Onderzoeksrapport - Voeding Nu

3 Resultaten literatuuronderzoek
3.1 Vitamine B12
3.1.1 Chemische structuur
Vitamine B12 is de algemene naam voor cobalamine. Cobalamine en de stoffen die hierop qua structuur
op lijken, worden aangeduid met de verzamelnaam ‘corrinoïden’ (Dagnelie, 2003). De cobalaminen
onderscheiden zich van elkaar door de verschillende zijgroepen aan het cobalt-atoom in de centrale
corrine ring, zie figuur 3.1. Twee soorten zijn actief als co-enzymen:
adenosylcobalamine en methylcobalamine. Het lichaam is in staat
de andere cobalaminen om te zetten in deze actieve co-enzymen
(Gropper, Smith & Groff, 2009). Cobalaminen worden uitsluitend
geproduceerd door bacteriën en komen van hieruit in de
voedselketen terecht.
3.1.2 Metabolisme
In de voeding is vitamine B12 gebonden aan eiwit. Om opgenomen
te worden moet vitamine B12 allereerst losgekoppeld worden van
het eiwit uit de voeding. Dit gebeurt in de maag, met behulp van het
enzym pepsine in combinatie met maagzuur (Gropper et al, 2009).
Absorptie van vitamine B12 kan plaatsvinden op twee verschillende
manieren; door middel van actief transport of door diffusie. Actief
transport is verantwoordelijk voor 97%. Het overige deel vindt
plaats door middel van diffusie. In de maag wordt de vrije
cobalamine gebonden aan R-eiwitten, ook wel cobalophiline of
haptocorrine genoemd. Ook intrinsieke factor (IF) wordt in de maag
gesynthetiseerd, maar pas in het duodenum bindt vitamine B12 aan
intrinsieke factor, zie figuur 3.2. In het laatste deel van het ileum
wordt de vitamine geabsorbeerd. Cubulinereceptoren op de darmwand herkennen dit complex en zorgen
dat de vitamine wordt opgenomen in het bloed (Gropper
et al, 2009). Dit gebeurt door middel van endocytose en
hierbij zijn calcium en het eiwit megaline nodig (Wolters,
Ströhle & Hahn, 2004a). Absorptie door middel van
diffusie vindt plaats over de gehele lengte van het
maagdarmkanaal en is niet afhankelijk van de
aanwezigheid van IF. IF is hier alleen van belang bij
inneming van grote hoeveelheden, bijvoorbeeld door het
gebruik van een supplement (Gezondheidsraad, 2003).
Vitamine B12 wordt naar de cellen vervoerd via het
poortadersysteem. Er zijn drie eiwitten die zorg dragen
voor het transport van vitamine B12; transcobalamine
(TC) I, II en III. TCII omvat 10% van alle plasma
transcobalamines en is het voornaamste transporteiwit
(Gropper et al, 2009). Het is het belangrijkste
transporteiwit voor nieuw geabsorbeerde vitamine B12
en in staat de vitamine naar alle lichaamscellen te
vervoeren (Andrès et al, 2004). TCII, met vitamine B12
Figuur 3.2: Metabolisme cobalamine
aan zich gebonden, bindt aan de receptor op de cel en
vervolgens wordt dit complex in de cel opgenomen door
middel van endocytose. In de lysosomen wordt vitamine B12 vervolgens vrijgemaakt van de TCII en
omgezet in de twee actieve co-enzymen methylcobalamine en adenosylcobalamine. (Gropper et al,
2009). Vitamine B12 kan worden uitgescheiden via de nieren en met de gal. Zo’n 65-75% van de vitamine
[13]
Figuur 3.1: Structuur cobalamine