DE OPKOMST DER AMSTERDAMSE HAVEN - theobakker.net

De opkomst der Amsterdamse haven
lenburg en Marken uitsluitend voor het timmeren, breeuwen,
overhalen, verlengen of vertimmeren van schepen werden
aangewezen terwijl het eiland Marken in het bijzonder voor
de schuitenmakers en hun werven werd bestemd. Om de prijzen
van de nieuwe terreinen bij de verkoop niet te drukken
werd en de percelen door het stadsbestuur slechts langzaam
uitgegeven en nog in november 1601 werd besloten dat bij de
verkoop van een aantal erven buiten Sint Anthonispoort, zowel
buiten- als binnendijks, deze voor nering zouden worden
bestemd, ter bevordering waarvan een keur werd gemaakt
om in de oude stad de houtopslag op de wallen binnen 2 of 3
jaren te verbieden 177 .
Intussen waren de eilanden Uilenburg en Marken in ’97
reeds goeddeels met werven bezet en op Rapenburg, aan de
IJ-oever, vestigden zich, ter plaatse waar eerst de mastwerven
zouden komen, aanvankelijk voorlopig, later blijvend onder
toezegging dat zij de terreinen zouden moeten ophogen en
“approprieren” de nieuw opgerichte compagnieën, die de
vaart op Oost-Indië en op Guinea ter hand genomen hadden
178 . Spoedig zou de werf van de Oost-Indische Compagnie
als “de Peperwerf” een groot deel van Rapenburg in beslag
nemen. Op de zuidwesthoek van Uilenburg, tegenover de in
aanbouw zijnde nieuwe Sint Anthonissluis, was de scheepswerf
van de Admiraliteit, die echter reeds in december 1600
een gunstiger gelegen plaats verzocht, wat toegestaan werd 179 .
Zij verkreeg een terrein op Rapenburg naast het Rijsenhoofd.
177 Res. Vroedschap VII, 10 november 1601
178 Ibidem, 8 november 1599
179 Ibidem, 30 december 1600
De stadsscheepstimmerwerf, aanvankelijk aan de waaloever
ter hoogte van de Buiten-Bantammerstraat, werd geplaatst
op Marken en diende, sinds de aanbouw van oorlogsschepen
door de oprichting van de College’s van Admiraliteit omstreeks
1589 een landsaangelegenheid geworden was, voor de
bouw van de stadsvaartuigen, schuiten en pramen.
Bij een beschouwing van de kaart van Pieter Bast uit die jaren
blijkt dat de stad zich thans van een langgerekte vorm tot
een breed cirkelsegment ontwikkeld heeft; haar oppervlakte
is verdubbeld en zij wordt omgeven door een forse vestingwal
met 12 bolwerken en een buitengracht; het oorspronkelijke
korte havenfront heeft zich belangrijk verlengd en meet langs
de paalgordel in het IJ ruim 2000m. Ook het inwonertal, dat
in de aanvang van de 16 e eeuw nog omstreeks 40.000 bedroeg,
is aanmerkelijk toegenomen en zal weldra (in 1622) de
100.000 overschrijden.
60