DE OPKOMST DER AMSTERDAMSE HAVEN - theobakker.net

De opkomst der Amsterdamse haven
eigen kosten het water voor hun werven uitdiepen; waren de
schepen te groot om voor de werf te liggen, dan zouden de
oversten daarvoor een bekwame plaats aanwijzen. Nieuw
was ook de bepaling, dat de boomsluiters geen schepen met
koopmansgoederen in de waal mochten toelaten dan met
consent van de oversten-waalridders; evenzeer was voor het
laden en lossen in de waal een expresse vergunning nodig.
Opgemerkt dient nog, dat, waar tot nu toe de opgelegde boetes
merendeels ten bate van de bewaarders kwamen, in maart
‘82 bepaald werd, dat de boetes, opgelegd voor het varen naar
de vaartuigen zonder vergunning, verdeeld moesten worden
tussen de havenmeester en de waalridders; gedurende de zomermaanden
echter waren de boetes uitsluitend voor de havenmeester,
terwijl van Kerstmis tot Pasen, tijdens de winterlaag
van de bodems, ieder de helft kreeg.
Dit derde waalreglement, waarvan enkele artikelen in maart
‘92 (aanstelling van nieuwe waalridders), in oktober ’97 (ankers
bij het binnenkomen binnen boord te nemen en niet voor
de boeg laten hangen), en tenslotte in september 1616 (lastgeld
te berekenen bij het winterseizoen) gewijzigd werden,
heeft gegolden tot 22 juli 1622 201 , toen een nieuw uitvoerig
reglement voor de walen in werking trad.
Nadat, zoals we zagen, tijdens de havenuitleg van ’91 tot ‘95 de
O.Z.Waal aan de oostzijde aanmerkelijk vergroot was moest
op bevel van de Burgemeesteren de bewaking der vaartuigen
meermalen worden versterkt. Zo werden in de winter van ’95
op ’96 12 extra mannen aangenomen, waarvoor extra waak-
201 Handvesten v.A., dl.III, p.762
loon mocht worden geheven en het tekort door de stad zou
worden gedekt; evenzo in januari ’97 en in december 1600. In
december 1601 werden 8 of 10 extra wakers bij strenge vorst
door de stad betaald.
Opgemerkt dient, dat na het jaar ‘43 in geen der waalreglementen
de Nieuwe Zijdswaal nog werd vermeld; voor het
laatst vernemen we van deze waal in een keur van oktober
‘68, waarbij ze als ligplaats voor de lege lichters en schuiten,
die uit het Damrak werden verwezen, werd bestemd. In dien
tijd schijnt ze door aanslibbing voor zeeschepen reeds ongeschikt
geworden te zijn.
REGELINGEN IN HET DAMRAK, DE GRACHTEN EN VOOR DE PALEN OP HET IJ
Een geheel ander karakter dan de waalreglementen vertoonden
de keuren, betrekking hebbende op het overige havengebied.
De opzichzelfstaande korte voorschriften, zoals die
naar we zagen in de 15 e eeuw waren uitgevaardigd, groeiden
in de 16 e snel in aantal en omvang. In het begin betrof het
merendeels politionele maatregelen en de aanwijzing van ligplaatsen,
daarna werd het streven merkbaar de afzonderlijke
keuren tot reglementen of ordonnantie’s samen te voegen.
Bij het nagaan van de voorschriften zal blijken, dat de snel
groeiende scheepvaart, in het Damrak een sterk toenemende
ophoping van vaartuigen deed ontstaan waartegen steeds
dwingender bepalingen moesten worden gemaakt teneinde
het verkeer aldaar te ordenen en te ontlasten. Vooral tegen
de lege lichters en schuiten die vaak nodeloos in het Damrak
bleven vertoeven moest herhaaldelijk worden opgetreden
en tot 7 maal toe werden daaromtrent nieuwe voorschriften
67