De in beginsel strakke regel - Houthoff Buruma

De uitzonderingen op de in beginsel strakke regel vallen
– evenals de in beginsel strakke regel zelf – te plaatsen in het
kader van de goede procesorde. In overeenstemming daarmee
valt aan te nemen dat het genoemde drietal enuntiatief en niet
limitatief van aard is. 74
11 Besluit
Strakheid schept duidelijkheid, en dat is veel waard. Toch kan
het niet meer dan een uitgangspunt zijn. De achter de regels
liggende beginselen en wensen vereisen lenigheid. Het desideratum
van eindigheid leidt via de in beginsel strakke regel eerder
tot exclusie van standpunten dan hoor en wederhoor
eisen. Het desideratum van juistheid noopt tot uitzonderingen
op dit uitgangspunt in verband met openbare orde en
nova. De partijautonomie doet zich op verschillende wijzen
gelden: enerzijds blokkeert zij tardieve standpunten buiten de
via de memoriewisseling in appel getrokken grenzen van de
rechtsstrijd, maar anderzijds staat zij een uitbreiding van die
grenzen toe indien partijen het daarover eens zijn. De Hoge
Raad houdt – ondanks het gegeven dat uitleg van processtukken
aan de feitenrechter is – strak de hand aan het in zijn
rechtspraak ontwikkelde systeem, zowel pro als contra inclusie.
Enerzijds wordt ambtshalve verruiming van het speelveld
door de rechter afgestraft, anderzijds wordt (veelal) voldoende
gewaarborgd dat het partijdebat zich ook na memoriewisseling
kan verdiepen. De gemaakte keuzes vallen veelal te onderschrijven,
evenals de vrij indringende wijze waarop de Hoge
Raad zich met deze materie bezighoudt. Dit geeft immers de
nodige helderheid voor degenen die in de praktijk hun weg
moeten vinden in dit genuanceerde systeem.
74. Zie Bakels e.a. 2009, nr. 109-116 en 161.
82 T C R 2 0 1 2 , n u m m e r 3