Als jeugd en toekomst telt, augustus 2011 - Nederlands Jeugdinstituut

Spilpositie Centra Jeugd en Gezin
Als kinderen of ouders voor vragen komen te staan,
zoeken zij steun in de directe – bij voorkeur eigen –
leefomgeving. Vanzelfsprekende aanspreekpunten zijn
dan de familie, de school, collega’s op het werk, vrienden
of vriendinnen of de huisarts. Deze primaire
opvoedmilieus vormen de zichtbare schakel (frontofficie)
voor opvoedende ouders. Zoals ouders, vrienden,
vriendinnen en onderwijsgevenden of werkgevers dat
voor (oudere) jeugd zijn. Daar komt geen Centrum voor
Jeugd en Gezin (CJG) aan te pas.
Het zijn vaak de zichtbare schakels in de directe omgeving
van ouders en jeugdigen die – bij (complexere)
vraagstukken – behoefte hebben aan de meer
professionele terugvaloptie van het CJG. Het CJG voorziet
middels de partners die het CJG vormgeven eerst en
vooral in een vraag- en ondersteuningsbaak voor de
zichtbare schakels met ouders en jeugdigen.
Daarenboven vervult zij een centrale en coördinerende
rol in het organiseren en toegankelijk maken van
aangewezen zorg.
Een geolied en op stevige samenwerking gebaseerd CJG
hééft dus geen backofficie, maar ís het backoffice.
Gemeenten richten hun CJG vanuit dat perspectief in. Zij
versterken en verbreden de betekenis daarvan met
functies die met de transformatie van de jeugdzorg onder
de verantwoordelijkheid van de gemeente vallen. De
wijze waarop dit gestalte wordt bepaald door de lokale
en/of regionale situatie 14 .
Het succesvolle Centrum voor Jeugd en Gezin
Om te kunnen beoordelen of het CJG goed functioneert
wordt een set van indicatoren gebruikt om de (kosten-
)effectiviteit te kunnen meten en monitoren. De samen
met gemeenten (door)ontwikkelde basisset indicatoren 15
is een daarbij te gebruiken handreiking en maakt het
mogelijk de prestaties van het CJG inzichtelijk te maken.
Succesfactoren van het CJG
De aan het CJG verbonden professionals (jeugd- en
gezinwerkers) kunnen zo nodig (op regionaal niveau)
terugvallen op specialisten. Zij verwijzen daarbij niet
Toetsstenen
Een succesvol CJG
legt de nadruk niet op een fysiek punt;
is een netwerk van voorzieningen en
werkers die zich in de directe
leefomgeving van jeugdigen en ouders
bevinden.
hanteert een houding van ‘erbij halen’ in
plaats van ‘doorverwijzen’;
weet ouders en kinderen c.q. de primaire
opvoedmilieus via de professionals in de
primaire opvoedmilieus te bereiken;
Blijkend uit het percentage professionals
dat aangeeft dat ze het CJG weet te
vinden, weet wat ze er kan halen op het
gebied van opgroeien en opvoeden.
kent tevreden klanten;
Blijkend uit de mate van tevredenheid
(beleving);
draagt bij aan afname van de
problementiek;
Blijkend uit de mate waarin ouders en
jeugdigen aangeven dit zo te ervaren.
is gebaseerd op haalbare samenwerking;
Blijkend uit samenwerkingsafspraken
met de netwerkpartners en afspraken
over werkprocessen op alle niveaus) (wie
doet wat, wanneer en met wie).
kent kosten en baten;
Blijkend uit inzicht in gemiddelde kosten
en resultaten per productgroep van het
CJG.
kent de ondersteuningsbehoefte;
Blijkend uit
• aantal en soort signalen;
• aantal en type bezoekers;
• soort contacten;
• aantal en soort toeleidingen naar
verschillende vormen van jeugd- en
opvoedhulp;
• type ondersteuning (lokaal aanbod)
dat wordt geboden;
• aantal betrokken vakdisciplines.
• aantal jeugdigen en gezinnen
door, maar hanteren het principe van ‘ erbij halen’ als er sprake is van situaties waarvoor de
generalistische programma’s niet zonder meer werken. Bijvoorbeeld doordat de gezinssituatie te complex
geworden is. Deze op het gebied van Positief Opvoeden gespecialiseerde krachten ondersteunen ook
methodisch gezien de aanpak. Dit maakt dat – zo lang als verantwoord mogelijk is – volstaan kan worden
met ondersteuning in de eigen sociale context door aan het CJG verbonden professionals.
De gespecialiseerde ondersteuners hebben meerdere specifieke interventies tot hun beschikking. Daarbij
kan gedacht worden aan interventies gerelateerd aan hechting, geweld of ontwrichting in gezinsrelaties,
14 Voor sommige van deze – vaak meer gespecialiseerde – functies binnen de zorg voor de jeugd ligt het voor de hand dat gemeenten
samenwerken. Alleen op die manier kan een voldoende volume aan en voldoende kwaliteit van plaatsbekostigde en zeer
gespecialiseerde vormen van zorg worden gegarandeerd. Efficiencywinst en spreiden van risico’s kunnen ook reden tot
samenwerking zijn.
15 Onderzoek basisset indicatoren effectiviteit Centrum voor Jeugd en Gezin Eindrapport Juli 2010 – Deloitte.
16