PDF Land van Herle

de gewestelijke ontwikkeling van organen en personen, die in bestuursrelatie
met Heerlen hebben gestaan, teneinde de archiefdepots of
afstammelingen te raadplegen, die mogelijk in het bezit zijn ofgeraakt
zijn van voor Heerlens historie belangrijk materiaal. Het is bijvoorbeeld
een bekend feit, dat in enige buitenlandse archiefdepots met
succes onderzoekingen kunnen plaats hebben. Hiervan komen in het
bijzonder Düsseldorf en Brussel in aanmerking; de eerstgenoemde stad
herbergt archieven uit de tijd, dat Heerlen leenrechtelijk gedeeltelijk
in Keuls bezit was, terwijl het overheidsgezag gedurende de periode,
die voorafging aan de Keulse bezitsvorming, door het Rijnlands
gravengeslacht van Ahr-Hochstade werd uitgeoefend. Brussel wordt
vanaf het jaar 1244 van belang, het stichtingsjaar van de vesting Herle
onder Brabantse goedkeuring.
Bewaring
Over de materiële verzorging zijn de berichten zeer spaarzaam, voor
zover zulks de 18-de en 19-de eeuw betreft. Vast staat, dat de charters
en andere stukken van gewicht in de archiefkist berustten, een wijze
van opberging, die, hoewel voor de raadpleging niet praktisch, uit een
oogpunt van vocht- en brandgevaar alsmede ter bescherming van het
geheim karakter nl kunnen hebben voldaan. Uit de notulen van de
bankvergadering van 7 mei 1757 vernemen wij, dat er een nieuwe
archiefkast is aangeschaft. De tekst luidt: "Raakende 't versoeek van
d'Heer Advocaat Lamberts om te hebben vergoedinge van eene kast
tot bewaaringe der dokurnenten van de Griffie, soo heeft deese vergaaderinge
goetgevonden van aan den selven desselfs versoeek toe te
staan, mits dat de selve kast anders niet en sal dienen dan voor een
combe, toebehoorende aan de Banck".
Wat de officiële plaats van de archiefkist betreft: deze zal ongetwijfeld
binnen het fort in de gevangentoren geweest zijn. Dit is ook de zienswijze
van rijksarchivaris Flament (jaarverslag 1917, pag. 3). Een grote
ruimte had men hiervoor niet nodig; men drukte zijn archievenbezit
nog niet in een zeker aantal strekkende meter uit. In het jaar 1740
bevond zich de Heerlense archiefkist in het huis "De Kroon", gelegen
aan de Emmastraat. De notulen der banksvergadering van 13 september
van genoemd jaar bevatten enige aantekeningen over het transport van
de "bankscompt" naar de sacristie der St. Pancratiuskerk onder de
volgende bewoordingen : "Verders voorgebracht zijnde het poinct van
den Bancktscompt alnoch staende in het Huys de Croon, alhier tot
Heerle, waer op gedelibereert is goetgevonden ende verstaen, dat den
voors. Banckscompt uyt het Huys de Croon sal worden getransporteert
naer de Gerfkaemere in de kercke van Heerle ten eynde om door de
Borgemeesters alc-!aer beslocten gevoert te worden". Naderhand is de
archiefkist na enige rondzwervingen weer in de gevangentoren terecht
gekomen. De sacristie bleek te vochtig voor de papieren, die "bijnae
vervuylt waeren", zodat ze van hier naar het orgel verhuisden om vervolgens
geplaatst te worden in het huis van de secretaris. In het jaar
47