Untitled - Papuaerfgoed.org

op de huidige dag een vreemdeling is doorgedrongen, zonder dat men
een idee heeft van wat daar groeit en bloeit.
Bij de tochten langs rivieren en naar uitzichtspunten werd gewoonlijk
wel contact verkregen met de bevolking langs het tracé. Enige gegevens
werden genoteerd, wat ethnografica verzameld en sommige commandanten
maakten van de gelegenheid gebruik om gesteenten, insecten
of herbariummateriaal te verzamelen. Van het in kaart gebrachte
terrein wist men niet meer dan men er op een afstand — dikwijls zeer
grote afstand — van had kunnen zien. En dat was vaak bedroevend
weinig.
Deze stand van zaken behoeft niets af te doen aan onze waardering
voor de prestaties der vroegere expedities. Hun opdracht, die in eerste
instantie op topografisch terrein lag, was al zwaar genoeg.
De afstanden, die voor een groot deel per prauw of te voet moesten
worden afgelegd, zijn formidabel en de moeilijkheden van het terrein
dikwijls onbeschrijfelijk. De opvoer ging in etappes; duizenden blikken
vivres moesten moeizaam op de rug van koelies worden aangevoerd,
over terreinen, waar malaria een zware tol eiste of over
rivieren, waar stroomversnellingen en draaikolken vele slachtoffers
maakten. Hoe weinige blikken rijst slechts van de vele op de basis
aangevoerde duizenden bereikten dikwijls het eindpunt der expeditie?
De exploratieverslagen zijn zeer sober en zakelijk in de beschrijving
dier moeilijkheden; maar wat een tragiek ligt er b.v. verborgen achter
de naam: „Ongeluksbivak".
De Militaire Exploratie speelde zich af vóór de tijd van de radio, zeker
van de draagbare radio. Voor de astronomische plaatsbepalingen,
althans voor de lengte, was men dus aangewezen op de tijdmeters die,
na een laatste verificatie op het uitgangspunt, over bergen en dalen,
door bossen en moerassen moesten worden meegesleept.
Wanneer men in een der verslagen over de beklimming van zo'n
observatiepunt ergens in de buurt van zijrivier A van de Rouffaer
leest: „Heden was de zwaarste dag van de tocht; we zijn 750 meter
opgeschoten", dan kan men zich levendig voorstellen, wat voor angst
de patrouilleleider en de opnemer in zo'n terrein moeten hebben uitgestaan
om dat tere ding in het kistje: de tijdmeter, waarvan de hele
observatie afhing. Het is allesbehalve ondenkbaar, dat deze wel eens
een tik zal hebben opgelopen — en daarbij is versprongen. Eén seconde
tijdsverschil veroorzaakt echter een kwartmijl lengteverschil.
Een terrestrische opname als boven beschreven brengt onherroepelijk
onnauwkeurigheden mee, die niet als tekortkomingen van de explorateurs
zijn aan te merken, maar die het gevolg zijn van de opdracht.
De eerste wereldoorlog maakte een einde aan de activiteit; de middenmoot,
het centrale gebergte heeft de Militaire Exploratie moeten laten
liggen. Op de exploratiekaart ziet men dit stuk dan ook volkomen
blanco. Wanneer men dan echter de overzichtskaart, waarop al deze
32