Als jeugd en toekomst telt, augustus 2011 - Nederlands Jeugdinstituut

De pedagogische civil society
De pedagogische civil society vloeit
voort uit het begrip ‘Civil Society’: de
vrijwillig samenwerkende gemeenschap
van burgers (Commissie Toekomst
Lokaal Bestuur, 2006). Deze gaat over
de formele, zowel als de informele
verbindingen tussen burgers. Zij duidt
op de gemeenschappelijke en vrijwillige
activiteiten van burgers rond het grootbrengen
van kinderen en jongeren en
vindt zijn basis in de verbanden tussen
familie, vrienden, buurtgenoten en hen
die rond kinderen en jongeren staan. De
kracht van de pedagogische civil society
bepaalt de kwaliteit van het samenleven
in de woonomgeving en het
opvoedingsklimaat. Bepalende elementen
daarin zijn:
• kwaliteit van sociale relaties;
• groepslidmaatschap, formele en
informele netwerken;
• gedeelde normen;
• de mate van onderlinge
vertrouwdheid (publieke
familiariteit);
• wederkerigheid;
• inzet voor de gemeenschap;
• een gemeenschappelijk belang.
van draagvlak – een winstgevende kwaliteitsslag –– te behalen.
(persoonlijke) vrijheid en autonomie waarden vormen die in
interactie met anderen tot stand komen. Hij baseert zich daarbij
mede op wetenschappelijk onderzoek. Dit toont aan dat
kinderen zich beter ontwikkelen als ze deel uitmaken van resp.
zijn opgenomen in sociale netwerken die groter zijn dan het
gezin. “Als er bijvoorbeeld goede verbindingen zijn tussen ouders
in de buurt en tussen ouders en school, dan presteren kinderen
beter en hebben ze meer kans op maatschappelijk succes. De
kansen op kindermishandeling en jeugdcriminaliteit dalen als de
sociale effectiviteit in een buurt hoog is. 5 ” Hij pleit er daarom
voor om jeugdigen te leren de maatschappij niet als een
gegeven te nemen, waarbinnen ze hun eigenbelang zo goed
mogelijk dienen te realiseren, maar als een samenleving waarin
elk individu de verantwoordelijkheid heeft om op basis van
gesprek (dialoog en uitwisseling) ruimte en autonomie te geven
en te krijgen. En daarmee zichzelf te (gaan) ervaren als actieve
burgers die bij het vormgeven aan diezelfde maatschappij het
verschil kunnen maken. Zo een – zich door diversiteit en
tolerantie kenmerkende – maatschappij realiseren is geen
gemakkelijke, maar desondanks haalbare opgave.
Bij de transformatie van de jeugdzorg zijn dit belangrijke
noties. Er lijkt immers belangrijke meerwaarde te behalen door
het leggen en onderhouden van verbinding met de meest
herkenbare en vanzelfsprekende woon- en leefomgeving voor
ouders en jeugdigen: de eigen straat, buurt of wijk. Dit maakt
ook ‘normalisatie’ van opvoedvraagstukken mogelijk. Door
bovendien te investeren in het flexibiliseren van de sociale
infrastructuur (regie, snelheid van handelen) is – ook in termen
Een goed beeld van de ambitie waarmee gemeenten vormgeven aan de opdracht – jeugdzorg laten
indalen en inbedden in positief jeugdbeleid – geeft het bestuursakkoord 6 :
“De overheid is er voor de burger. Uitvoering van overheidstaken
dicht bij de burger verdient de voorkeur. Dit omdat de lokale of
regionale overheid de burger goed kent en de toegang tot de
medeoverheden laagdrempelig is. Op diverse beleidsterreinen
zijn daarom decentralisaties voorgenomen. Deze decentralisaties
versterken het profiel van de diverse bestuurslagen. Bovendien
stellen decentralisaties de overheden beter in staat om integraal,
samenhangend beleid te voeren. Als de decentralisaties goed
worden uitgevoerd, wordt de overheid daar als geheel krachtiger
en kleiner van.”
5 RMO, Bevrijdend kader voor de jeugdzorg, 2011
6 Het onderhandelaarsakkoord dat het Rijk, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, het Interprovinciaal Overleg en de Unie van
Waterschappen op 21 april 2011 hebben gesloten.
Toetsstenen
De gemeente
stelt kaders op hoofdlijnen;
definieert het gewenste
eindresultaat;
stimuleert creativiteit en
innovatieve kracht;
vertrouwt op nabije professionals
en bieden hen uitvoeringsruimte;
voorziet (binnen de mogelijkheden)
in toereikende financiering;
stuurt op (verantwoording van)
effectiviteit en efficiency.
4