Vraag onze catalogus aan! - Santiago

plaatsen bevonden zich cluniacenser kloosters: Saint-Gilles, Saint-Guilhern,
Conques, Moissac, Vézelay, Saint-jean-dlAngély, Saintes, San Juan de la Peña,
Leyre, Burgos, Carrión de los Condes, om maar een paar van de belangrijkste te
noemen. De moederabdij Cluny was het kloppend hart van geheel het promo-
tieapparaat. Naast de grote abdijen in de belangrijke pelgrimsplaatsen beschik-
te Cluny langs de voornaamste pelgrimsroutes ook over een wijdvertakt net
van onderkomens waar cluniacenser monniken de geestelijke verzorging van de
pelgrims in handen hadden. De geschiedenis van de pelgrimage en de geschie-
denis van de orde van Cluny zijn op deze manier nauw met elkaar verweven.
Hoe anders was het gesteld met de cisterciënsers. Men kan een hele biblio-
theek aan cisterciënser literatuur in de zaakregisters naslaan op de woorden
'pelgrimage', 'Santiago' of 'Compostela' zonder één verwijzing tegen te komen.
Dat maakt het zoeken naar een relatie tussen cisterciënsers en pelgrimeren tot
een ondankbare aangelegenheid. Maar de cisterciënsers hadden dan ook ande-
re zaken aan hun hoofd. Gesticht in 1098 door Robertus van Molesmes die zijn
cluniacenser klooster verliet met een aantal volgelingen om ergens in een
onherbergzaam woud weer eens de puntjes op de 'i' van de Regel van
Benedictus te gaan zetten, waar in Molesmes niet zoveel meer terecht kwam,
waren ze in Citeaux bezig met eenzaamheid, wereldvlucht, ascese, stilte, ere-
dienst, geestelijke lezing en het leven van het werk van eigen handen. In dat
ideaal paste geen aandacht, en zeker geen actieve aandacht voor langstrekken-
de pelgrims. In Frankrijk bijvoorbeeld werden in de 12e en 13e eeuw 240 cister-
ciënser mannenkloosters gesticht. Hoewel schrijver dezes aardig op de hoogte
is van de literatuur betreffende de Orde in het algemeen en die betreffende de
afzonderlijke kloosters in het bijzonder, is het hem niet mogelijk om in Frankrijk
meer dan twee abdijen in dan toch nog schimmige relatie tot de
Jacobuspelgrimage te brengen. Die twee zijn Noirlac in het departement Cher
en Gimont (ook wel Planselve geheten) in het departement Gers. Noirlac is toe-
vallig gelegen aan een alternatieve tak van de Via Lemovicensis vanuit Vézelay
over Bourges, en Gimont precies óp de Via Tolosana vanuit Arles. 'Toevallig',
omdat een wezenlijk verschil tussen de vestigingsplaats van een cluniacenser
abdij en die van een cisterciënser abdij onder meer daaruit bestaat dat bij de
cluniacenser abdij vaak gekozen werd voor een locatie op een kruispunt van
wegen of uitdrukkelijk langs een (pelgrims)route, terwijl de cisterciënser abdij-
en juist zeer bewust en bedoeld zover mogelijk van de bewoonde wereld wer-
den gesticht.
Het verhaal over de relatie tussen cisterciënsers en pelgrimeren kan dus geen
succesverhaal worden in de zin van: kijk eens wat die cisterciënsers allemaal
voor onze jacobuspelgrims hebben gedaan en betekend! Derhalve ben ik
genoodzaakt mij te beperken tot een wat droge opsomming van cisterciënser
mannen- en vrouwenkloosters die zich in de nabijheid van de Camino francés