Download Toorts pdf herfst 2010 - Nivon

lijven, maar hun omgeving wordt langzaamaan
overwoekerd door zaken die toeristen
meebrengen zoals bramen, ratten en andere
hardnekkige cultuurvolgers. Zodra die zich
nestelen krijg je ze niet meer weg.’
u Zou gAlApAgoS AFSluITeN Voor
beZoekerS?
‘Ik zou er een limiet op zetten. Dan krijg
je wel het verwijt dat je een superelitair
toerisme creëert waarbij zwaar moet worden
betaald om iets te zien. Maar in een aantal
omstandigheden moet je durven zeggen dat
de mens op sommige plekken beter naar het
achterplan verdwijnt.’
u hAD MoeITe MeT heT eCoNoMISChe
proDuCT ‘DArwIN’?
‘Je kunt het onnozelste theepotje niet bedenken
of hij staat er op. De klassieke merchandising
rond Manneke Pis in Brussel, vind je
rond Darwin op Galapagos. Negentig procent
van de bezoekers beseft waarschijnlijk amper
waarover het gaat. Op een gegeven moment
merkten we bovendien dat heel wat van de
gidsen die er werken creationisten zijn. Die
‘op sommige
plekken is het beter
dat de mens naar het
achterplan verdwijnt.’
promoten het darwinisme niet. Integendeel.
Creationisme is iets van de laatste tien jaar.
Er hebben zich een aantal kerken gevestigd
van aanhangers van het intelligent design.
Dat is een stroming die de mens los koppelt
van het darwinisme. Zolang je over leguanen
of schildpadden praat, is er geen probleem
met de evolutietheorie. De mens is voor hen
een heel ander verhaal.’
heeFT heT oVerlIjDeN VAN Twee
MeDewerkerS bIj eeN VerkeerS-
oNgeluk De reIS beïNVloeD?
‘Weinig. Ik ben daar eerlijk in. Omdat de
slachtoffers te gast waren en daarom minder
nauw betrokken bij het hele project, liet het
andere sporen na. Al blijft het een ongelooflijk
drama. Toen de hele machinerie rond de
repatriëring op gang kwam, hebben wij de
loper van het schip ingehaald en zijn we vertrokken.
Het was voor iedereen een opluchting
om eindelijk verder te kunnen en het
drama achter ons te laten. Op het programma
heeft het weinig invloed gehad. Hoe erg het
ook was.’
u wAS AAN boorD MeT De
AChTerAChTerkleINDoChTer VAN
DArwIN, SArAh DArwIN.
‘Ik kwam haar niet zo dikwijls tegen. Omdat
we telkens rond andere verhalen werkten,
zaten we amper samen op het schip. Pas op
het einde van de reis heb ik met haar een
aantal serieuze babbels gehad. Zij is ook
biologe, maar geen Darwin-kenner. Ze leerde
haar betgrootvader tijdens deze reis beter
kennen. Achteraf zei ze: “Ik heb niets ontdekt
waarover ik beschaamd zou moeten zijn.”
We hadden alle twee het gevoel dat Darwin
een ongelooflijk fantastische mens moet zijn
geweest. Natuurlijk was dat voor Sarah heel
plezant om te ontdekken.’
u wAS Voor De reIS Al eeN DArwIN-
keNNer. heeFT u Nog IeTS NIeuwS
geleerD?
‘Ik ben er na deze reis van overtuigd dat Darwin
niet de softie is die men sinds een jaar of
twintig van hem maakt. Hij was niet bang voor
de publicatie van zijn evolutietheorie. Hij zou
die, volgens sommigen, tegen beter weten
in hebben bekendgemaakt. Anders zou een
concurrent hem voor zijn geweest. Zeker nu
ik deze reis heb gemaakt - en wij hadden in
vergelijking met hem heel wat meer comfort
- heb ik de neiging om te zeggen dat hij een
enorm moedig man moet zijn geweest. Hij
kreeg de kans om te stoppen en terug te
keren, maar heeft het niet gedaan. Hij is al
die maanden alleen met zijn bediende op pad
gegaan: op een muilezel de pampas over, op
plekken waar twisten heersten... Ik ben er
meer dan ooit van overtuigd dat hij enkel zo
terughoudend was om zijn gezin te beschermen.
Al kan ik dat met niets staven.’
wAT ZAl u heT MeeSTe bIjblIjVeN?
‘Darwin schreef dat je door het kijken naar
een landkaart niet kunt vatten hoe groot de
oceaan is. Dat gevoel had ik al tijdens ons
eerste traject van Plymouth naar Tenerife,
nog steeds maar Europa. En toch vist de
mens dat leeg. Dat was één van de meest
Clipper Stad Amsterdam.
confronterende inzichten van de reis. Wij
hebben bijvoorbeeld dagen moeten varen om
onze eerste walvis te zien. Toch jagen ze die
beesten de vernieling in. Zo’n volgehouden
inspanning om het laatste dier eruit te kunnen
halen. De mens is een verschrikkelijke
soort. Vanuit het standpunt van de rest toch.’
(grijnst)
de reIs van de beagle
De documentaire reeks van de VPRO
en Canvas liet de avontuurlijke
wetenschappelijke expeditie zien van
een hedendaagse driemaster langs
het historische traject van de Beagle,
het schip waarmee Charles Darwin in
1831-1836 om de wereld voer. Darwin
zeilde met de Beagle van Engeland
naar Zuid-Amerika en verder via de
Galapagos-eilanden naar Australië
en via Nieuw-Zeeland en Zuidelijk
Afrika weer naar Europa. Tijdens
die reis deed hij waarnemingen die
de grondslag legden voor zijn latere
evolutietheorie. Op de driemaster
Stad Amsterdam konden onder meer
wetenschappers, kunstenaars en
schrijvers aanmonsteren en bijdragen
aan de centrale doelstelling van
het project: een overzicht geven van
de verwezenlijkingen van Charles
Darwin, én van de staat van de wereld
en de wetenschap anno 2009, met een
blik op de toekomst.
toorts • nummer 4 • september 2010 7