ROTTERDAMS - Marc van Oostendorp

More documents

Recommendations

Info

Inhoud 1. Het Rotterdams heb nooit bestaan. Inleiding 2. Kejje da niet horìh dan? De klanken van het Rotterdams 3. En toen beldiede me op. Woorden en zinnen bouwen in het Rotterdams 4. Een ander `toontje’. Het Rotterdams en de andere Zuid-Hollandse dialecten 5. Ietwat onverschillig, standvastig en behoudingsgezind. De houding van de Rotterdammers tegenover hun taal 6. Van A16 tot Zuid. Woordenlijst van het Rotterdams 7. Literatuur in het dialect 8. Literatuur over het dialect
1. Het Rotterdams heb nooit bestaan. Inleiding De meest poëtische definitie van het Rotterdams komt van een Amsterdammer. "Dat Nederlands waarin woorden niet worden uitgesproken, maar te water worden gelaten", zo noemde de letterkundige Kees Fens het dialect van de Maasstad ooit. Ook de beroemdste spreekster komt van buiten de stad: radiocolumniste Carrie is geboren en getogen in Utrecht en kwam pas naar Rotterdam toen ze 22 was; zij dankt haar landelijke bekendheid vooral aan gesproken columns in het radioprogramma Spijkers met koppen, dat werd opgenomen in haar geboortestad Utrecht, maar waarin ze onmiskenbaar Rotterdams klonk. Een van de beroemdste liedjes over Rotterdam, Ali Cyaankali, komt uit de pen van een dame uit Kapelle, Annie M.G. Schmidt. Op een onlangs verschenen cd, met de karakteristieke titel Toen wij naar Rotterdam vertrokken, wordt het liedje gezongen door de Turkse zangeres Senem Diyicki. De titel van die cd verwijst natuurlijk naar het officieuze volkslied van Rotterdam — waarin over de stad alleen verteld wordt dat wij ervan vertrokken en dat zich verder afspeelt op een ouwe schuit. Je kunt het als chauvinistisch Rotterdammer natuurlijk betreuren dat je taal zo bepaald wordt door mensen van buiten. Maar je kunt het ook begrijpen als een teken dat het Rotterdams de taal is van de grote stad, en een taal die kennelijk grote aantrekkingskracht uitoefent op allerlei mensen van buiten die stad. Een echte stad hééft geen eigen dialect in de zin van een door duidelijke grenzen afgebakende taal. Rotterdam is altijd een smeltkroes geweest waar mensen van over de hele wereld naartoe trokken en waarheen ze hun eigen taal meenamen. Zolang we kunnen terugkijken, is het een stad geweest van immigranten uit Zeeland en Turkije, uit Brabant en China, en een tijdelijk toevluchtsoord voor zeegasten van alle wereldzeeën. Geen wonder dat de taal er een is die ook en misschien zelfs wel vooral door buitenstaanders bezongen wordt en die ook sterk door die buitenstaanders beïnvloed is. Toch heeft het Rotterdams wel degelijk een eigen klank en een eigen kleur, die op sommige punt oer-Hollands en waarschijnlijk in lange tijd nou ook weer niet zo gek veel veranderd is. Er bestaan dialectopnames van oude Rotterdammers in de jaren dertig. Waarschijnlijk zijn al die mensen al een halve eeuw dood. Toch is op die bandopnamen nog precies te horen uit welke stad ze komen. Ook zij zeggen hebbie in plaats van heb je, ook zij zeggen ik kan u nie in plaats van ik ken u niet, ook zij hebben de intonatie die ze elders in Nederland zo zangerig vinden. Ook die mensen, die soms al ergens in het midden van de negentiende eeuw geboren zijn, laten elk woord te water in plaats van het gewoonweg uit te spreken. De grenzen van het Rotterdams zijn overigens vaag. Welke kant je vanuit Rotterdam ook opreist, naar Delft, naar Dordrecht, naar Gouda of naar de Zuid-Hollandse eilanden, overal hoor je de mensen op min of meer dezelfde manier praten. De taal verandert wel, maar slechts beetje voor beetje, langzamerhand. Het is moeilijk om een duidelijke taalgrens te trekken. In veel opzichten is het Rotterdams een Zuid-Hollands dialect zoals alle andere, en omgekeerd heeft de taal natuurlijk altijd invloed gehad op de buren. Al heel lang zijn er in de buurt mensen geweest die hun taal, bewust of onbewust, hebben laten beïnvloeden door het spraakgebruik van de buren. Dialectrenaissance In heel Nederland is de laatste jaren een proces gaande dat we wel dialectrenaissance noemen. Terwijl de mensen steeds minder dialect spreken en in hun dagelijks leven steeds meer een taal gebruiken die op zijn minst in de buurt van het Standaardnederlands komt, wordt het dialect tegelijkertijd steeds populairder in allerlei min of meer culturele contexten. Populaire bands als Rowwèn Heze en de Kast zingen popmuziek in respectievelijk het Limburgs en het Fries, cabaretiers als Herman Finkers en Hans Teeuwen spelen hun programma's in respectievelijk het Twents en het Eindhovens. In grote delen van het land worden af en toe kerkdiensten in het dialect gehouden. In Groningen (en tal van andere streken) zijn dialectliefhebbers bezig de bijbel in hun eigen taal om te zetten.
Page 1: ROTTERDAMS door Marc van Oostendorp
Page 5 and 6: Ditzelfde geldt allemaal ook voor h
Page 7 and 8: maar wel is er een doorlopende stro
Page 9 and 10: haat hij). Het is niet nodig om Rot
Page 11 and 12: wel genoeg onderwijs gehad en voora
Page 13 and 14: toen zij in de jaren zeventig van R
Page 15 and 16: 3. En toen beldiede me op. Woorden
Page 17 and 18: Een beetje in tegenspraak met mijn
Page 19 and 20: Gisteren beldiede mijn Er is nog ee
Page 21 and 22: Het verschil tussen stemhebbend en
Page 23 and 24: 4. Een ander `toontje’. Het Rotte
Page 25 and 26: van vroeger. Maar dat is vrijwel al
Page 27 and 28: Uit de correspondentie die een toen
Page 29 and 30: 5. Ietwat onverschillig, standvasti
Page 31 and 32: 'plat praten': het lijkt zo allemac
Page 33 and 34: Engels zou moeten toespreken. Nee,
Page 35 and 36: liever over slang. Straattaal is na
Page 37 and 38: 6. Van A16 tot Zuid. Woordenlijst v
Page 39 and 40: Hakken. In het begin van de jaren n
Page 41 and 42: Nassen. Eten. Neetoor. Chagrijnig p
Page 43: Literatuur over het Rotterdams Veel

ROTTERDAMS - Marc van Oostendorp

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?