Vraag onze catalogus aan! - Santiago

l
EEN 'ONDANIGMAR' ONDERWERP
Dit artikel behandelt een ondankbaar onderwerp. Dat komt niet vaak voor in de
lacobsstaf. Kritische of zwaarmoedige artikelen zijn gelukkig schaars. We zijn lid
voor onze lol en onze primaire lol is: die godzalige Camino gaan. En naast het
wassende water van de Camino-literatuur hebben wij onze eigen 'Staf' die ons
voorziet van praktische informatie en ons in woord en beeld verlekkert met wat
ons langs die weg allemaal te wachten staat. Waarom dan toch een ondankbaar
thema rond de Camino? Omdat mij is gevraagd iets te schrijven over cisterciënser
kloosters langs de 'Franse weg', de belangrijkste pelgrimsroute in
Spanje, en dat terwijl cisterciënsers in het geheel niet in pelgrims geïnteresseerd
waren. ]a, dat kwam voor: monniken in kloosters die niets om pelgrims
gaven. Die ver van de gebaande paden en ver van de bewoonde wereld neerstreken,
zodat er 'van nature' niemand langs zou komen. Die torens op hun kerken
verboden, omdat die dan wel eens iemands ongewenste aandacht zouden
kunnen trekken. En die persoon zou dan wel eens een pad naar het klooster
kunnen inslaan.
Zijn de cisterciënsers daarom de wereld ontvlucht? En die Regel van Benedictus
dan? De cisterciënsers wilden die toch, temidden van veel verwaarlozing en verval,
weer tot in de puntjes gaan trachten na te leven? En staat in hoofdstuk 53
va n die Regel n iet geschreven: Omnes supervenientes hospites tamquam Christus
suscipiantur, quia ipse dicturus est: Hospis fui et suscepistis me? (Alle gasten die
aankloppen moeten worden ontvangen als Christus zelf, want eens zal hij hen
zeggen: 'Ik was vreemdeling en gij hebt Mij opgenomen'). Dat kan wel zijn,
maar het woord 'pelgrim' komt in die hele Regel niet voor. En natuurlijk, als er
de een of andere verdwaalde reiziger aanklopt aan de poort, dan zullen de cisterciënsers
hem heus wel opnemen en zelfs liefdevol verzorgen. Maar waar in
de Regel staat eigenlijk, dat monniken zoveel mogelijk gasten naar het klooster
moeten lokken? Bij benedictijnen ligt dat anders. Zij bouwen hun kloosters op
de toppen van de heuvels, zodat iedereen ze al van verre kan zien liggen. Ook
bouwen zij gastenhuizen aan de poort voor hoe meer reizigers hoe liever, en
ruime zijschepen en kooromgangen in hun kerken waar naar hartelust in processies
kan worden rondgegaan. Benedictijnen hebben tevens crypten onder
hun kerken waar de relieken van de heiligen worden uitgestald en vereerd, en
waar, net als in de gastenhuizen, de pelgrims die het missen kunnen diep in
hun buidels tasten ...
Van oudsher heeft de Orde van Cluny, sedert het jaar 910 het nieuwe begin van
de Orde van Benedictus, zich opgeworpen als de behoeder van de pelgrimage
naar Sint-]acob en als de organisator van haar expansie. In de grote pleister-