Als jeugd en toekomst telt, augustus 2011 - Nederlands Jeugdinstituut

Aanleiding
Uit een in 2009 uitgevoerde evaluatie van de Wet op de jeugdzorg 1 blijkt dat de ondersteuning van
kinderen, ouders en professionele opvoeders – zowel in bestuurlijke als uitvoerende zin – te versnipperd is.
Het pleidooi voor één loket ten spijt zijn verantwoordelijkheden verdeeld over een groot aantal partijen en
uiteenlopende beleids- en financieringsregels. Elk domein kent zijn eigen loket 2 . Door de ontwikkeling van
kindcentra, brede scholen en Centra voor Jeugd en Gezin – al dan niet samengebracht in multifunctionele
accommodaties – zijn weliswaar gemeenschappelijke voorzieningen ontstaan, maar van een krachtige
pedagogische omgeving is onvoldoende sprake. Naast onvoldoende afstemming tussen de verschillende
aanbieders staan verschillen in organisatorische regels, belangen en verantwoordingsmechanismen dit in
de weg.
In reactie hierop heeft de regering Rutte in haar
regeerakkoord (2010) opgenomen dat de jeugdzorg moet
integreren tot 1 stelsel voor maatwerkondersteuning aan
jeugdigen en gezinnen. In lijn met het advies van de
Parlementaire Werkgroep Toekomstverkenning Jeugdzorg,
worden alle taken 3 op het gebied van jeugdzorg gefaseerd
overgeheveld naar de gemeenten. Op dat niveau kunnen
gemeenten de ondersteuning verknopen met aanpalend
beleid (onderwijs, welzijn, arbeid, etc). De wettelijke kaders
van passend onderwijs en zorg voor jeugd worden daartoe
in samenhang uitgewerkt. Preventie en vrijwillige
hulpverlening worden – goed afgestemd met gedwongen
hulpverlening – door (samenwerkende) gemeenten
georganiseerd en de Centra voor Jeugd en Gezin geven
daarbij vorm en inhoud aan de ondersteuning in de
primaire opvoedmilieus.
Door af te zien van te gedetailleerde kwaliteitseisen en/of
dichtgetimmerde regelingen gaat deze overdracht van de
bestuurlijke verantwoordelijkheid voor alle vormen van
jeugd- en opvoedondersteuning naar gemeenten gepaard
met het vergroten van beleids- en utvoerings ruimte voor
gemeenten zowel als uitvoerende professionals.
Opbouw ‘van onderop’
De uitdaging, aan te sluiten op de natuurlijke en
vanzelfsprekende leefroutes van kinderen, ouders en
opvoeders, vraagt om een opbouw van onderop en een
daarop afgestemde werkwijze en attitude. Daarbij wordt
bezien welke functies er echt toe doen en hoe deze het
meest effectief kunnen worden in- of toegevoegd aan de
primaire opvoedmilieus van ouders en jeugdigen. Als in- of
toevoegen niet mogelijk is, wordt de functie – op de
meeste passende schaal – zo nabij als mogelijk daaromheen
gepositioneerd. Zo worden de verschillende onderdelen
van jeugd- en opvoedondersteuning op en rond de
natuurlijke leefomgeving van kind en gezin bijeengebracht.
Waar gaat de transformatie jeugdzorg
over?
Omvang sector
Er zijn 12 provinciale en 3 grootstedelijke
Bureaus Jeugdzorg, drie landelijk werkende
instellingen (LWI), met elkaar goed voor
8.010 fte en 57 provinciale jeugdzorgaanbieders,
goed voor 15.439 Fte’s.
Gemiddeld ziekteverzuim ligt bij de Bureaus
jeugdzorg op 6.6% en bij de zorgaanbieders
op 5.6%
Gebruikscijfers
De gebruikscijfers binnen de jeugdzorg
waren in 2008 als volgt:
A. Provinciaal georganiseerd aanbod
• Ambulante hulp 44.276
• Open residentiële zorg 11.805
• Pleegzorg 20.144
• Dagbehandeling 9.816
• Spoedeisende zorg (crisis) 9.132
• Gesloten jeugdzorg 3.225
B. Functies van Bureau Jeugdzorg 48.703
• Jeugdbescherming: (gezins)voogdij,
advies en meldpunt
kindermishandeling
• Jeugdreclassering
C. AWBZ
Jeugd-lvg 12.970
PGB o.v. jeugd-ggz of jeugd-lvg 33.600
D. ZVW
• Jeugd-ggz (niet chronisch) 147.000
Micha de Winter 4 stelt dat we in onze samenleving jeugdigen moeten opvoeden vanuit de overtuiging dat
1
Evaluatieonderzoek Wet op de jeugdzorg – Eindrapport; BMC in opdracht van Programmaministerie Jeugd en Gezin en Ministerie
van Justitie; Projectnummer: 41/644424-09/2880452, 2009.
2
Het onderwijs heeft de scholen, de zorg kent centra voor jeugd en gezin, bureaus jeugdzorg en veiligheidshuizen, de WMO het
WMO-loket, de arbeidsmarkt het CWI, etc.
3
Het betreft hier: jeugd-ggz (zowel AWBZ als Zorgverzekeringswet), provinciale jeugdzorg, gesloten jeugdzorg, jeugdreclassering,
jeugdbescherming en licht verstandelijk gehandicapte jeugd.
4
Micha de Winter (Oss, 1951) is een Nederlandse hoogleraar in de pedagogiek.
3