PDF Land van Herle

Voerendaal en het pontificale Rome
Een andere belangrijke reis was de komst van de Romeinse opperherder
Leo IX, de brenger van Sint Laurentius als plaatselijke patroonheilige.
Leo IX (1049-1054) is een man van uitzonderlijke kwaliteiten
geweest,· de wegbereider voor het pontificaat van Gregorius VII.
Kardinaal de Jong schetst zijn pontificaat in het tweede deel van zijn
Handboek der Kerkgeschiedenis. 4 ) Samengevat zegt hij, dat paus Leo
het pausschap weer in aanzien heeft hersteld. Ofschoon een vriend
van de keizer, regeerde hij onafhankelijk van hem.
Hij reisde West-Europa door om ter plaatse de nodige maatregelen te
treffen. Reeds in de vasten van 1049 hield hij in Lateraoen een synode,
waar strenge bepalingen tegen simonie en concubinaat genomen en
verschillende simonistisch aangestelde bisschoppen afgezet werden.
Soortgelijke beslissingen nam hij op de concilies te Reims en Mainz.
Het was iets nieuws, dat de paus zelf preekte voor het volk, buiten
Rome en Italië synoden presideerde en persoonlijk bisschoppen visiteerde.
Van heinde en ver kwamen de mensen om hem te zien.
Anno 1950 verscheen te Strasbourg een omvangrijke studie onder de
titel: "Saint Léon IX, le Pape alsacien". Het boek is een hulde uit de
wetenschappelijke kringen van het volk van de Elzas, waaruit deze
paus voortkwam, aan zijn persoon, mede ter herinnering aan het 9de
eeuwfeest, dat anno 1949 tal van kerken en kapellen in de Elzas en
Lotharingen - gelijk met Voerendaal, zonder dat men het van elkaar
wist - gevierd hebben in verband met hun consacrering anno 1049.
Een negental auteurs, ieder naar zijn eigen specialiteit, beschrijven
Leo IX: zijn afkomst en familie; zijn persoon en karakter; zijn reizen
door de Elzas en Lotharingen; Leo IX als dichter en musicus; zijn inspanningen
voor een nieuwe Bonifaciusbiografie; de na zijn dood ontstane
Leo IX-cultus en tenslotte zijn graf in de St. Pieter-basiliek te
Rome. Uit de lezing van het boekwerk kan men zich een betrouwbaar
beeld vormen van de persoon van Leo IX: streng, beginselvast, vroom
en met een gezond gevoelig hart. 5 )
Om enig zicht te krijgen op de reis van Leo IX naar deze streken,
moeten zijn activiteiten binnen de geografisch-politieke constellatie
van die tijd geplaatst worden. Als bestuurlijke eenheid behoorde Voerendaal
tot Heerlen. De oorkonde uit 1065, waarin Udo aan de collegiale
kerk van de H. Gengulphus, gelegen in zijn bisschopsstad
Toul, schenkingen vermeldt, bezigt woordelijk de term "de nostro proprio
alodium quod dicitur Herle, in episcopatu Leodiensi et in latere
matris ecclesiae Furentele, quod ex eodem alodio est ... "; m.a.w. de
kerk van Voerendaal behoort tot hetzelfde allodium Heerlen, dat aan
de kerk van Toul wordt geschonken.
Dat het grondheerlijk begrip "Heerlen" in die dagen een zeer uitgestrekt
gebied omvatte, mogen we afleiden uit de latere afscheidingen
en uit de gepubliceerde lijsten van leengoederen.
In 1049 omvatte Heerlen nog de huidige gemeenten Voerendaal, Heerlen,
Schaesberg, Hoensbroek en Nieuwenhagen (zie kaart I).
ss