Discovery 4

58 PurSang 2|2011 Gesprek
Flip Klopper, een andere collega van Wellink die ervaring heeft met
het toezicht, vertrok in mei 2008 en in het midden van datzelfde jaar
kondigde directeur Arnold Schilder, eveneens belast met toezichtzaken,
aan dat hij de bank eind dat jaar zou verlaten. ‘Hierdoor en door
de omvang van de crisis heeft de president in die periode meer
toezichtprofiel gekregen dan hij bij zijn normale werkzaamheden zou
hebben gehad.’ Dat diezelfde president door velen verantwoordelijk
werd gehouden voor alle problemen, verbaast hem niet. ‘De mensen
waren boos over de financiële verliezen. Ze hadden dit niet verwacht. En
toezicht is een abstractie. Je hebt een gezicht nodig.’
‘Alles werd vreselijk uitvergroot naar DNB’
Wellink heeft zich die kritiek persoonlijk niet al teveel aangetrokken,
al hebben DNB en hijzelf uit de crisis wel een aantal lessen getrokken.
Rationaliseren hielp daarbij. Aan opstappen heeft hij nooit gedacht. Zo
zit hij niet in elkaar. Liever legde hij uit wat er was gebeurd en zocht
hij naar oplossingen om herhaling te voorkomen. Soms voelde hij zich
dan wel onmachtig, teleurgesteld. ‘Alles werd vreselijk uitvergroot
naar DNB. Dan zei ik wel eens: de toezichthouders zijn niet de eerste
veroorzakers van de crisis, net zo min als je de agenten mag verwarren
met de inbrekers. Daarnaast zijn de problemen veel gecompliceerder
dan jullie zeggen. Maar steeds weer zag je die natuurlijke neiging om
zich te concentreren op één speler in het veld.’
‘Ten onrechte en bovendien nutteloos,’ vindt Wellink. Hij zwaait met
een onlangs verschenen rapport van het Internationale Monetaire
Fonds (IMF). ‘Zelfs het IMF bekent nu dat ze het in 2007 en 2008 niet
goed heeft gezien. Het is dus niet alléén Nout Wellink die het allemaal
niet goed heeft gezien. We hebben met zijn allen een aantal dingen niet
goed onder controle kunnen houden. Maar dat weten we met de kennis
van nu.’
Nout Wellink: ‘Ik zal met groot genoegen welke uitdaging dan ook op mij nemen’
Jantje moet weg
De bankpresident heeft steeds geprobeerd de discussies zo rationeel
mogelijk te voeren. Best lastig, als de andere kant zo emotioneel is, vindt
hij, want wat vaak volgde was dat mensen hem beschuldigden weg te
lopen voor zijn verantwoordelijkheden. Dat heeft hij nog nooit gedaan.
Alleen door de juiste diagnose te stellen, kun je de juiste maatregelen
treffen, meent Wellink. ‘Je kunt wel zeggen: Jantje heeft gefaald en
Jantje moet weg: dat klinkt stoer, maar daarmee heb je geen enkel
probleem opgelost als het om complexe problemen gaat.’
Zou Wellink het met de kennis van nu destijds anders hebben gedaan?
Zou hij bijvoorbeeld meer naar de geest in plaats van naar de letter hebben
gehandeld? De bankpresident, fel: ‘Men zegt dat DNB legalistisch is;
dat we dat zijn geweest bij Icesave bijvoorbeeld. Ja, als we echt hadden
geweten dat ze aan het omvallen waren, hadden we alles uit de kast
gehaald, dat spreekt vanzelf. Maar je hebt in een onzekere wereld afwegingen
te maken. Als je weet dat juridisch de argumenten om een aanwijzing
te geven zeer zwak zijn en dat je, als je het doet, een run op de bank
kunt veroorzaken die uiteindelijk kan resulteren in een run op de hele
IJslandse economie, dan moet je iemand die er gewoon over nadenkt
niet legalistisch noemen. Zo’n iemand heeft een gezond verstand, pleegt
risicomanagement en weegt zorgvuldig kansen en impact af.’
Ook de suggestie dat DNB wellicht op informele wijze de media had
kunnen inseinen over de penibele situatie bij Icesave om te voorkomen
dat nog meer mensen hun spaargeld zouden inleggen, wuift de
bankpresident van tafel. Verontwaardigd: ‘Daar staat gevangenisstraf
op, hè. Bovendien raakt dit aan ons functioneren: je ondermijnt het
vertrouwen dat onder toezicht gestelden in je hebben.’
Om uitleg vragen
De oorzaken van de crisis opsporen en met die kennis op legale wijze
proberen herhaling te voorkomen: daar is het Wellink om te doen.