Untitled - Papuaerfgoed.org

sterke mate hebben meegewerkt aan het ontstaan van excessen en
psychische deraillementen. Ik kan me tenminste niet voorstellen, hoe
iemand, die wel bij het hoofd is, enige duizenden guldens uit de kas
verduistert — zoals een politieambtenaar lange jaren geleden — om
daarvoor een auto te laten komen en die te gaan rijden op de toen
nog geen kilometer lange zandweg te Merauke.
Toch dient men het werk van vele dezer ambtenaren allerminst te
onderschatten. Uiteraard moet men daarbij niet beoordelen hen, die
in veel vroegere jaren te hooi en te gras er naar toe zijn gezonden en
die van bestuur geen flauwe notie hadden. Maar de echte gezaghebbers
waren praktijkambtenaren, die — zonder veel theorie — juist in
dit land bijzonder op hun plaats waren en er voortreffelijk werk deden.
Er waren primitieve toestanden, het land was ruw en de economische
betekenis gering, bijna nihil. De voor de hand liggende taak was juist
verkenning en opbouw, aanleg van wegen, paden en bruggen, pacificatie
van wilde streken en registratie van de bevolking. Ze vervulden
die taak goed en een hele serie namen kan „cum laude" vermeld
worden.
Dat hun arbeid niet die vruchten heeft gedragen die ervan verwacht
mochten worden, ligt niet aan hen maar aan het hoge beleid, dat
telkenmale de activiteit weer afsneed door intrekking van de geldmiddelen,
die voortzetting en consolidatie van die arbeid mogelijk
hadden moeten maken.
In de loop van al die jaren zijn er veel gegevens over land en volk
verzameld en vastgelegd in dagboeken, patrouilleverslagen en memories.
Het grootste deel van deze stukken verdween echter in de archieven
om er nooit meer uit te komen. Veel is voor altijd verloren
geraakt, omdat de meeste dezer verslagen in Ambon, hun eindpunt,
met de andere archieven in de oorlog vernietigd zijn.
Er is verdienstelijke werk verricht, ontegenzeggelijk, maar het was
slechts een fractie van wat er had behoren te gebeuren. Het waren
patrouilles van weken, soms maanden, die werden gemaakt. Maar zet
de tochten uit op de grote overzichtskaart van Nieuw-Guinea en ze
verzinken in het niet.
Met Resident Haga kwam er weer meer belangstelling voor Nieuw-
Guinea en gebeurde er iets. Maar ook dat was bedroevend weinig. Als
men in de literatuur en de rapporten leest, hoe gelukkig men was
als er eens tien bestuurspolitieagenten bijkwamen, als er een landbouwkundig
ambtenaar arriveerde of zelfs een dokter geplaatst werd,
dan beseft men toch wel in welke termen men ook toen nog dacht.
In dat tempo zou de openlegging van Nieuw-Guinea nog eeuwen hebben
geduurd.
Nieuw-Guinea zat met teveel banden vast aan Indië en dat smoorde
het initiatief. Ook de residenten, die hun best deden er iets van te
maken, hadden niets aan te bieden. Er was geen onderzoek verricht,
waaruit zou kunnen blijken, dat ook dit land economisch een vol-
26