er is toch iets dat bij al het enthousiasme<br />
voor deze beelden twijfel, reserve,<br />
verwarring, zelfs een zekere angst wekt.<br />
Iets ondergraaft na afwegen en overdenken<br />
deze portretten. Is de reeks niet té strak<br />
gehouden, té inventariserend, te veel een<br />
serie? Bovendien staan ze ongemakkelijk<br />
[58]<br />
of toch veeleisend recht. Daardoor is er<br />
minder speelruimte en variatie. Is dat<br />
het gebod van de grootjuffer, of van het<br />
project dat tot nu niet werd opgemerkt,<br />
meegesleept als men is door alle verhalen<br />
die zich errond gesponnen hebben?<br />
Zouden het beelden zijn voor onderzoek?<br />
Die gedachte dringt zich ontluisterend aan<br />
de kijker op. Functionele foto’s als voor<br />
een cataloog van beroepskledij (leraars<br />
met kiel, verpleegsters met witte schort,<br />
lijkdragers en leden van de burgerwacht)?<br />
Deze zusters tonen gewoon wat ze dragen<br />
al naargelang hun plaats in de hiërarchie,<br />
hun verschillende functies, de religieuze<br />
diensten. Studiemateriaal ook. Om dat te<br />
kunnen heeft de fotograaf een minimum<br />
aan inzicht in zijn onderwerp nodig. Welke<br />
kledij, voor welke plaats in de hiërarchie,<br />
voor welke activiteit overdag? Kostuumstudie,<br />
ook voor Sacré.<br />
Dan twijfel je toch weer. Onder het<br />
functionele showen priemt als door een<br />
dicht wolkendek een lichtend gelaat, een<br />
intense uitdrukking, een duidelijke manier<br />
om een religieuze vrouw te zijn. Ze staan<br />
er niet meer oneigen, een habijt tonend,<br />
maar als een eigen zelf. Deze vrouwen zijn<br />
geen fotomodellen. Soms zijn ze zelfs charmant,<br />
levendig en ja, zelfs een beetje ijdel.<br />
Die belangstelling van een man brengt<br />
ze even uit hun regel. Ze zien dat Sacré,<br />
dat de fotograaf niet anders kan dan hen<br />
ook als vrouw te bekijken. Zijn woorden<br />
die aanwijzingen geven raken hen aan.<br />
Daar heb je zelfs geen hand voor nodig.<br />
Beslist, straks zullen ze, verward als<br />
ze zijn, ook nog berispt moeten worden!<br />
— De moderne wereld<br />
Fabriek, arbeid, snelheid, transport, concentratie.<br />
Sacré, die een kwarteeuw lang<br />
zijn natuurlijke habitat had in geschiedenis,<br />
geleerde architectuur, aangelegde pleinen,<br />
wordt fotograaf van de industrie, zet zijn<br />
camera in een fabriekshal, fotografeert<br />
machines, overziet een fabrieksterrein, het<br />
kanaal, de haven. [afb.19] Sacré stond gisteren<br />
nog in een straatje, met winkel en een<br />
groepje joelende kinderen; kloeke wandelingen.<br />
Morgen moet hij de stad uitrijden,<br />
in koets of auto. De steenweg op, bomen<br />
langs de weg, weinig verkeer. De kasseiweg,<br />
dan linksaf, een laan op, een poort,<br />
geen landschap maar een terrein, geen gebouw<br />
maar een loods, geen huis maar een<br />
hal. Camera uitpakken, klamme handen: