Programmaboek - Franz Liszt Kring

Wagner in Mein Leben als volgt verteld:
“Wij hadden toen samen een avond bij
Schumann doorgebracht; daar werd
gemusiceerd en aansluitend gedisputeerd
waarbij Schumann door de sterk
geprononceerde meningsverschillen
tussen Liszt en Schumann over Mendelssohn
en Meyerbeer zeer kwaad werd…”
Liszt zelf, die op deze avond ten aanzien
van de recentelijk overleden Mendelssohn
partij koos voor Meyerbeer, herinnerde
zich bijna dertig jaar later nog de
“zeer opgehitste avond waarvan de
schuld mij toekwam…(Aan Lina
Ramann, november 1875).
(66) Robert Schumanns brief aan Liszt,
Bad Kreischa bij Dresden, 31 mei 1849
(Weimar, KSW-GSA), pagina’s 2-3. -
Liszt die zich in 1848 in Weimar had
gevestigd, informeerde, nog geen vol
jaar na het conflict in Dresden, via de
gezamenlijke vriend Carl Reinecke of
Schumann zijn nog niet geheel gereedgekomen
Faust-Szenen ter beschikking
zou kunnen stellen aan de viering van
Goethe’s honderdjarige jubileum in
Weimar. Schumann antwoordde als volgt:
“Zoals het stuk nu is wil ik het niet
naar buiten brengen.Toch, lieve vriend,
zou misschien de compositie voor u
niet te “leipzigerisch” zijn? Of acht u
[Leipzig] een Parijs in het klein waar
men ook iets tot stand kan brengen?
In ernst - van u die zo veel van mijn
composities kent, had ik iets anders
verwacht dan dat u in zijn geheel een
dergelijk oordeel over een heel kunstenaarsleven
uitspreekt. Bekijkt u mijn
composities nauwkeuriger, zo zou u
daar juist een aanzienlijke verscheidenheid
van inzichten in moeten vinden,
dat ik er ook altijd naar heb gestreefd
om in iedere van mijn composities iets
anders aan het licht te brengen en niet
alleen met het oog op de vorm. En uiteindelijk
waren zij toch niet zo slecht,
degenen die in Leipzig bij elkaar waren:
Mendelssohn, Hiller, Bennett e.a.; tegen
de uit Parijs,Wenen en Berlijn afkomstigen
konden wij het in ieder geval ook
opnemen. Echter, mocht menige muzikale
lijn lijken op datgene dat wij componeerden,
dan noemt u het de tijdgeest
of hoe u wilt. […] Geheel origineel
is niemand. Zo veel naar aanleiding
van uw uitspraak die onterecht en bele-
digend was.Voor de rest laten wij de
avond vergeten - een woord is geen pijl
- en het streven naar vooruitgang is de
hoofdzaak.”
(67) Brief van Clara Schumann aan Liszt,
Dresden, 8 augustus 1849 (Weimar,
KSW-GSA). - Schumann heeft de slotscène
van zijn Faust-compositie voor een
uitvoering in Weimar naar aanleiding
van de Goethe-viering op 29 augustus
1849 uiteindelijk toch voorbereid. Clara
schrijft aan Liszt ten behoeve daarvan
de nodige noten namens haar man.
(68) Liszt op de dirigentenbok. Foto
naar de lithografie van C.F. Hoffman
rond 1853 (Budapest, LFM).
(69) Johann Wolfgang von Goethe
(1749-1832). Gedenkplaat in gips van
onbekende meester (Budapest, UAW-
MI).
(70) Programmablad ‘Concert zur
Goethefeier’ d.d. 29 augustus 1849 in
Weimar (Weimar, KSW).
X.
(71) Het Hoftheater in Weimar in de tijd
van Liszt met het Goethe- en Schillermonument.
Reproductie van een
38
gravure uit deze tijd. (Budapest, LFM).
(72) Robert Schumann in maart 1850.
Kopie van een daguerreotypie van
Johann Anton Völlner (Zwickau, RSH).
(73) Schumann: Ouverturen bij
Genoveva, Bruid van Messina, Faust.
Bewerking voor piano. (Leipzig &
Berlijn, C.F. Peters) (Budapest, UNBSz).
- Deze werken zijn allen door Liszt
tijdens zijn dirigentenperiode in Weimar
uitgevoerd.
(74) Schumann:‘Mignon’s Lied’ uit
Lieder und Gesänge aus Goethes Wilhelm
Meister op 98a, nr. 5. - Liszt was aanwezig
op 14 maart 1852 in Leipzig toen op
het programma van een concert van
Schumann ook een deel uit, opus 98a
stond.
(75) Schumann: Manfred, opus 115.
Eerste druk van de bewerking voor
piano met zang (Leipzig, 1853, Breitkopf
& Härtel) uit de nagelaten bibliotheek
van Liszt (Budapest, LFM).
Byrons Manfred was Liszts lievelingslectuur;
al in het begin van de jaren ‘40
van de 19 de eeuw hield het idee van
een Manfred-compositie hem bezig,
maar werd toch niet gerealiseerd.
Eveneens spoorde hij in een brief van
5 juni 1849 Schumann aan om zijn
Manfred-compositie waarmee hij in
1848 was gestart, voort te zetten:
“Manfred is heerljik, hartstochtelijk
attractief! Laat u zich daar niet van
weerhouden; hij zal u opfrissen voor
uw Faust - en de Duitse kunst zal met
trots naar deze tweeling verwijzen”.
De ouverture Manfred werd op 14 maart
1852 in Leipzig door Schumann zelf
voor het eerst uitgevoerd. De première
van de scenische uitvoering van het
hele werk vond in Weimar plaats onder
de leiding van Liszt.
(76) Brief van Schumann aan Liszt, 25
december 1851, Düsseldorf (Weimar
KSW-GSA).“Manfred komt hier weer
terug. Ik heb tekst en muziek nogmaals
aan een onderzoek onderworpen, […]
hij [Manfred] zou het nu op het podium
kunnen proberen.”
(77) Theaterprogrammablad van de
première van Manfred,Weimar, 13 juni
1853, blz. 1-2 (Weimar, KSW).