Axel (plaats) - Alle Vestingsteden van Nederland

Axel (plaats) 2
heeft zijn oorsprong in Axel. Er wordt dan ook vaak van Axels of plat Axels gesproken.
Stadhuis Axel
De stad Axel maakt, samen met onder andere Terneuzen en Zaamslag
(maar niet de ten zuiden van Axel liggende dorpen), deel uit van het
overwegend calvinistische Land van Axel. Kenmerkend is de
traditionele Axelse klederdracht, inmiddels alleen nog door
folkloregroepen gedragen, met opstaande doek, kanten trekmuts, en
spiraalvormige gouden krullen met strik. Axel is een van de weinige
steden in Nederland die een duidelijk te herkennen klederdracht heeft.
Ook hierbij, net als bij het dialect, vallen gebieden rond Axel, waar o.a.
Zaamslag, Terneuzen en Hoek liggen, onder de invloeden van Axel.
De naam Axel zou "eksterbosje" (agnulauha) of "kasteel aan het water"
(akesele) kunnen betekenen. De tweede uitleg is het meest voor de hand liggend. Er zijn ook twee straten, de
Burchtlaan en de Burchthof, en één school, De Warande, naar genoemd. Er is ook een uitleg dat Axel de naam was
van een Viking die in de buurt van de stad een vesting zou hebben gesticht.
Geschiedenis
Al in het jaar 991 werd de naam Axel voor het eerst genoemd. In de
kroniek van de toen heersende graaf Boudewijn IV wordt gesproken
over een klein plaatsje met een haventje: Axla, het latere Axel. In 1183
verkreeg Axel stadsrechten van Philips van den Elzas, graaf van
Vlaanderen. Vroeger lag Axel in het rechtsgebied van de stad Gent.
Later werd door Philips II Axeler Ambacht bij Axel gevoegd. Axel is
meerdere keren in brand gestoken (onder andere door viering van
midzomernachtsfeest), geplunderd door de Gentenaren en het is ook
een tijd Spaans gebied geweest. In 1108, 75 jaar voordat Axel
stadsrechten kreeg, stond er in Axel de St. Pieterskerk. Op de plaats
waar deze grote kerk heeft gestaan bevindt zich nu de oude
begraafplaats. Op 17 juli 1586 is de stad door Prins Maurits op de
Spanjaarden veroverd. Het kreeg spoedig daarna stadsrechten
toegekend door Leicester. Door het gebied ten westen van Axel (bij
Westdorpe) onder water te zetten kon Axel behouden blijven voor de
Gregorius de Grotekerk
Staatsen. Dit water vormde daarmee de grens tussen Spaans en Nederlands gebied. Het was een van de eerste
wapenfeiten van prins Maurits. Axel heeft gedurende de rest van de oorlog in de linie gelegen.
Het gebied Staats-Vlaanderen (het latere Zeeuws-Vlaanderen) was verdeeld in 't Vrije van Sluis en een deel van de
Vier Ambachten (Hulster-, Axeler-, Assenedener- en Boukhouter Ambacht). In het Axeler Ambacht lagen de steden:
Axel en Ter Neuze (toen gehucht met een fort), en de dorpen: Aendijcke, Zaemslacht (Zaamslag) (tijdelijk),
Koewagt, Zuiddorp, Westdorp, Overslag en enkele kleine schansen. (De plaatsnamen zijn op de oude wijze gespeld).
Het Land van Axel was kleiner van omvang.
In de Tweede Wereldoorlog werd Axel bevrijd door Poolse troepen; de Eerste Poolse Pantser divisie onder leiding
van kolonel Szydlowski. Een aantal straatnamen in de stad, Polenstraat, Generaal Maczekstaat, Generaal Sikorski,
en het centrale plein, het Szydlowskiplein, herinneren hier nog aan. Ook is tussen Axel en Hulst de Gdynia Bridge te
vinden. Dit is de plaats waar de Polen onder dekking van dichte mist het kanaal van Axel naar Hulst overstaken met
behulp van een pontonbrug. Deze brug is gelegd nadat Axel na 4 dagen strijd nog steeds in handen van de Duitsers
was. De Polen waren in eerste instantie van plan Axel op de vijfde dag te bombarderen maar toen die vijfde dag (19
september 1944) een mistige dag bleek te worden, waagden de Polen het om de Gdyniabrigde te leggen en via het