PDF Land van Herle

zoeken in binnen- en buitenland. Zowel Frankrijk als Duitsland leverden
op dit gebied pionierswerk. Frankrijk had de benedictijn Mabillon,
die de grondbeginselen voor een verantwoorde kritische bestudering
van oorkonden vastlegde en waaruit de thans nog bestaande Ecole des
Chartes te Parijs is voortgekomen, Duitsland is hier vertegenwoordigd
door Bresslau, die een knap en lijvig boekdeel uitgaf onder de titel
" Die Urkundenlehre". Merkwaardig genoeg hebben Nederlandse geleerden
zich op het einde van de vorige eeuw een internationale naam
verworven door hun uitgave van de bekende "Handleiding voor het
ordenen, beschrijven en inventariseren van archieven", waarin voor het
eerst de "grondwet" voor iedere archiefbewerking overeenkomstig het
beginsel van "le respect des fonds" wordt verdedigd, om daarna toepassing
te vinden in de diverse Europese landen.
Omvang
Staat het derhalve vast, dat onze historische bescheiden in het algemeen
met de nodige zorg behandeld moeten worden, een interessante vraag
is, hoe deze dokurnenten ons plaatselijk zijn overgeleverd en met name
welke waardering de voormalige magistratuur der "Hoofdbank en
Vrijheid" ervoor gehad heeft. Wij stellen ons voor na te gaan, welke
archieven Heerlen had en voorts in hoeverre er regelingen getroffen
waren ten aanzien van konservering, inventarisering en toegankelijkheid.
De vraag of Heerlen archieven bezat, behoeft na het voorafgaande
geen twijfel meer op te wekken: het heeft nog wel dik in de
papieren gezeten. Zulks kan blijken uit schriftelijke verklaringen,
afgegeven door kompetente autoriteiten. In het jaar 1891 kwalificeerde
de rijksarchivaris in Limburg de rechterlijke registers, afkomstig van
onze hoofdschepenbank als een "uitgebreide collectie". Deze beslaat
dan ook niet minder dan 18 strekkende meter archief.
Een gelijkluidend oordeel had zich de Administration Municipale du
caoton de Heerlen in het jaar 1799 over het omvangrijk bezit van haar
bestuursstukken gevormd, toen deze aan het Tribunal Civil berichtte:
" . . . et comme ce n'est pas une petite opération que d'inventariser une
foule de papiers gue celle de la dite Greffe gu'un ou deux personnes
ne sont pas en état de faire dans un mois de temp", waarmee gezegd
is, dat alleen reeds het rechterlijk gedeelte uit een massa dokurnenten
bestond, waarvan het niet mogelijk bleek binnen enkele dagen - zoals
verzocht was - een inventaris te maken.
Niet anders stond het met het administratief gedeelte. De inventarissen,
die hiervan waren aangelegd, bleken een zo talrijke opsomming
van bescheiden te bevatten, dat de maire van Heerlen, de kanttekening
maakte: " . . . les inventaires m'ont été remis qui n'ont point été
vérifié, entendu la grande masse de papiers".
En met reden. Uitgebreide bestuursbemoeiing van een publiekrechtelijk
orgaan veronderstellen immers uitgebreide archiefkollekties. Uit de
samenstelling van het schepenkollege kunnen wij veilig de kompetenties
en derhalve de soorten van archief distilleren. Heerlen werd be-
39